Hoa hậu áo dài và những giấc mơ giúp con trẻ níu giữ nguồn cội Việt

Khi được hỏi về cuốn từ điển song ngữ Việt – Đức bằng tranh đầu tiên dành cho thiếu nhi vừa được NXB Horami phát hành tại Berlin (Đức), Giám đốc NXB đồng thời là tác giả của quyển từ điển, cựu Miss Áo dài của cuộc thi Hoa hậu Việt Nam năm 2002 Nguyễn Hồng Hạnh chia sẻ:“Cuốn từ điển nhằm giúp các em nhỏ yêu tiếng Việt và hiểu biết thêm về đất nước Việt Nam, góp phần gìn giữ văn hóa Việt trên nước Đức. Từ đó các em sẽ là cầu nối giữa hai nền văn hóa, sẽ là những sứ giả tý hon góp phần thúc đẩy hội nhập và trao đổi văn hóa Đức – Việt”.

1.Vàng son nhan sắc một thời.

Trong cuộc thi Hoa hậu Việt Nam năm đó, cô gái ấy vừa tròn 20 tuổi. Cả ban giám khảo và khán giả đều chú ý đến cô bởi khuôn mặt thanh tú, dáng người mảnh mai, đặc biệt đôi mắt sáng, thông minh đầy tự tin. 

Trong vòng thi chung kết của cuộc thi Hoa hậu toàn quốc, cô lọt vào tốp 10 người đẹp nhất. Trong phần thi áo dài, khác với các bạn thí sinh cùng thi với trang phục áo dài cách điệu diêm dúa, cầu kỳ, cô mặc chiếc áo dài truyền thống màu xanh nước biển trang nhã với những hoa văn giản dị. Với trang phục đó, cùng dáng người mảnh mai, gương mặt khả ái, sải chân dài tự tin trên sân khấu, cô đã thuyết phục được ban giám khảo và đông đảo khán giả để đoạt ngôi vị Miss áo dài, người mặc áo dài đẹp nhất của vòng chung kết Hoa hậu Việt Nam.

Đó là năm 2002 và cô gái đó có tên là Nguyễn Hồng Hạnh. Cô là thí sinh Việt kiều đầu tiên về tham dự cuộc thi Hoa hậu Việt Nam. Ngay trong cuộc thi, khi được hỏi, lý do đã khiến cô đang định cư ở nước ngoài lại về nước tham gia cuộc thi này? Cô đã nghiêm túc trả lời: Tại mình là người con đất Việt, tham gia cuộc thi là khẳng định mình thuộc về Việt Nam. 

2.Từ chối hào quang showbiz để lo việc đèn sách.

Như bất cứ người đẹp nào đoạt giải sau cuộc thi nhan sắc toàn quốc, Hồng Hạnh cũng nhận được bao lời mời chào từ các nhà quảng cáo, công ty người mẫu, các đạo diễn sân khấu, điện ảnh... Vì cô đẹp, thông minh, lại từ nước ngoài về, ít nhất cô cũng thông thạo hai ngoại ngữ là tiếng Đức và tiếng Anh.

Mới 20 tuổi, cô cũng vui sướng đến ngất ngây với bao lời hứa hẹn cho một tương lai xán lạn mà đôi khi không phải nhọc nhằn việc học hành, đèn sách. Rồi cô cũng thử dấn thân vào con đường ấy, đi theo những mời gọi lấp lánh ánh hào quang ấy. Bản chất “con nhà lành” lại có 7 năm học tập, sinh sống ở Đức, một nơi thực sự nghiêm túc, khiến cô thất vọng ngay với những kiểu “nói zậy mà hổng phải zậy“, nơi vinh quang cũng có thật nhưng đầy cạm bẫy, cám dỗ luôn rình rập. Cô lặng lẽ quay lại Đức, quay lại trường đại học, tiếp tục mài bút trong một chuyên ngành ngược hẳn với nơi cô vừa rời bỏ: Kiểm toán.

Nhưng danh hiệu Miss áo dài mà cô nhận được từ cuộc thi danh giá đó cũng giúp cô được mọi người biết đến nhiều hơn, khiến cô đông bạn bè hơn. Những lần tập dượt kỹ năng giao tiếp và những lần diễn trên sân khấu trước bao ngàn người của cuộc thi cũng giúp cô tự tin hơn. Ngoài việc học, cô còn tham gia các phong trào của sinh viên với tư cách là Phó Chủ tịch Hội Sinh viên Quốc tế AIESEC Chemnitz. Hồng Hạnh làm MC cho các chương trình thiện nguyện của cộng đồng người Việt nơi cô theo học. Cũng nhờ những hoạt động ngoại khóa đó, cô đã lọt vào “mắt xanh“ của một chàng nghiên cứu sinh người Đức, người mà sau này đã biến cô từ một cô gái Hà Nội với cái tên thuần Việt Nguyễn Hồng Hạnh thành một phụ nữ có cái tên mang thêm họ Đức của chồng: Nguyễn-Schwanke Hạnh.

3. Lập nhà xuất bản Horami và những cuốn sách song ngữ Đức – Việt cho trẻ em.

Là người chị cả trong gia đình có hai em trai, với vai trò làm chị, với thiên chức làm mẹ, Hồng Hạnh yêu thích và gần gũi trẻ con ngay từ thuở còn là thiếu nữ. Nhưng phải từ khi làm mẹ Hạnh mới biết, yêu thương con vẫn là chưa đủ. Phải hiểu đứa trẻ thực sự cần gì và phải quan tâm như thế nào cho đúng mới giúp trẻ phát triển hoàn thiện.

Trong việc giáo dục trẻ em, nước Đức quả là thiên đường. Nhưng muốn biết điều đó thì phải học, phải đọc. Với khả năng tiếng Đức của mình Hạnh lao vào đọc, ban đầu chỉ cho mình và vì con mình. Nhưng nhìn xung quanh, cô thấy bao người đồng hương không may mắn được như cô. Cô sang Đức từ nhỏ, được học hành cẩn thận, hết phổ thông là vào đại học. Lại được người cha là tiến sỹ học ở Đức hướng dẫn từng ly, từng tý cả về văn hóa Việt, cả về văn hóa Đức. Trong khi rất nhiều những bạn đồng trang lứa mới sang Đức, vì hoàn cảnh, đã phải lao vào kiếm tiền, mưu sinh. Rồi họ cũng có con, trong khi tiếng Đức không biết, văn hóa Đức không hay. Phải làm gì giúp họ, giúp con họ sớm hòa nhập vào xã hội bản địa mới mong có được tương lai tốt lành?

Là người yêu sách, biết công dụng của sách, cô nghĩ ngay đến sách song ngữ Đức – Việt dành cho trẻ con. Sách tạo cho người mẹ có phương tiện dạy cho con, cũng là cách để mình tự học thêm tiếng Đức.

Để thuận lợi cho việc ra sách và in sách với số lượng nhỏ lúc ban đầu, cô đã chật vật thuê luật sư lo đủ các thủ tục giấy tờ để mở nhà xuất bản. Có nhà xuất bản rồi lại lo mời gọi cộng tác viên, tìm đối tác, lên dự án, lo kinh phí … cho những ước mơ về sách của cô trở thành hiện thực.

Sau một năm miệt mài, mất ăn mất ngủ, hai ấn phẩm đầu tiên của NXB ra đời. Đó là hai cuốn sách song ngữ nhỏ, bìa cứng dành cho các cháu từ 2 tuổi với tên gọi “Đố ai đếm được“ và “Đố biết con gì?“.

Khi sách đến tay các bậc phụ huynh, có người hỏi: Sao sách khổ nhỏ, mà giấy cứng, bìa cũng cứng thế?

Giám đốc nhà xuất bản Horami Nguyễn-Schwanke Hạnh mỉm cười trả lời: Sách nhỏ cho trẻ dễ cầm. Bìa cứng, giấy cứng cho các cháu 2, 3 tuổi chưa có ý thức giữ sách, vừa học, vừa chơi sách mà không lo sách hỏng.

Chưa nói đến nội dung, chỉ ngay chi tiết nhỏ mang tính hình thức cũng được cô và các đồng sự tính toán kỹ lưỡng thế, đủ biết họ làm việc bài bản và nghiêm túc như thế nào. 

4. Cuốn từ điển song ngữ Đức – Việt bằng tranh đầu tiên.

Khi hai đứa con tinh thần của cô ra đời cũng là lúc đứa con trai cô dứt ruột đẻ ra tròn 2 tuổi. Nhìn đứa con bụ bẫm, kháu khỉnh lớn lên mỗi ngày cô cũng hiểu cô phải tiếp tục làm sách cho con, cho những đứa trẻ có gốc gác Việt Nam khác.

 Những nghiên cứu mà cô đã đọc cho cô biết, những đứa trẻ lớn lên qua giọng đọc sách của bố, mẹ mỗi ngày sẽ phát triển về tư chất và nhân cách hơn hẳn. Chúng cũng sẽ sống nhạy cảm hơn và luôn biết cách truyền đạt hiệu quả nhất những gì mà chúng suy nghĩ. Thi hào vĩ đại nhất của dân tộc Đức - Goethe - có nói một câu đại ý rằng: “Có hai thứ cha mẹ cần trang bị cho con là bộ rễ khi con còn bé và đôi cánh khi con khôn lớn“. “Bộ rễ“ đó chính là những tri thức căn bản. Chỉ khi có nền tảng tri thức căn bản vững chắc, đứa trẻ lớn lên mới có thể bay cao, bay xa tới những ước mơ. Chưa kể những đứa trẻ Việt sinh ra ở Đức, chúng sẽ nói tiếng Đức, tiếp thu văn hóa Đức, mang quốc tịch Đức nhưng về nhân chủng học chúng vẫn là người da vàng, tóc đen; vẫn là người có nguồn cội từ dân tộc Việt. Nếu như chúng không biết tiếng Việt, xa lạ với văn hóa Việt chúng sẽ sẽ bị đứt đoạn với nguồn cội. Đến một lúc chúng sẽ hoang mang như đi giữa đại dương mà không nhìn thấy bến, bờ.

Dạy tiếng Việt cho trẻ là hướng chúng về với cội nguồn, để chúng biết mình là ai mà tự tin ra với biển cả mênh mông của tri thức, văn hóa nhân loại. Cô tâm niệm thế và kiên trì theo đuổi mục đích đó.

Để biên soạn một cuốn từ điển song ngữ Việt – Đức bằng tranh là điều chưa có trong tiền lệ. Vì thế cô phải đọc, phải tìm hiểu phải học hỏi rồi lên dự án. Lại phải tìm một ê kíp làm việc, một tập thể biên soạn có tri thức, có trình độ sư phạm, đặc biệt phải có tấm lòng với trẻ em vì trước mắt cô chỉ lo đủ kinh phí để in ấn chưa có khoản kinh phí nào trả thù lao cho nhóm biên soạn. May, cô đã tìm được nhóm chuyên gia như thế gồm các thầy, cô giáo cả người Đức, cả người Việt bằng tuổi cha chú cô, hiểu tấm lòng cô, đã ủng hộ cô hết lòng. Càng may hơn, cô tập hợp được một ê kíp làm việc toàn gồm những người trẻ tuổi như cô và ít tuổi hơn cô nhưng cùng một đêm mê làm sách cho trẻ nhỏ. Vậy là cô cùng “cỗ máy“ nhân lực đó dốc toàn tâm, toàn lực vận hành theo kế hoạch đã định sẵn. 

5. Những công lao thầm lặng được ghi nhận.

Ngày 01/11/2015 NXB Horami tổ chức họp báo ra mắt cuốn từ điển song ngữ Đức – Việt bằng tranh đầu tiên cho thiếu nhi, có mặt rất nhiều đại diện tổ chức, hội đoàn, các thầy cô giáo, những trí thức người Việt, người Đức, cùng đông đảo báo chí. 

Hôm Chủ tịch nước Trương Tấn Sang gặp gỡ cộng đồng người Việt tại Berlin, nghe một đại diện cộng đồng nói về những cuốn sách song ngữ dành cho trẻ nhỏ người Việt của các cháu thế hệ thứ 2 làm cho các cháu thế hệ thứ ba, Chủ tịch nước đã dành cho họ những lời khen tặng. Vì có giữ được tiếng Việt mới giữ được cộng đồng người Việt ở nước ngoài trong tương lai. Các thế hệ đi trước phải có trách nhiệm truyền lửa văn hóa truyền thống cho các thế hệ tiếp theo, và chỉ bằng cách đó dòng máu Lạc Hồng, văn hóa Việt Nam mới mãi truyền tụng, bất diệt cho dù người Việt có ở nơi chân trời, góc biển xa Tổ quốc. 

6. Khúc vĩ thanh

Ngày 20/11 hàng năm đối với người Việt đấy là ngày nhà giáo. Với người Đức đó là ngày đọc sách cho nhau nghe. Khi tôi gọi cho Hạnh để lấy thêm chút tư liệu cho bài viết này, cô đã không bắt máy. Tối, cô gọi lại giải thích, vì lúc đó cô đang đọc sách cho các cháu thuộc trường mẫu giáo Đức – Việt nghe.

Đó là duyên nghiệp hay là tấm lòng của một người đi trước với thế hệ tiếp theo?