"Kỳ quan Điện Biên Phủ" qua góc nhìn của nhà bảo tồn di tích

Tác phẩm “Điện Biên Phủ - Một kỳ quan lịch sử” là một trong 15 cuốn sách được đưa vào Bộ sách  kỷ niệm 60 năm chiến thắng Điện Biên Phủ, do Nhà xuất bản Quân đội nhân dân ấn hành. Đáng lưu ý, tác phẩm đã góp phần phục dựng lại một Điện Biên Phủ “bằng xương, bằng thịt” để gìn giữ cho muôn đời sau, với công tác bảo tồn, tôn tạo di tích lịch sử.

Phóng viên VOV đã có cuộc trao đổi với Đại tá Hoàng Lâm, Nguyên cán bộ Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, nguyên thư kí tổ tư vấn chuyên gia Ban quản lý dự án Di tích Điện Biên Phủ về vấn đề khảo sát, bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Di tích Điện Biên Phủ.

Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ đã ghi dấu ấn vào lịch sử (Ảnh: Internet)

PV: Thưa đại tá Hoàng Lâm, ông có thể cho biết lý do vì sao góc tiếp cận Điện Biên Phủ là “một kỳ quan lịch sử”?

Đại tá Hoàng Lâm: Nếu xét về mặt tự nhiên, chúng ta có vịnh Hạ Long rất đáng tự hào, thì về mặt lịch sử - xã hội chúng ta có Điện Biên Phủ, một kỳ quan lịch sử. Vì ở đó có dấu tích về võ công, trí tuệ, bản lĩnh, phẩm chất tốt đẹp của Việt Nam nói chung và võ công, trí tuệ, bản chất, phẩm chất tốt đẹp của lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam nói riêng.

PV: Được biết ông là người đã gắn bó với công tác bảo tàng hơn 30 năm, trong đó đã có 10 năm theo dõi sát sao việc bảo tồn những cụm di tích Điện Biên Phủ. Phải chăng, quá trình này đã giúp ông viết nên cuốn sách “Điện Biên Phủ- Một kỳ quan lịch sử”?

Đại tá Hoàng Lâm: Tôi hoạt động ở lĩnh vực bảo tồn di tích nên có điều kiện tích lũy qua con đường này. Tôi cũng phát hiện ra rằng còn nhiều điều chưa đủ, chưa chính xác về Điện Biên Phủ. Sau đó, năm 2004, tôi được phân công tham gia vào tổ tư vấn chuyên gia, giúp ban quản lý dự án di tích Điện Biên Phủ. Như vậy, từ năm 2004 đến năm 2007, tiếp đến một vài năm nữa, tôi thường xuyên trở lại nơi này, cùng với nhân chứng khảo sát các điểm di tích. Chính quá trình đi khảo sát, cộng với những tài liệu tôi đã lưu giữ và nghiên cứu, kết hợp với gặp các nhân chứng thì tôi thấy có rất nhiều vấn đề có thể làm cho sáng tỏ.

Đại tá Hoàng Lâm là người  đã có 10 năm gắn bó với công tác bảo tồn di tích Điện Biên Phủ

PV: Đó là những vấn đề gì vậy, thưa ông?

Đại tá Hoàng Lâm: Nhiều người nhầm lẫn việc Điện Biên Phủ có 3 nơi đặt sở chỉ huy. Bức ảnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp đang làm việc cùng với những người cộng sự trên một hòn đá lớn ở suối, có những sách báo đề rằng đó là ở hang Thẩm Púa. Đó đâu phải là hang mà là dòng suối rất đẹp. Chính tôi là người tham gia đi tìm sở chỉ huy đó - sở chỉ huy thứ 2 của chiến dịch- Huổi Hẹ Ộ. Còn Thẩm Púa là sở chỉ huy thứ nhất. Sở chỉ huy thứ 3 đặt ở Mường Phăng.

Ngoài ra, người ta nói Tô Vĩnh Diện là anh hùng cứu pháo, nhưng cụ thể địa điểm cứu pháo ở chỗ nào cũng không được xác định. Phải đến năm 2004, 50 năm sau chiến thắng Điện Biên Phủ, nhân chứng lịch sử cùng với ban quản lý dự án di tích Điện Biên Phủ và với Bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam đã phải tìm kiếm vị trí chính xác nơi Tô Vĩnh Diện đã hy sinh cứu pháo, đó chính là ở xã Nả Nhạn, bên sườn núi Quả Chua.

PV: Là người gắn bó với công tác bảo tồn, đặc biệt là đã có 10 năm gắn bó với di tích Điện Biên Phủ, theo ông, chúng ta cần có những khuyến nghị như thế nào trong vấn đề bảo tồn để sao cho cụm di tích này ngày càng hoàn thiện hơn. Và đặc biệt là để cho mỗi du khách khi đặt chân đến Điện Biên Phủ đều cảm nhận được không khí của chiến trường xưa?

Đại tá Hoàng Lâm: Từ năm 2003 - 2013, tỉnh Điện Biên đã làm một khối lượng rất lớn công việc về di tích Điện Biên Phủ, nhưng công việc ở phía trước còn rất nhiều. Trước hết, cần phải lập hồ sơ trình với cơ quan chức năng để thực hiện xếp hạng di tích thành phần Điện Biên Phủ, trong đó có một nửa số thành phần chưa được xếp hạng và khoanh vùng bảo vệ. Thứ hai, trong việc phục hồi tôn tạo, cần lưu ý những vị trí, những thành phần di tích ở ngay thành phố Điện Biên Phủ bây giờ. Ví dụ như vị trí Đồi Cháy, vị trí C1, C2, vị trí Đồi E, vị trí cứ điểm 206, và một số vị trí về trận địa bao vây tiến công…

Về phía kinh phí, chúng ta nên xã hội hóa để huy động thêm nguồn lực, đẩy nhanh quy mô tiến độ phục hồi tôn tạo di tích. Cuối cùng, đội ngũ làm nhiệm vụ quản lý, phục hồi tôn tạo, hướng dẫn khách tham quan... cần chuyên nghiệp, kể cả trình độ văn hóa, ngoại ngữ; đảm bảo môi trường thật sạch, thật tốt. Điều kiện ở đây là vùng văn hóa của người Thái Tây Bắc. Vậy thì biểu hiện của văn hóa ấy kết hợp trong bảo tồn di tích phải làm sao cho hài hòa, đúng nghĩa nền văn hóa hoa ban.

PV: Xin cảm ơn ông./.