Nộp tiền thoát 'án tử': Chỉ có lợi cho người có tiền?

Dự thảo mới nhất (lần thứ 5), ban soạn thảo Bộ luật Hình sự sửa đổi tiếp tục bảo lưu quan điểm: Các đối tượng tham nhũng chỉ cần nộp lại 1/2 số tiền do phạm pháp có thể sẽ thoát khỏi án tử hình.

Nhiều ý kiến không đồng tình quan điểm này, thậm chí nói như TS Mai Đắc Biên -Trưởng khoa Pháp luật hình sự và Kiểm sát hình sự (ĐH Kiểm sát Hà Nội - Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao) thì quy định như vậy chỉ có lợi cho nhóm người có tiền.

PV: Vì sao ông khẳng định quy định như vậy còn trái với nguyên tắc và mục đích của hình phạt?

Xét xử vụ án tham nhũng Dương Chí Dũng năm 2014. Ảnh: Tuấn Anh

TS Mai Đắc Biên: Bởi vì mục đích của hình phạt trong Luật Hình sự là răn đe, phòng ngừa tội phạm. Nếu quy định cứ nộp tiền sẽ không phải đối mặt với sự trừng phạt của pháp luật như thế tức là triệt tiêu chính mục đích của hình phạt này, tiếp tục tạo ra nếp nghĩ ngay trong xã hội ta: Có tiền là có tất cả. Mặt khác, nó đồng thời vi phạm nguyên tắc công bằng, bình đẳng trong áp dụng pháp luật, tức là mọi công dân không phân biệt thành phần dân tộc, tôn giáo, địa vị, sang hèn đều bình đẳng trước pháp luật.

Nếu quy định cứ tham nhũng nhưng nộp lại từ 1/2 số tiền do hành vi tham nhũng mà có là yên tâm không đối mặt với án tử hình sẽ chỉ có lợi cho một nhóm người có tiền. Cũng nên nhớ, chủ thể của tội phạm tham nhũng là chủ thể đặc biệt - những người có chức vụ, quyền hạn. Mà thường thì những người có chức vụ, quyền hạn trong thực tế hiện nay đều có tiền, tài sản…

Nhưng còn một lý do khác mà ban soạn thảo đưa ra là vì mục đích kinh tế bởi đối với án tham nhũng, án kinh tế, việc thu hồi được tài sản vừa qua là không đáng kể trong khi Nhà nước vẫn phải thi hành án.

Nguyên tắc là mọi tài sản do phạm tội mà có đều phải được nộp trả 100% cho Nhà nước. Các quy định về pháp luật hình sự đối với thu hồi tài sản do phạm tội mà có khá đầy đủ và chặt chẽ. Việc thu hồi tài sản tham nhũng như thời gian qua đạt tỷ lệ thấp là do nhiều nguyên nhân và chắc chắn không có nguyên nhân từ chính Bộ luật Hình sự, nhưng nay mang Luật Hình sự sửa nội dung này theo hướng đó rồi gắn với mục tiêu kinh tế là không ổn.

PV: Thưa ông, một lý do khác nữa là Nghị quyết 49 của Đảng hướng đến giảm dần án tử hình.

TS Mai Đắc Biên: Đối với tội phạm kinh tế hoặc có tính chất kinh tế thì giảm án tử hình là hoàn toàn đúng đắn. Quá trình sửa đổi Bộ luật Hình sự đến thời điểm hiện hành chỉ còn 23 tội danh có mức hình phạt tử hình. Tới đây sẽ có nhiều tội danh không còn tử hình. Tại điều 39 của dự thảo lần này cũng thể hiện phần nào quan điểm trên của Đảng, nhưng lại gộp tính chất của tội tham nhũng vào một rọ với tội phạm kinh tế là không đúng.

Đơn giản, tội phạm tham nhũng khác với tội phạm kinh tế, trong đó khác trước nhất bắt đầu từ chủ thể của hành vi tham nhũng. Hơn nữa, Đảng ta vẫn chủ trương đẩy mạnh đấu tranh phòng chống tham nhũng. Nó xuất phát từ tình hình thực tế hiện nay, chống tham nhũng tuy gặt hái được những kết quả ban đầu, nhưng vẫn còn bức xúc trong xã hội. Người dân vẫn trông chờ vào những quyết sách quyết liệt của Đảng mà hiện thực hóa nó chính là các quy định của pháp luật trong đó không thể không kể đến quy định của Bộ luật Hình sự.

PV: Cảm ơn ông.