Nghi án quan hối lộ quan chức y tế VN: Chỗ nào cũng có “hoa hồng“

Liên quan đến thông tin các quan chức y tế Việt Nam nhận hối lộ hơn 2 triệu USD trong vòng 5 năm qua từ một công ty của Mỹ, bên lề kỳ họp Quốc hội, sáng nay (6/11), VOV.VN phỏng vấn ông Nguyễn Văn Tiên – Phó Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội.

PV: Thưa ông, trước thông tin các quan chức y tế của Việt Nam nhận hối lộ từ nước ngoài, theo ông, chúng ta phải xử lý như thế nào?

Ông Nguyễn Văn Tiên: Bộ trưởng Y tế đã có công văn gửi Bộ Công an đề nghị vào cuộc. Trước hết, chúng ta phải xác định cho rõ các thông tin liên quan. Năm ngoái, Trung Quốc cũng phạt một công ty mấy trăm triệu USD vì hối lộ. Còn thông tin liên quan đến Việt Nam thì phải xác định cho rõ đó là hoạt động nào, đó là hóa chất, dược, thiết bị y tế hay là gì... Tôi nghĩ rằng, trong 5 năm có 2,2 triệu USD thì còn quá nhỏ vì nguyên chuyện Bảo hiểm xã hội công bố là ta đấu thầu thuốc lại đã dư ra mấy trăm nghìn tỷ đồng. Đấy là vấn đề chúng ta phải kiểm tra rõ. Vì thực tế hiện nay, những vấn đề về hoa hồng, chi hoa hồng cho những người bác sĩ kê đơn, bán thuốc rất phổ biến. Nhưng làm thế nào để kiểm soát được cơ chế này mới là vấn đề lớn.

Các nước, như Mỹ, công bố việc kiểm soát ngay từ các công ty, xem danh sách anh đã chi hoa hồng như thế nào, chi cho những ai. Còn Việt Nam muốn kiểm soát cái này lắm nhưng rất khó. Tôi hy vọng, qua đợt này thì chúng ta sẽ tìm ra xem nó ở lĩnh vực nào.

PV: Nếu phát hiện ra cần xử lý như thế nào, thưa ông?

Ông Nguyễn Văn Tiên: Thì phải nghiêm trị nhưng chỉ sợ không phát hiện ra được thôi. Chỉ có điều là các công ty này có các hình thức hối lộ rất khó như việc tài trợ cho các bác sĩ đi dự hội thảo cũng cộng vào đây thì thành mấy triệu USD. Ví dụ, công ty này tài trợ cho mấy trăm ông đi dự hội thảo, cộng lại thì thành con số lớn rồi. Bây giờ chúng ta phát hiện ra thế nào, đó là cái khó với chúng ta. Nhưng tôi nghĩ, họ công bố thế là dịp tốt để Việt Nam tìm cách đưa giá thuốc và giá thiết bị y tế về giá thực chứ không bị chi phối bởi hoa hồng rất khó kiểm soát.

Quốc hội ban hành Luật đấu thầu có phần riêng về đấu thầu thuốc là muốn kiểm soát chặt chẽ vấn đề này nhưng chúng tôi thấy rất vất vả. Tình trạng này xảy ra phổ biến ở nhiều nước và Trung Quốc đã xử phạt một công ty như vậy.

PV: Theo ông đây là vụ duy nhất hay khá phổ biến mà chúng ta chưa phát hiện ra?

Ông Nguyễn Văn Tiên: Tôi nghĩ là còn mấy chục công ty dược nước ngoài đầu tư vào bán thuốc ở Việt Nam và chúng tôi nghĩ chỗ nào cũng có hoa hồng nhưng làm thế nào để phát hiện ra thì rất khó.

PV: Ông nói rằng những chuyện như vậy là phổ biến vậy tại sao trong nước lại không phát hiện mà phải từ nước ngoài, thưa ông?

Ông Nguyễn Văn Tiên: Trong nước rất khó, ví dụ mời đi hội thảo thì không thể phát hiện được. Thứ hai là cơ chế trả hoa hồng rất tinh vi, có khi chả có tài khoản, ngân hàng, hóa đơn, chứng từ gì cả… khó phát hiện. Đây là những cái phổ biến trên thế giới và các nước họ cũng rất đau đầu vì chuyện này. Trung Quốc đã xử lý chuyện này để những công ty làm ăn nghiêm túc phát triển và không có chuyện phong bì, hoa hồng.

PV: Hiện nay, việc trả hoa hồng cho bác sĩ được các công ty làm bằng nhiều cách mà không cơ quan nào kiểm soát được thu nhập của họ. Ông nghĩ sao về chuyện này?

Ông Nguyễn Văn Tiên: Trả hoa hồng có nhiều cách lắm chứ không đơn giản chạy từ tài khoản của công ty sang tài khoản cá nhân. Ví dụ như tài trợ đi nước ngoài, hội thảo, trả tiền trực tiếp… Thực tế ở nhiều nơi vẫn có tình trạng trả hoa hồng theo đơn thuốc. Người bán thuốc rất tinh, xem ai kê đơn như thế nào để trả hoa hồng.

PV: Theo ông, Luật đấu thầu có nên ra chế tài cấm cán bộ trong lĩnh vực liên quan đi với các đối tác?

Ông Nguyễn Văn Tiên: Đấy là việc khó. Vì doanh nghiệp làm việc đó với danh nghĩa là mời cán bộ ấy đi tham dự hội nghị khoa học về một lĩnh vực khoa học. Ví dụ, mời bác sĩ chuyên về khớp đi dự một hội thảo chuyên sâu về khớp là một cơ hội tốt, nâng cao trình độ chuyên môn. Còn vấn đề tài chính bên trong thì khó kiểm soát.

Ở đây, đòi hỏi tính tự giác, y đức và những người quản lý cán bộ ấy.

PV: Vậy theo ông cần cơ chế nào để giám sát thu nhập của bác sĩ?

Ông Nguyễn Văn Tiên: Chúng ta đã có Luật thuế thu nhập và cơ chế kiểm soát, kê khai tài sản đã có rồi nhưng văn hóa tiền mặt của Việt Nam rất khó kiểm soát. Như Nhật Bản, việc thu nhập của các bác sĩ ở các bệnh viện kiểm soát rất chặt, do đó mà họ khẳng định thu nhập của bác sĩ cao hơn 3 lần so với mức bình quân xã hội và được xã hội chấp nhận. Nhưng họ kiểm soát chặt, chỉ có thu nhập chính thức ấy thôi.

Còn ta, lương của bác sĩ thì theo hệ thống lương chung nhưng lương của một số bác sĩ ở Việt Nam trong các bệnh viện lớn rất cao. Ví dụ, vào khu để ô tô của bệnh viện Việt Đức, Bạch Mai… nhiều ô tô lắm. Nhưng chúng ta lại không kiểm soát được thu nhập của họ từ nguồn nào. Chúng ta quyết tâm kiểm soát thu nhập nhưng rất vất vả. Sau này, chúng ta kiểm soát được thu nhập cá nhân, chuyển các khoản chi qua tài khoản thì việc kiểm soát chống tham nhũng thuận lợi. Còn nếu không việc này là rất khó.

PV: Xin cảm ơn ông!/.