Dấu mốc lịch sử mới trong quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ

Nhận lời mời của Chính quyền Tổng thống Barack Obama, ngày 5/7, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng bắt đầu chuyến thăm chính thức Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ, từ ngày 6 đến ngày 10/7.

Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam thăm chính thức Hoa Kỳ.

Chuyến thăm diễn ra đúng dịp hai nước kỷ niệm 20 năm thiết lập quan hệ ngoại giao; là sự kiện được dư luận trong nước và thế giới dành sự quan tâm đặc biệt.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tiếp cựu Tổng thống Hoa Kỳ Bin Clinton

Ngày 12/7/1995 theo giờ Việt Nam (ngày 11/7/1995 theo giờ Hoa Kỳ), hai nước tuyên bố bình thường hóa quan hệ và sau đó chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao.

Ngược dòng lịch sử, không phải đến năm 1995 mà từ trước đó rất sớm, giữa Việt Nam và Hoa Kỳ đã có những mối liên hệ dù cách xa nhau nửa vòng Trái đất.

Câu chuyện được ghi lại về việc Thomas Jefferson, người viết Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Mỹ, khi đang làm đại diện ngoại giao của Mỹ ở Paris đã chủ động đề nghị Hoàng tử Cảnh lúc này cũng đang ở Paris cung cấp một số giống lúa tốt để đem về Mỹ trồng thử đã xảy ra vào năm 1787. Sau đó, quan hệ Việt Nam và Hoa Kỳ đã trải qua nhiều thăng trầm, trong đó có một chương buồn, để lại di chứng nặng nề trong lòng 2 dân tộc.

40 năm sau chiến tranh, 20 năm bình thường hóa quan hệ, mặc dù trải qua một số khó khăn nhưng quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ nhìn chung tiến triển tích cực trên nhiều lĩnh vực, trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau, bình đẳng và cùng có lợi.

Năm 2000, hai nước ký Hiệp định Thương mại. Tháng 7/2013, trong chuyến thăm chính thức Hoa Kỳ của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, hai bên xác lập khuôn khổ quan hệ Đối tác toàn diện.

Việc trao đổi các chuyến thăm cấp cao và tiếp xúc thường xuyên tại các diễn đàn đa phương, đã góp phần quan trọng vào việc tăng cường hiểu biết và xây dựng lòng tin giữa hai bên.

Trên cơ sở đó thúc đẩy quan hệ hợp tác trên các lĩnh vực như kinh tế, thương mại, văn hóa, giáo dục, khoa học – công nghệ, an ninh- quốc phòng, ngoại giao nhân dân…

Quan hệ thương mại liên tục tăng trưởng thực sự trở thành trọng tâm trong quan hệ hai nước, nhất là sau khi Hiệp định Thương mại song phương có hiệu lực năm 2001 đến nay.

Thể hiện rõ nhất là kim ngạch thương mại hai chiều năm 1995 mới chỉ đạt 451 triệu USD thì đến năm 2014 đã lên khoảng 36 tỉ USD, trong đó Việt Nam xuất hơn 30 tỷ USD.

Từ năm 2015, Hoa Kỳ đã trở thành thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Hiện nay, tổng vốn đầu tư trực tiếp của Hoa Kỳ đạt gần 11 tỷ USD, đứng thứ 7 trong số các quốc gia, vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam.

Việt Nam vẫn là một thị trường đầy tiềm năng đang chờ đón dòng đầu tư mới từ Hoa Kỳ.

Trong lĩnh vực giáo dục, Việt Nam là quốc gia Đông Nam Á có số lượng học sinh, sinh viên theo học tại Hoa Kỳ đông nhất với 17.000 sinh viên.

Dự án thành lập Đại học mô hình Hoa Kỳ ở Việt Nam (Đại học Fulbright) đang được tích cực triển khai.

Hoa Kỳ tiếp tục cấp học bổng cho nghiên cứu sinh Việt Nam qua các chương trình học bổng như Fulbright và Quỹ Giáo dục Việt Nam (VEF). Việt Nam là quốc gia ưu tiên trong Chương trình hỗ trợ khẩn cấp về phòng, chống HIV/AIDS của Hoa Kỳ.

Hai bên đang triển khai Dự án hỗ trợ ứng phó biến đổi khí hậu ở rừng và đồng bằng giai đoạn 2013-2017, với tổng cam kết ban đầu là 17 triệu USD, nhằm giúp Việt Nam giảm thiểu ảnh hưởng và thích nghi với biến đổi khí hậu.

Trong những vấn đề nhân đạo, Việt Nam tiếp tục hỗ trợ quân đội Hoa Kỳ trong các nỗ lực tìm kiếm quân nhân Hoa Kỳ mất tích trong chiến tranh. Hoa Kỳ đã thể hiện rõ hơn trách nhiệm của mình trong việc giúp Việt Nam xử lý các hậu quả của chất độc da cam, bom mìn sau chiến tranh…

Trong lĩnh vực an ninh - quốc phòng, Việt Nam và Hoa Kỳ đã tăng cường các cuộc đối thoại, các chương trình hợp tác, duy trì đón tàu hải quân của Hoa Kỳ thăm cảng Việt Nam, hợp tác trong lĩnh vực tìm kiếm, cứu nạn… Năm 2014, Hoa Kỳ tuyên bố dỡ bỏ một phần lệnh cấm vận vũ khí sát thương đối với Việt Nam.

Tháng 6/2015, Bộ trưởng Quốc phòng hai nước đã ký Tuyên bố Tầm nhìn chung về quan hệ quốc phòng song phương.

Việt Nam và Hoa Kỳ cũng phối hợp tương đối chặt chẽ tại các diễn đàn đa phương như APEC, Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN Mở rộng (ADMM+), Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS) và trong khuôn khổ đối tác chiến lược Hoa Kỳ - ASEAN…

Những năm qua, thực hiện đường lối đối ngoại, Đảng Cộng sản Việt Nam cũng bước đầu có tiếp xúc với hai đảng chính trị lớn ở Hoa Kỳ là Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa; duy trì mối quan hệ với Đảng Cộng sản Mỹ.

Chuyến thăm chính thức Hoa Kỳ lần này của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là chuyến thăm có ý nghĩa lịch sử, diễn ra vào thời điểm quan trọng đối với quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ.

Chuyến thăm là cuộc gặp gỡ giữa lãnh đạo cao nhất của hai nước nhằm đánh giá về quan hệ trong 20 năm qua và xác lập định hướng phát triển quan hệ song phương trong 20 năm tới theo tinh thần cùng nhau hướng tới tương lai, làm sâu sắc thêm quan hệ Đối tác toàn diện Việt Nam – Hoa Kỳ, trọng tâm là tăng cường thu hút đầu tư, mở rộng và thuận lợi hóa thương mại, đồng thời đẩy mạnh hợp tác về giáo dục, đào tạo, khoa học – công nghệ, quốc phòng an ninh, khắc phục hậu quả chiến tranh và các lĩnh vực khác.

Đây cũng là dịp để hai nước tiếp tục đối thoại, trao đổi thẳng thắn, cởi mở về những tồn tại khác biệt. Hai bên cũng sẽ trao đổi, chia sẻ quan điểm về một số vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm. 

Trong chuyến thăm tới Hoa Kỳ, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng sẽ gặp Tổng Thư ký Liên hợp quốc Ban Ki Moon để trao đổi về việc thúc đẩy quan hệ Việt Nam – Liên hợp quốc, tranh thủ sự ủng hộ, hỗ trợ của Liên hợp quốc với công cuộc phát triển của Việt Nam, khẳng định những đóng góp tích cực của Việt Nam với tư cách là thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế, góp phần xây dựng hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển trên thế giới.

Chuyến thăm chính thức Hoa Kỳ của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tiếp tục triển khai đường lối đối ngoại hòa bình, độc lập, tự chủ, hữu nghị, hợp tác, đa phương hóa, đa dạng hóa, coi trọng quan hệ với các nước lớn, đưa các quan hệ đối tác đi vào chiều sâu; nâng cao vị thế quốc tế của Việt Nam; khẳng định vị trí, vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Chúng ta tin tưởng và chúc chuyến thăm của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thành công tốt đẹp, tạo dấu mốc lịch sử mới trong quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ, vì lợi ích của mỗi quốc gia, dân tộc./.