Phương pháp mới điều trị phì đại lành tính tuyến tiền liệt

Nếu hội chứng mãn kinh là nỗi lo của phụ nữ ở độ tuổi 50, thì tình trạng phì đại tuyến tiền liệt (hay tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây trăn trở cho vô số bậc mày râu.

Tuyến tiền liệt là cơ quan sinh dục nam chịu ảnh hưởng của hormon sinh dục nam (testosterone). Tuyến tiền liệt (TTL) tăng kích thước dần do ảnh hưởng của hormon testosterone từ lúc nam giới bước vào độ tuổi dậy thì. Bình thường TTL nam giới trưởng thành nặng khoảng 20 gam, ổn định đến năm 40 tuổi. Tuy nhiên tỷ lệ nam giới mắc bệnh phì đại tuyến tiền liệt luôn rất cao khi họ bước qua tuổi trung niên (TTL phì đại nặng từ 30 gam đến hàng trăm gam).

Hiện nay, tuổi thọ dân số ngày càng cao cũng là một trong những nguyên nhân khiến tỷ lệ nam giới mắc bệnh phì đại tuyến tiền liệt cũng tăng theo. Theo Tổ chức y tế thế giới- WHO, tính trung bình số nam giới mắc bệnh phì đại TTL giới ở tuổi 60 chiếm 59%, ở tuổi 70 chiếm 76,9% và trên 80 tuổi chiếm 90%… Và ở Việt Nam, tỷ lệ này không hề thấp hơn.

Biểu hiện của tăng sinh lành tính TTL được thể hiện qua các triệu chứng đường tiết niệu dưới, bao gồm: triệu chứng đi tiểu không hết, tiểu ngắt quãng, tia nước tiểu yếu, tiểu phải gắng sức, đi tiểu nhiều lần... Tăng sinh lành tính TTL làm ảnh hưởng đến chất lượng sống của bệnh nhân, nhất là việc tiểu đêm khiến người bệnh không có giấc ngủ ngon.

Theo PGS TS Bùi Văn Lệnh, Phó Giám đốc Bệnh viện ĐH Y Hà Nội: Khi bệnh tiến triển lâu, có thể hình thành những biến đổi không tốt: giảm chức năng của bàng quang, làm trầm trọng hơn triệu chứng đường tiểu dưới, hoặc gây ảnh hưởng lên chức năng thận. Biến chứng khiến bệnh nhân có thể đột ngột bí tiểu, có các triệu chứng của nhiễm khuẩn đường tiết niệu, tiểu không kiểm soát, tiểu ra máu hoặc các triệu chứng của tình trạng viêm bể thận, suy thận...

Để điều trị tăng sinh lành tính TTL, bệnh nhân được dùng thuốc hoặc phẫu thuật cắt bỏ phần tăng sinh TTL (có thể qua niệu đạo hoặc phương pháp mổ mở). Tuy nhiên, tăng sinh lành tính TTL thường ở gặp bệnh nhân cao tuổi và hầu hết trong số đó có kèm theo các bệnh lý: tăng huyết áp, tiểu đường, tim mạch … nên phương pháp phẫu thuật mang đến nhiều nguy cơ.

Tại hội thảo y khoa “Chẩn đoán và điều trị phì đại lành tính tuyến tiền liệt” do Bệnh viện Đại học Y tổ chức chiều 20/1/2016, các thày thuốc, chuyên gia đã bàn về phương pháp mới điều trị phì đại lành tính TTL, đó là phương pháp điều trị can thiệp nội mạch (prostatic arterial embolization -PAE) tức là nút các nhánh động mạch cấp máu cho TTL phì đại. Phương pháp nút tắc động mạch tuyến tiền liệt ban đầu chủ yếu được dùng để kiểm soát chảy máu sau phẫu thuật hoặc sinh thiết TTL. Sau đó bệnh nhân ngừng chảy máu và trọng lượng TTL giảm. Từ đó phương pháp này được áp dụng để điều trị phì đại lành tính TTL. Đây là một tiến bộ của can thiệp mạch máu trên thế giới được thực hiện ở nhiều nước trong khoảng 20 năm nay.

Theo PGS TS Bùi Văn Lệnh, người bệnh thường trải qua 3 giai đoạn bệnh lý: Giai đoạn 1, khởi đầu chưa có tổn thương thực thể, khối phì đại chèn ép niệu đạo, gây kích thức cơ bàng quang phì đại khiến người bệnh buồn tiểu không nhịn được, đi tiểu nhiều lần cả ngày lẫn đêm. Lúc này, nước tiểu tồn dư (PVR) khoảng 50 ml.

Giai đoạn 2, người bệnh tiểu khó, tiểu nhiều lần tăng dần về đêm, mất ngủ, rối loạn giấc ngủ và sinh hoạt, PVR khoảng trên 100 ml. Can thiệp điều trị ở giai đoạn này là tốt nhất.

Giai đoạn 3, tổn thương mất bù, các dấu hiệu rõ ràng, nặng hơn, ảnh hưởng đến chức năng thận, cao huyết áp... PVR từ trên 300 ml đến hàng ngàn ml.

TS.BS Nguyễn Xuân Hiền- Khoa Chẩn đoán Hình ảnh – Bệnh viện Bạch mai cho biết, thời gian thực hiện một ca can thiệp PAE trung bình khoảng 90-120 phút. Tỷ lệ thành công thường rất cao (theo thống kê trên thế giới là >90%). Bệnh nhân tránh phải phẫu thuật. Thời gian tiến hành thủ thuật khá ngắn, không gây đau mà chỉ hơi khó chịu nên bệnh nhân sớm phục hồi. Thời gian nằm viện ngắn (chỉ 1 ngày). Các chức năng tiểu tiện, sinh lý phục hồi tốt.

GS. TS. Phạm Minh Thông – Trưởng Khoa CĐHA – Phó GĐ BV Bạch Mai cũng cho rằng đây là phương pháp mới, mở ra thêm phương án điều trị cho bệnh nhân. Phương pháp này có ưu điểm là xâm nhập tối thiểu, gây tê tại chỗ nên tránh được rủi ro cho người bệnh. PAE không cần lưu ống thông bàng quang lâu, không chảy máu. Những phì đại lớn (trên 80 gam) cũng có thể xử lý được. Không gây ra bàng quang mất tự chủ, hay làm mất chức năng phóng tinh hoặc gây phóng tinh ngược, không gây hẹp niệu đạo... Tuy nhiên, để phát triển và ứng dụng rộng rãi hơn PAE, cần sự phối hợp của các khoa nội, ngoại, chẩn đoán hình ảnh... để lựa chọn phương án tối ưu vì sức khỏe của người bệnh./.