Mổ nội soi u tuyến yên - sự lựa chọn an toàn

Đặc biệt, bệnh nhân có thể hồi phục nhanh, tỷ lệ biến chứng thấp (dưới 1%).

U tuyến yên dễ bị nhầm với bệnh khác

Bệnh nhân (BN) Nguyễn Xuân Khuyến, 41 tuổi ở Thanh Đa, Phúc Thọ, Hà Nội, cách đây 3 tháng do mắt bị mờ nên anh đến khám ở cơ sở y tế gần nhà, bác sĩ chẩn đoán anh bị viêm bờ mi. Sau khi uống thuốc 15 ngày không thấy khỏi, anh đến Bệnh viện Mắt Hà Nội khám thì bác sĩ bảo mắt không bị sao, và khuyên anh đi chụp cộng hưởng từ thì phát hiện mình bị u tuyến yên. Anh cho biết: “10 năm qua, cứ đến lúc giao mùa (chuyển sang rét) tôi lại đau nửa đầu. Tôi thường uống mấy viên thuốc giảm đau thì thấy hết đau nên không nghĩ mình mắc bệnh này.

Khi vào Trung tâm Phẫu thuật thần kinh, BV Việt Đức kiểm tra lại thì khối u hơn 30mm nên bác sĩ chỉ định mổ nội soi. Các bác sĩ bảo nếu phát hiện sớm thì chỉ dùng thuốc là khỏi. Mổ xong, tôi thấy hồi phục nhanh và mắt hết mờ ngay”. Còn trường hợp BN Nguyễn Thị Vân, 51 tuổi (Nam Định) cũng phát hiện bị u tuyến yên nằm ở nền sọ sau khi khám rối loạn nội tiết tuổi tiền mãn kinh ở BV Việt Đức. Do khối u đã chèn ép vào giao thoa thị giác gây mờ mắt nên các bác sĩ đã hội chẩn và chỉ định mổ nội soi.

Theo PGS.TS Đồng Văn Hệ, Giám đốc Trung tâm Phẫu thuật thần kinh, BV Việt Đức, có khoảng 120 loại u não (riêng u tuyến yên chiếm gần 10 loại). Biểu hiện lâm sàng thường gặp của u tuyến yên thường gặp là rối loạn nội tiết, rối loạn thị giác và hội chứng tăng áp lực trong sọ. Ngoài ra còn rối loạn về huyết áp, tuần hoàn và phát triển như: tay to, chân to, hàm to, môi dày, mũi to, trán dô…

BN u tuyến yên thường có biểu hiện đau đầu, nhìn mờ (tức là khối u đã phát triển trên 20mm) và gây chèn ép dây thần kinh thị giác. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, u tuyến yên phát triển sẽ chèn ép nội sọ và gây nhiều biến chứng nguy hiểm.

Nội soi là phẫu thuật an toàn và hiệu quả

Những rối loạn về nội tiết có nhiều biểu hiện, người ta chẩn đoán được dựa vào lâm sàng và hình ảnh. U tuyến yên có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp: một số rất nhỏ là trường hợp mà khối u xâm lấn ra xa vùng thái dương, không thể kiểm soát được thì phải phối hợp mổ mở nắp sọ, còn số ít xạ trị và dùng thuốc, hoặc phối hợp nhiều biện pháp với nhau, còn lại hầu hết mổ nội soi (chiếm khoảng 95-98%).

Theo PGS Hệ: “Tuyến yên là cấu trúc nội tiết tuy nhỏ nhưng có chức năng rất lớn, ảnh hưởng đến tất cả các cơ quan trong cơ thể. Bệnh u tuyến yên có thể có những rối loạn nội tiết, dẫn tới các triệu chứng như: vô sinh, vô kinh, bất lực, tiết sữa ở vú (mặc dù không nuôi con), hoặc do chèn ép vào dây thần kinh thị giác khiến BN nhìn mờ, nhìn đôi, sụp mi, bán manh (chỉ nhìn thấy một bên phải hoặc bên trái)... Chính vì vậy, họ tới khám tại khoa sản, khoa mắt, khoa nam học, khoa nội tiết... Để chẩn đoán u tuyến yên, các bác sĩ phải khám, làm xét nghiệm nội tiết và chụp cộng hưởng từ sọ não”.

PGS.TS Đồng Văn Hệ cho biết, phẫu thuật được chỉ định trong các trường hợp: u to gây tăng áp lực nội sọ, chảy máu trong u, u tiết hóc-môn hoặc u không đáp ứng với điều trị nội khoa. Trước đây những trường hợp này thường áp dụng phương pháp mổ qua đường mở nắp hộp sọ hoặc đường mũi, miệng bằng kính vi phẫu.

Do phải cắt một mảnh xương sọ lớn (5-10cm) nên sau mổ thường để lại sẹo, ảnh hưởng đến thẩm mỹ, tỉ lệ biến chứng cao hơn và thời gian nằm viện kéo dài.

Phương pháp mổ nội soi có nhiều ưu điểm: ánh sáng tốt, trường mổ rộng, quan sát được nhiều vùng góc khuất mà kính hiển vi không thể quan sát được, bệnh nhân ít đau sau mổ, ít bị sưng nề, ít tổn thương tổ chức lành... Mỗi năm, BV Việt Đức áp dụng phương pháp này cho khoảng 300 BN./.