Thời của kinh tế số và lợi ích vô giá của số hóa

Lợi ích đến từ số hóa là vô giá

Chỉ cần ngồi ở nhà nhấn chuột, chị Hiền ở Ngọc Khánh, Hà Nội đã có thể mua được cho con trai cuốn truyện Gravity Falls bán tận bên Mỹ thông qua mạng thanh toán ebay, hay đặt một niêu cá kho của làng Vũ Đại nổi tiếng ở tận Hà Nam.

Bán quần áo, phụ kiện điện thoại qua mạng cũng đã giúp Minh Đức ở Nam Đồng, Hà Nội có thêm tiền chi trả học phí trong những năm học đại học. Giờ đây khi đã có công việc mới ổn định, Đức vẫn duy trì công việc bán hàng qua mạng để tăng thu nhập cho gia đình trẻ của mình.

Báo cáo “Thúc đẩy Cộng đồng Kinh tế ASEAN: Nền kinh tế số và Dòng chảy tự do của dữ liệu” công bố mới đây nhận định: “những lợi ích đến từ số hóa là vô giá và để điều đó được diễn ra, một nền kinh tế kỹ thuật số cần trở thành trọng tâm chính sách trong Cộng đồng Kinh tế ASEAN”.

CEO VNG Lê Hồng Minh cho biết, hiện mọi thứ đang được số hóa từ thương mại, thanh toán, vận chuyển, giáo dục, sức khỏe … Từ năm 2010, tỷ lệ người sử dụng internet tại Việt Nam tăng nhanh và xu hướng truy cập internet qua mobile tăng mạnh hơn PC. Ước tính đến năm 2020 có 60 triệu người dùng smartphone, 15 triệu người dùng PC. Với mức độ sử dụng internet mọi lúc, mọi nơi, cá nhân hóa cao độ và thời lượng sử dụng 2-3 giờ/ngày thì cơ hội thị trường Mobile internet tăng từ 40 đến 100 lần.

Thương mại điện tử tăng mạnh 50% so với cùng kỳ năm 2015, tổng giá trị giao dịch hàng hóa qua thương mại điện tử năm 2016 là 900 triệu USD, ước tính đến 2020 là 5 tỷ USD. Tổng giá trị giao dịch thanh toán trực tuyến tăng 55% so với cùng kỳ nhờ thương mại điện tử và số lượng gia tăng người dùng internet và smartphone. Cụ thể tổng giá trị thanh toán trực tuyến năm 2016 là 680 triệu USD, ước tính đến 2020 là 4 tỷ USD.

Các ngành tiềm năng của mô hình này là dịch vụ ăn uống, đặt xe trực tuyến, giáo dục trực tuyến, chăm sóc sức khỏe. Chẳng hạn: Chi tiêu của người Việt Nam cho các nhóm Thực phẩm và đồ uống năm 2015 khoảng hơn 40 tỷ USD. Ước tính đến năm 2020, mức chi tiêu này khoảng hơn 50 tỷ USD …

Trên thực tế tiềm năng kinh tế số đã và đang được các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) ở Việt Nam khai thác tốt. Ông Đỗ Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế VCCI dẫn thí dụ, một doanh nghiệp nhỏ ở làng Vũ Đại đã rất thành công khi sử dụng internet để bán cá kho đi khắp cả nước và ra cả nước ngoài. Quy mô của doanh nghiệp này đã tăng 100 lần mỗi năm. Facebook cũng đã giúp nhiều bà mẹ trẻ vừa nuôi con nhỏ, vừa điều hành kinh doanh dễ dàng. Internet cũng đã giúp nhiều địa phương bán nông sản tới nhiều nơi.

Ông Nguyễn Thanh Hưng, Chủ tịch Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam cũng chỉ ra rằng, nhờ trao đổi dữ liệu qua internet, đã tạo cơ hội cho các doanh nghiệp mở rộng thị trường, giảm chi phí kinh doanh, quảng bá, thực hiện tốt các dịch vụ sau bán hàng, … người tiêu dùng thì được mua sắm toàn cầu.

Vượt thách thức, khơi dậy tiềm năng

Tuy nhiên nhận định về hiệu quả khai thác nền kinh tế số của Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC), ông Stuart Schaag, cán bộ cấp cao Thương vụ của Đại sứ quan Hoa Kỳ tại Việt Nam đánh giá: AEC có hơn 600 triệu dân, đứng thứ 3 toàn cầu về sử dụng internet, đứng thứ 2 thế giới về thu hút đầu tư. Khu vực DNNVV ở ASEAN đang tạo ra 70% việc làm nhưng lại chỉ đóng góp khoảng 30% GDP trong khối, thua xa mức đóng góp của DNNVV ở Cộng đồng kinh tế châu Âu. “Tiềm năng rất lớn nhưng về mức độ của ASEAN chưa thật sự hội nhập, chưa thật sự kết nối để khai thác tốt tiềm năng này. Nền kinh tế số chỉ phát triển tốt nhất khi AEC hội nhập cao”, ông Stuart Schaag khẳng định. Nền kinh tế số là chủ đề rất quan trọng, nhận được nhiều sự quan tâm và có đóng góp lớn vào tăng trưởng của Việt Nam. Đây cũng là chủ đề quan tâm của APEC mà Việt Nam sẽ là nước chủ nhà trong năm nay. Đại diện Thương vụ Hoa Kỳ nói: “Để khai thác tốt tiềm năng của nền kinh tế số rất cần tăng cường kết nối, đây là điều mà ASEAN chưa làm tốt”.

Ông Stuart Schaag cũng cho rằng, nếu chú trọng phát triển nền kinh tế số sẽ mở ra nhiều cơ hội cho cả người tiêu dùng cũng như các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghệp nhỏ và vừa (DNNVV). Ông Stuart Schaag nói: “Phát triển công nghệ số sẽ giúp DNNVV ở Việt Nam tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu thuận tiện với chi phí thấp. Điều quan trọng đối với các quốc gia ASEAN là tạo lập được một môi trường, chính sách tốt cho phát triển công nghệ số”.

Tuy nhiên để phát triển bền vững nền kinh tế số, Việt Nam, ASEAN hay bất kỳ quốc gia nào khác đều phải vượt ba thách thức lớn. Đó là địa phương hóa dữ liệu, bảo đảm an ninh mạng và bảo đảm tính riêng tư của dữ liệu.

Ông Stuart Schaag phân tích: “Sự tự do lưu chuyển dữ liệu là yếu tố nền tảng của nền kinh tế số. Vì vậy các chính phủ ASEAN cần đối thoại với nhau và với các đối tác để hài hòa chính sách, tạo ra một môi trường số chung thống nhất, an toàn nhưng sự tự do lưu chuyển dữ liệu được bảo đảm”.

Chia sẻ kinh nghiệm về vượt qua các thách thức ông Jeff Pirie, Quản lý khu vực AEC ở Đông Nam Á và Singapore, cho rằng: “việc đóng dữ liệu chẳng khác nào tự tách mình khỏi dòng chảy tự do thương mại. Điều quan trọng là phải hướng dẫn người sử dụng cần biết sử dụng thương mại điện tử an toàn”. Các chính phủ cần xây dựng một chuẩn mực chung về pháp lý trong cách ứng xử với các thách thức.

Ngoài các thách thức nêu trên, Việt Nam còn gặp phải vấn đề về lòng tin trong thanh toán điện tử, và các chi phí, dịch vụ kho vận cao và kém so với nhiều nước trong khu vực đã hạn chế sự phát triển của thương mại điện tử.

Tại Ngày Internet 2016, Thứ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Thành Hưng cho rằng, nền kinh tế số là bước phát triển tất yếu, phù hợp với xu thế khi nền kinh tế truyền thống đang dần bão hòa.

Trong khi đó, ứng dụng sâu rộng của công nghệ thông tin trong mọi hoạt động của nền kinh tế theo hướng hiệu quả hơn, tối ưu hơn đã hình thành một nền kinh tế số không biên giới, mang lại giá trị lợi nhuận cao. Do đó, nền kinh tế số sẽ tạo nhiều điều kiện thuận lợi, thúc đẩy và phát triển ngành công nghiệp nội dung số thành mũi nhọn của ngành công nghệ thông tin./.