Đây là cuộc khủng hoảng ngoại giao trầm trọng nhất kể từ năm 1981 đến nay. Nhưng đâu là nguyên nhân đích thực của cuộc khủng khoảng này, hiện vẫn còn có những ý kiến khác nhau.

Ảnh minh họa: Reuters

Từ nguyên nhân trực tiếp…

Theo giới quan sát thì nguyên nhân trực tiếp là từ “cuộc chiến” truyền thông giữa các bên sau khi Hãng thông tấn nhà nước Qatar đăng tuyên bố của Thái tử Sheikh Tamim bin Hamad (24/5), về chính sách ngoại giao của nước này bị cho là không phù hợp với lợi ích chung của khối cùng với cáo buộc Qatar hỗ trợ các nhóm khủng bố, can thiệp công việc nội bộ các nước trong khu vực.

Theo giới truyền thông Arabia thì lãnh đạo Qatar dường như muốn khuyên bảo đồng minh vùng Vịnh rằng không nên đối đầu với Iran - cường quốc Hồi Giáo khu vực, đồng thời bênh vực cho tổ chức Hamas - Palestine và Hezbollah - Lebanon, hai tổ chức này đều do Iran hậu thuẫn.

Mặc dù Doha đã có lời cải chính, nhưng những tuyên bố đó đã được các phương tiện truyền thông của Saudi Arabia, Ai Cập, Liên hiệp Các Tiểu Vương quốc Arab liên tục phát đi nhiều lần, gây nên làn sóng phẫn nộ trên các mạng xã hội.

Trước đó, ngày 21/5, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có chuyến thăm Saudi Arabia. Ông Donald Trump được đón tiếp rất trọng thị với nhiều thỏa thuận về kinh tế và mua bán vũ khí đã được ký kết.

Tại Riyadh, ông Donald Trump đã cực lực lên án Iran can thiệp gây mất ổn định các nước Arab và yểm trợ cho khủng bố càng khiến cho Saudi Arabia kiên định quan điểm cứng rắn với Iran.

Theo giới quan sát, những động thái trên diễn ra trong bối cảnh Saudi Arabia đang muốn lập một liên minh các nước Hồi Giáo dòng Sunni để đối đầu với Iran Hồi Giáo dòng Shiite, thì Qatar lại kêu gọi cải thiện quan hệ với Iran là điều mà Riyadh không thể chấp nhận được.

Một nhà ngoại giao phương Tây ở Doha nhận xét, việc Qatar bị cô lập “có liên hệ chặt chẽ” với chuyến công du của ông Donald Trump đến khu vực. Cựu đại sứ Mỹ tại Doha còn nói rằng: “Cơ hội xuất hiện từ chuyến công du cũng như từ chính nhiệm kỳ Tổng thống của ông Donald Trump”.

Khủng hoảng Qatar: Danh sách khủng bố “đổ thêm dầu vào lửa”

VOV.VN -Qatar đã bác bỏ danh sách trừng phạt khủng bố, coi đó là "các cáo buộc vô căn cứ, không có cơ sở trên thực tế".

Đến nguyên nhân sâu xa…

Theo giới quan sát, cuộc chiến ngoại giao giữa các nước vùng Vịnh với Qatar còn phản ảnh độ sâu của mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo giữa người Hồi giáo (dòng Shiite thân Iran và dòng Sunni với sự ủng hộ của Saudi Arabia, Thổ Nhĩ Kỳ…).

Giới chuyên gia cho rằng, một trong những yếu tố gây mất ổn định chính đối với tình hình hiện nay ở khu vực Trung Đông là việc tăng cường bản sắc tôn giáo thay vì bản sắc nhà nước. Điều này có thể dẫn đến xu hướng phi thế tục hóa hay còn gọi là “Hồi giáo hóa” khu vực.

Nhiều quốc gia trong vùng đang trong tình trạng khủng hoảng bởi những mâu thuẫn nội tại ngày một phát triển trong lĩnh vực tôn giáo và sắc tộc... Theo đó, thiết chế nhà nước suy yếu lại khiến cho lòng tin của người dân vào nhà nước dần dần mất đi, tính vô chính phủ ngày càng gia tăng.

Thực tế cho thấy, sự sụp đổ một phần hoặc hoàn toàn của các thiết chế nhà nước ở Libya, Yemen và Syria là minh chứng cho những nỗ lực nhằm gây ảnh hưởng từ bên ngoài đã thất bại, hậu quả tất yếu là sự gia tăng bất ổn, khiến cuộc khủng hoảng ngày càng lan rộng trong khu vực.

Tình hình ở Sudan, tiếp theo là cuộc đảo chính bất thành ở Thổ Nhĩ Kỳ và giờ đây là cuộc khủng hoảng ngoại giao khu vực càng cho thấy các điểm nóng ở Trung Đông đang có nguy cơ lan rộng và sự tác động ngày càng lớn hơn.

Theo giới phân tích, khi tam giác quyền lực truyền thống (Ai Cập - Syria – Iraq) đã mất dần sự ảnh hưởng trong khu vực, thì các quốc gia phi Arab (Iran-Thổ Nhĩ Kỳ-Israel) lại ngày càng mạnh hơn.

Điều này khiến thế giới Arab bị chia rẽ sâu sắc tạo ra sự cạnh tranh giữa các quốc gia Arab, đặc biệt là các cuộc cạnh tranh giữa hai dòng phái khác nhau của đạo Hồi. Cuộc chiến “hai phe” biến thành “hai phái” ngày càng rõ nét hơn.

Khủng hoảng ngoại giao Qatar là cuộc chơi của Mỹ và Saudi Arabia?

VOV.VN - Nhà phân tích chính trị Avigdor Eskin cho rằng, những tuyên bố của Mỹ và Saudi Arabia về cuộc khủng hoảng ngoại giao Qatar là có vấn đề.

Khủng hoảng có sớm được giải quyết?

Theo giới quan sát, những gì đang xảy ra cho thấy các nước trong khối Arab vùng Vịnh đang có những bất đồng lớn. Người ta chưa thể dự đoán được sự căng thẳng sẽ có kết cục như thế nào, mặc dù Qatar đã “xuống nước” nhưng trước hết các nước đều bị ảnh hưởng về kinh tế và Qatar là nước chịu thiệt hại nhiều nhất.

Cũng theo giới phân tích, cuộc khủng hoảng ngoại giao này thực ra chỉ có Iran là nước được hưởng lợi. Bởi vì cho tới nay Tehran vẫn rất quan ngại khối đoàn kết vùng Vịnh. Nay khối đoàn kết này đang tan rã, trong Hội Đồng Hợp Tác Vùng Vịnh (GCC), có Kuwait và Oman là hai nước không tham gia trừng phạt Qatar.

Lợi dụng tình hình này, Iran tỏ ra mình là một cường quốc có trách nhiệm, khi kêu gọi Qatar và các nước láng giềng vùng Vịnh “nối lại đối thoại để giải quyết các bất đồng”. Còn Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố sẵn sàng làm trung gian hòa giải và sẵn sàng đưa quân sang Qatar để đảm bảo an ninh.

Nhiều nước trong khu vực và trên thế giới, kể cả các nước lớn như: Trung Quốc, Nga, Mỹ, EU… đều lên tiếng ủng hộ các nước liên quan sớm có những hành động nhằm thu hẹp cách biệt và kiềm chế căng thẳng phát sinh.

Nga là quốc gia có vai trò tích cực trong quá trình chống khủng bố trong khu vực cũng bày tỏ hy vọng sự căng thẳng ngoại giao này sẽ không ảnh hưởng đến nỗ lực và quyết tâm “quét sạch” khủng bố trên phạm vi toàn cầu.

Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson hối thúc các đồng minh vùng Vịnh tránh để vấn đề xung đột cá nhân làm ảnh hưởng đến chiến dịch chung chống khủng bố, khuyến khích các bên cùng nhau thảo luận về những khác biệt. Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết đã chuẩn bị sắp xếp một cuộc họp giữa các bên xung đột tại Nhà Trắng.

Giới phân tích quốc tế cho rằng, trong bối cảnh hiện nay cuộc khủng khoảng ngoại giao này sẽ sớm được giải quyết. Mặc dù Ngoại trưởng Qatar khẳng định rằng: “không ai có thể bẻ gãy ý chí của Qatar”.

Được biết, Tiểu Vương quốc Kuwait Sabh Al-Ahmed Al-Jaber Al-Salbah đã đích thân đến Jiddah, Dubai và Doha để thực hiện xứ mệnh hòa giải giữa các nước và một tín hiệu lạc quan được phát đi đó là, tình hình có thể được giải quyết ngay trong tuần tới.

Tuy nhiên, theo giới phân tích, cho dù việc nối lại quan hệ ngoại giao giữa các nước với Qatar có thể sớm được khôi phục, nhưng sự tiềm ẩn mâu thuẫn giữa hai giáo phái Shiite và Sunni, khiến cho việc đoàn kết các nước Arab trong khu vực theo cơ chế GCC vẫn còn nhiều thách thức ở phía trước./.

Khủng hoảng ngoại giao biến vùng Vịnh thành cái ao “đục nước béo cò”

VOV.VN - Trong cuộc khủng hoảng ngoại giao vùng Vịnh vừa qua, một câu hỏi được đặt ra là Mỹ ủng hộ hay chống lại Qatar, quốc gia có vị trí chiến lược tại đây.