Hữu nghị truyền thống, nền tảng vững chắc mở rộng hợp tác cùng có lợi

Sáng 16/3, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và đoàn cấp cao nước ta đã về tới Hà Nội kết thúc tốt đẹp chuyến thăm Cấp nhà nước Cộng hòa Thống nhất Tanzania, Cộng hòa Mozambique và Cộng hòa Hồi giáo Iran từ ngày 9-16/3. Đây là chuyến thăm lịch sử tới khu vực Châu Phi và Trung Đông của Chủ tịch nước ta.

Chuyến thăm làm sâu sắc tình hữu nghị truyền thống, cũng như tình cảm chung thủy của nhân dân Việt Nam với các nước bạn bè đã từng giúp đỡ Việt Nam, đồng thời, mở đường cho các cơ hội của một giai đoạn hợp tác mới, thực chất và sâu rộng giữa Việt Nam với các nước Đông Phi và Trung Đông.

Cộng hòa Thống nhất Tanzania, nơi có đỉnh Kilimanjaro cao nhất “lục địa đen”, 5.895m, được mệnh danh là “nóc nhà châu Phi”, nơi duy nhất ở châu Phi có tuyết, được chọn là điểm đến đầu tiên trong hành trình thăm cấp Nhà nước 3 nước Tanzania, Mozambique và Iran của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và đoàn cấp cao nước ta. Đây cũng là các nước trong khu vực có mối quan hệ đặc biệt đã hết lòng ủng hộ cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do của dân tộc ta cũng trong công cuộc xây dựng đất nước hiện nay.

Trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng, chúng ta thấy rằng bên cạnh quan hệ chính trị hết sức tốt, quan hệ kinh tế thương mại còn rất khiêm tốn, trong khi tiềm năng hợp tác giữa Việt Nam và các nước này rất to lớn. Chính vì thế chuyến thăm của Chủ tịch nước lần này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng thể hiện chính sách nhất quán của Đảng và Nhà nước ta, bên cạnh mở rộng quan hệ với nước trên thế giới cũng không bao giờ quên các nước bạn bè truyền thống, đồng thời mong muốn cần phải có xung lực mới để đánh thức các tiềm năng này, đưa quan hệ kinh tế thương mại của nước ta với các nước bạn bè phát triển hơn nữa, đóng góp vào công cuộc phát triển đất nước ta và nhân dân bạn bè anh em.

Với ý nghĩa quan trọng đó, lãnh đạo các nước Tanzania, Mozambique và Iran đã dành cho Chủ tịch nước sự đón tiếp rất trọng thị, chu đáo với nghi lễ cao nhất dành cho nguyên thủ quốc gia. Trong chương trình làm việc tại cả ba nước, Chủ tịch nước đã hội đàm và tiếp xúc với tất cả các lãnh đạo cấp cao. Chủ tịch nước đã thay mặt toàn thể nhân dân Việt Nam cám ơn nhân dân ba nước đã dành cho Việt Nam sự ủng hộ lớn lao, góp phần không nhỏ giúp nhân dân Việt Nam giành thắng lợi trong sự nghiệp đấu tranh thống nhất đất nước. Chuyến thăm cũng đã giúp cho bạn bè hiểu rõ hơn về một Việt Nam thủy chung, một Việt Nam đang phát triển năng động, mạnh mẽ, hội nhập tích cực nhưng không bao giờ quên bạn bè truyền thống.

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Vũ Hồng Nam khẳng định: "Kết quả quan trọng nhất là chúng ta khẳng định tình đoàn kết hữu nghị, keo sơn. Ba nước đều khẳng định cùng với chúng ta tôn trọng và tiếp tục phát huy truyền thống hữu nghị đó, trong giai đoạn mà cả 3 nước đang xây dựng một nền kinh tế vì sự phồn thịnh của nhân dân 3 nước và của Việt Nam".

Cùng với thắt chặt về quan hệ chính trị, trong chuyến thăm 3 nước lần này, Chủ tịch nước và lãnh đạo 3 nước đã kiểm điểm lại mối quan hệ kinh tế, thương mại, chỉ ra những tiềm năng lớn chưa được tận dụng. Chủ tịch nước Trương Tấn Sang cho rằng các quốc gia đều có vị thế và địa lý quan trọng trong từng khu vực với thị trường lớn và dân số đông. Hai bên nhận thấy rằng nhu cầu thị trường và tiềm năng hợp tác còn nhiều song chưa được tận dụng tối đa do những yếu tố chủ quan và khách quan, điều đó đòi hỏi cần phải có sức bật, đòn bẩy mới và quyết tâm chính trị từ lãnh đạo hai nước, đặc biệt là quyết tâm và hành động của các doanh nghiệp.

Chủ tịch nước Trương Tấn Sang nêu rõ: “Thống kê của Việt Nam chỉ ra rằng quan hệ thương mại giữa hai nước chỉ đạt mức cao nhất khoảng 185 triệu USD và thiếu ổn định. Các mặt hàng các bạn cần như gạo, chè, cà phê, tiêu, điều... đều là những sản phẩm mà Việt Nam có vị trí hàng đầu của thế giới nhưng lại không và chưa được tiếp cận một cách trọn vẹn. Các dòng vốn, năng lực kỹ thuật và nguồn tài nguyên của các bạn không đến được với các doanh nghiệp Việt Nam. Chính vì vậy, làm thế nào để phát huy hiệu quả các nguồn lực và tiềm năng của mỗi bên, xứng tầm với quan hệ chính trị truyền thống tốt đẹp giữa 2 nước là câu hỏi cần được được giải đáp trong thời gian tới".

Trên cơ sở đánh giá chỉ rõ tồn tại như vậy, trong các cuộc hội đàm giữa Chủ tịch nước với lãnh đạo các nước Iran, Mozambique và Tanzania đã bàn nhiều giải pháp nhằm gỡ nút thắt cho các hoạt động kinh tế, tiến tới nâng tầm quan hệ hợp tác kinh tế thương mại hiện nay. Tổng thống Tanzania John Magufuli nhấn mạnh, trước mắt, cần rà soát lĩnh vực có thế mạnh, bên cạnh việc kết nối nhu cầu hàng hóa, các bên cũng cần tập trung tìm giải pháp cho các vấn đề tài chính, ngân hàng để hỗ trợ các doanh nghiệp trong làm ăn buôn bán với các đối tác của mỗi bên để nâng kim ngạch song phương lên tương xứng với quan hệ chính trị tốt đẹp.

Tổng thống Tanzania nêu rõ: "Ngài Chủ tịch cũng đã nói, kim ngạch thương mại 2 chiều của 2 nước hiện nay còn ở con số khiêm tốn, chỉ khoảng 150-200 triệu USD/năm. Tại cuộc hội đàm, hai bên đã nhất trí phấn đấu đạt mục tiêu 1 tỷ USD vào năm 2020. Có thể nói rằng, Tanzania và Việt Nam có nhiều mặt tương đồng về địa lý và lịch sử. Tanzania có diện tích lớn gấp 3 lần Việt Nam nhưng là nước đi sau và chúng tôi có rất nhiều điều cần học hỏi Việt Nam, đặc biệt là trong lịch vực phát triển nông nghiệp, thủy sản".

Tổng thống Mozambique Nyusi thì cho rằng điều quan trọng là doanh nghiệp phải đa dạng và mở rộng các mặt hàng trao đổi, không những thế phải biết hợp tác sản xuất mặt hàng gì có thể xuất khẩu sang nước thứ 3, trên cơ sở tận dụng được thế mạnh của mỗi nước. Chính phủ Mozambique cam kết tạo mọi điều kiện để các doanh nghiệp đầu tư, hợp tác tại Mozambique.

Tổng thống Mozambique cho biết: “Chúng tôi đã đầu tư rất lớn vào nông nghiệp - lĩnh vực quan trọng, bên cạnh đó chúng tôi đầu tư vào các lĩnh vực giao thông, năng lượng, cơ sở hạ tầng, dầu khí, khai khoáng. Hai nước có lợi ích kinh tế và địa chiến lược có thể cùng nhau xây dựng các dự án, liên doanh để thu hút đầu tư trong và ngoài nước và thiết lập quan hệ đối tác chiến lươc. Chính phủ Mozambique sẽ đẩy nhanh cải cách trong nước trong đó có đơn giản hóa thủ tục hành chính, đầu tư, một yếu tố rất quan trọng trong hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp”.

Là nước vừa được dỡ bỏ bao vây cấm vận, lại là nước có nền kinh tế lớn thứ 19 thế giới, Tổng thống Iran Hassan Rouhani cho rằng hai nước có nhiều điểm tương đồng cũng như tiềm năng để hợp tác trên nhiều lĩnh vực, nhất là hợp kinh tế thương mại và đầu tư.

Tổng thống Iran nêu rõ: "Về hợp tác kinh tế, hai nước có rất nhiều tiềm năng, tuy nhiên trong những năm vừa qua, do Iran phải chịu bao vây cấm vận nên chúng tôi không có khả năng để tận dụng và phát huy tiềm năng này. Trong cuộc gặp riêng và hội đàm chung, hai bên đã nhất trí nỗ lực hợp tác với nhau để tăng cường mạnh mẽ hơn nữa kinh tế thương mại và đầu tư, phấn đấu đưa kim ngạch thương mại hai chiều giữa 2 nước lên 2 tỷ USD trong 5 năm tới".

Không chỉ trao đổi với lãnh đạo cấp cao, trong chuyến thăm Châu Phi và Trung Đông, Chủ tịch nước đã tiếp rất nhiều doanh nghiệp lớn của 3 nước, tham dự các diễn đàn doanh nghiệp song phương, Chủ tịch nước chỉ rõ cơ hội và tiềm năng hợp tác giữa các nước với Việt Nam cũng như là cửa ngõ tiếp cận với cả khu vực và với nhiều đối tác kinh tế lớn trên thế giới thông qua các hiệp định song phương và đa phương mới được ký kết và có hiệu lực... Năm 2018, khi các FTA đi vào thực hiện, Việt Nam sẽ là cửa ngõ tham gia thị trường với hơn 4 tỷ dân, tổng GDP trên 70.000 tỷ USD, thương mại khoảng 31.000 tỷ... Đây là cơ hội lớn cho sự hợp tác giữa các bên. Tại các Diễn đàn nhiều văn kiện hợp tác quan trọng trên các lĩnh vực như, ngân hàng, dầu khí đã được ký kết nhằm thúc đẩy hợp tác sâu rộng hơn nữa giữa Việt Nam và các nước.

Song song với đẩy mạnh hợp kinh tế, thương mại, Chủ tịch nước và lãnh đạo các nước cũng khẳng định tiếp tục ủng hộ lẫn nhau trên các diễn đàn khu vực và quốc tế, trong đó các nước khẳng định sẽ ủng hộ Việt Nam tham gia Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc (2020 – 2021), Ủy ban Luật pháp quốc tế (2017 – 2021). Đặc biệt, Chủ tịch nước và lãnh đạo các nước đã trao đổi về các vấn đề khu vực và quốc tế, trong đó có các vấn đề đang thu hút sự quan tâm của cộng đồng quốc tế ở khu vực Đông Nam Á, khu vực Trung Đông, về quyết tâm hợp tác giải quyết các vấn đề có tính toàn cầu, liên quan đến hòa bình, ổn định và phát triển.

Thứ trưởng Bộ ngoai giao Vũ Hồng Nam nhấn mạnh, thông qua các cuộc trao đổi lãnh đạo các nước khẳng định ủng hộ lập trường chính nghĩa của Việt Nam về các vấn đề tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông.

Ông Vũ Hồng Nam nêu rõ: "Mặc dù các bạn ở rất xa nhưng các bạn rất quan tâm đến tình hình ở Biển Đông, ở Đông Á và cho rằng các tranh chấp về chủ quyền lãnh thổ là nguy cơ đe dọa hòa bình, ổn định của khu vực và thế giới. Thông qua chuyến thăm, bạn hiểu được căn nguyên vấn đề, căn nguyên khởi sự những bất ổn là ở đâu, nguy cơ đe dọa hòa bình là ở đâu, nguy cơ đối với tự do hàng hải là do ai. Từ đó, các bạn ủng hộ mạnh mẽ quan điểm, lập trường nguyên tắc giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, thông qua đối thoại, lấy luật pháp quốc tế, các nguyên tắc của Hiến chương Liên Hợp Quốc, trong đó có Công ước Luật biển 1982 làm nền tảng căn bản cho mọi ứng xử liên quan tới các tranh chấp và xung đột. Đây là nền tảng căn bản của luật pháp quốc tế để nền văn minh tồn tại. Tất cả các nước đều ủng hộ lập trường đó của Việt Nam”.

Có thể thấy rằng, mặc dù khoảng cách địa lý xa xôi cách trở, thời gian chuyến thăm của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và đoàn cấp cao nước ta diễn ra ngắn nhưng kết quả đạt được là rất to lớn và thiết thực. Chia tay Iran, nước cuối cùng trong hành trình của Chủ tịch nước tới 3 nước ở khu vực Châu Phi và Trung Đông, Chủ tịch nước nói rằng "Ở Việt Nam ai cũng biết câu chuyện cổ tích Aladin và Cây đèn thần, tôi biết không thể có đèn thần nhưng tôi luôn mong có điều thần kỳ trong quan hệ kinh tế giữa hai nước hướng đến sự thịnh vượng và hạnh phúc, cần phải có những con đường giao thương mới". Thành công của chuyến thăm cùng với những thỏa thuận, văn kiện đạt được chính là dấu mốc quan trọng và là nền tảng vững chắc đưa quan hệ của Việt Nam với ba nước Tanzania, Mozambique và Iran lên một bước mới, vì sự phát triển phồn thịnh của mỗi nước, vì hòa bình, ổn định của khu vực và thế giới./.