Hạn chót gia nhập Ngân hàng AIIB Trung Quốc: Khó phân bạn- thù?

Vì lợi ích, đồng minh quay mặt lại với Mỹ 

Theo tờ Diplomat, ngày 31/3 sẽ là hạn chót để các quốc gia nộp đơn gia nhập AIIB. Trong một tháng qua, số lượng các quốc gia đăng ký đã tăng lên nhanh chóng. Nhiều đồng minh và đối tác của Mỹ tại châu Á và châu Âu đã phá vỡ liên minh với Mỹ để gia nhập AIIB. Trong đó, Anh, Pháp, Đức, Italy, Australia và Hàn Quốc đều đã nộp đơn từ giữa tháng 3. 

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (giữa) cùng các quan khách tham dự lễ ra mắt ngân hàng AIIB tháng 10/2014 (Ảnh Reuters)

Truyền thông Trung Quốc cho biết, đã có 42 quốc gia đăng ký gia nhập AIIB, nhưng mới chỉ có 30 quốc gia được chấp thuận. Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố, danh sách các quốc gia được chấp thuận sẽ được công bố vào ngày 15/4 tới. 

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Doanh nhấn mạnh: “Chúng tôi đang tiến hành tham vấn các quốc gia nộp đơn xin gia nhập AIIB trong những ngày vừa qua để có thể sớm đưa ra quyết định của mình”. 

Thay đổi quy chế để Hong Kong, Đài Loan gia nhập? 

Tờ Diplomat cho biết, có lẽ, điều gây bất ngờ lớn nhất là việc Đài Loan chỉ vừa mới nộp đơn xin gia nhập AIIB dù họ luôn bày tỏ mong muốn tham gia hệ thống này. 

Quan chức phụ trách Tài chính Đài Loan Chang Sheng-ford tuyên bố, nếu được mời, Đài Loan sẵn sàng tham gia AIIB. Tuy nhiên, theo tờ South China Morning Post, Đài Loan mới vừa nộp đơn xin gia nhập vào đêm 30/3. 

Người phát ngôn lãnh đạo Đài Loan Charles Chen I-hsin tuyên bố, việc gia nhập AIIB sẽ giúp “vùng lãnh thổ này tham gia sâu rộng hơn vào các vấn đề quốc tế và các tổ chức kinh tế và thương mại toàn cầu”. 

Dù Đài Loan đã bày tỏ mong muốn của mình, hiện vẫn chưa rõ liệu Bắc Kinh có muốn vùng lãnh thổ này gia nhập AIIB hay không. 

Khi được hỏi về khả năng Đài Loan có thể gia nhập AIIB, người phát ngôn Hoa Xuân Doanh khẳng định: “Liên quan đến vấn đề Đài Loan nộp đơn gia nhập AIIB, chúng tôi sẽ tránh để vấn đề về quy chế “hai quốc gia” hay “một một quốc gia hai chế độ” trở thành trở ngại”. 

Hiện quy chế gia nhập AIIB chỉ được áp dụng cho các quốc gia, điều này đồng nghĩa với việc nhiều khả năng Đài Loan sẽ không được chấp thuận theo chính sách “một quốc gia”. Tuy nhiên, Trung Quốc hoàn toàn có thể thay đổi quy chế này để coi Đài Loan là “một nền kinh tế”, thuật ngữ đã từng giúp Đài Loan đủ tư cách gia nhập APEC. 

Trong trường hợp đó, Hong Kong cũng hoàn toàn có thể gia nhập AIIB bởi Hong Kong cũng đã là thành viên của APEC. 

Bộ trưởng Tài chính Đức Schauble (phải) công bố Đức sẽ gia nhập AIIB (Ảnh AP)

Quan chức phụ trách tài chính của Hong Kong Chan Ka-keung nhấn mạnh,  việc AIIB có thêm Hong Kong cùng với các “dịch vụ tài chính chuyên nghiệp của vùng lãnh thổ này sẽ đem lại lợi ích cực kỳ to lớn”. 

Triều Tiên- đồng minh cũng có thể bị loại 

Dù vẫn còn nhiều khó khăn trong việc để Đài Loan gia nhập AIIB, nhiều chuyên gia cho rằng, khả năng để Triều Tiên- đồng minh lâu đời của Trung Quốc, gia nhập AIIB còn “khó hơn rất nhiều”. 

Tờ NK News cho biết, đề xuất xin gia nhập AIIB của Triều Tiên đã bị Trung Quốc từ chối bởi Triều Tiên không chấp thuận cung cấp thông tin chi tiết về tình hình kinh tế của nước này. 

Ông Masahiro Kawai, cựu Chủ tịch Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cho biết, ông đã được Chủ tịch AIIB Jin Liqun chia sẻ rằng, Triều Tiên rất muốn gia nhập AIIB. 

“Khi tôi gặp ông Jin vào tháng 12/2014, ông ấy nói với tôi rằng, Triều Tiên đã đề nghị với ông Jin về việc gia nhập AIIB. Chủ tịch AIIB nói rõ với Triều Tiên rằng, AIIB cần thông tin đầy đủ từ nước này nhưng phía Triều Tiên đã từ chối cung cấp”, ông Kawai nói. 

Việc thành lập AIIB sẽ giúp đồng nhân dân tệ trở thành đối trọng với đồng USD trên thị trường quốc tế (Ảnh AP)

Theo đó, Trung Quốc yêu cầu rất nhiều thông tin từ phía Triều Tiên như thuế và các hoạt động kinh tế của nước này. Ngoài ra, Trung Quốc cũng muốn biết Bình Nhưỡng sẽ sử dụng số tiền mà AIIB cho vay vào mục đích gì và tất cả các yêu cầu này đều bị Bình Nhưỡng từ chối. 

Triều Tiên “đã ngừng việc công bố số liệu thống kê về kinh tế vào năm 1967, vì vậy họ sẽ khó để làm điều này vào thời điểm hiện tại”, ông Andray Abrahamian từ Choson Exchange, một tổ chức phi chính phủ của Singapore hoạt động vì mục đích hỗ trợ các doanh nhân trẻ của Triều Tiên chia sẻ. 

“Tuy nhiên, với việc các doanh nghiệp và các quan chức kinh tế của Triều Tiên bắt đầu phải làm ăn với các đối tác nước ngoài, họ sẽ phải quen với việc này”, ông Abrahamian nói thêm. 

Nhiều chuyên gia cho rằng, phản ứng của Triều Tiên bắt nguồn từ mong muốn đập tan những lo ngại của quốc tế về khả năng điều hành cũng như tính minh bạch của AIIB. Với việc các quốc gia thành viên sẽ theo dõi chặt chẽ “nhất cử nhất động của Trung Quốc” trong việc tuân thủ các quy định quốc tế khi thành lập AIIB, nhiều khả năng Trung Quốc sẽ không thể để Triều Tiên là “một ngoại lệ”. 

Trong khi đó, khi được hỏi về việc Triều Tiên muốn gia nhập AIIB, bà Hoa Xuân Doanh cho biết, bà chưa nghe thông tin này và nhắc lại quan điểm của Trung Quốc rằng “AIIB là một thể chế phát triển đa phương mở và mọi quốc gia đều được hoan nghênh tham gia vào AIIB”./.