Liệu Nga và Thổ Nhĩ Kỳ có ngăn được nguy cơ Idlib bị “tắm máu”?
VOV.VN - Một trận chiến lớn ở Idlib có thể dẫn tới hậu quả thảm khốc và số phận tỉnh miền Bắc Syria này có lẽ đang nằm trong tay Nga và Thổ Nhĩ Kỳ.
Trong bối cảnh phe nổi dậy Syria gần bị đánh bại sau hơn 7 năm nội chiến, quân đội của Tổng thống Syria Bashar al-Assad tuyên bố đang “chĩa súng” vào thành trì cuối cùng của các nhóm vũ trang này. Mục tiêu là tỉnh Idlib, nơi hầu hết đang bị kiểm soát bởi các nhóm vũ trang có liên hệ với al-Qaeda.
 |
| Hình ảnh Tổng thống Nga Putin và Tổng thống Syria Assad tại một trạm gác của quân đội chính phủ ở mé đông của tỉnh Idlib. (Ảnh: AFP) |
Bị mắc kẹt giữa cuộc xung đột này là hàng triệu dân thường Syria không có nơi nào để trốn chạy. Trong một lời kêu gọi khẩn khoản bất thường, Đặc phái viên Liên Hợp Quốc Staffan de Mistura ngày 30/8 cảnh báo rằng, người dân ở tỉnh Idlib đang đối mặt với một “cơn bão” thảm khốc.
Tại sao lại là Idlib?
Việc đánh bại nhóm vũ trang đối lập ở tỉnh miền bắc Idlib được xem là “đặt dấu chấm hết” cho cuộc nội chiến Syria.
Ở trong nước, giữa lúc phe nổi dậy bị đánh bại ở khắp nơi, chính phủ của ông Assad đã ám chỉ rằng một cuộc tấn công tổng thể sẽ sớm xảy ra. Còn bên ngoài, Nga cũng đang tăng cường áp lực bằng việc điều động tàu chiến đến Địa Trung Hải kèm theo những răn đe đanh thép.
Những tuyên bố của quan chức Syria và Nga đã báo trước một vụ tấn công thảm khốc nếu các biện pháp ngoại giao không thành công. Ngày 29/8, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov miêu tả phiến quân Idlib là “ung nhọt” cần phải xử lý. Một ngày sau, Ngoại trưởng Syria Walid al-Moualem cho biết, lực lượng chính phủ sẽ “đi đến cùng”.
Hầu hết tỉnh Idlib đang bị nhóm Hayat Tahrir al-Sham (HTS) kiểm soát. Đây là một nhóm cực đoan tuyên bố trung thành với al Qaeda. Ngoài việc là lực lượng vũ trang mạnh nhất ở vùng này, HTS còn nhằm vào các tổ chức dân sự, tiến hành các vụ bắt bớ, đe dọa và ám sát để buộc họ theo chúng.
Viễn cảnh Idlib bị “tắm máu”
Một trận chiến lớn ở Idlib có thể dẫn tới hậu quả thảm khốc. Sau hơn 7 năm nội chiến, tỉnh biên giới phía Bắc vốn yên ả này giờ đây là nơi trốn trú của khoảng 3 triệu người, trong đó có hơn một nửa là những người phải rời bỏ nhà cửa ở nơi khác của Syria đến. Nhưng vì Thổ Nhĩ Kỳ phong tỏa cửa khẩu nên người dân ở đây không có nơi nào để chạy thoát. 
Trước chiến dịch tại Idlib (Syria), phiến quân đã ở bước đường cùng
Nắm bắt được nỗi sợ đang lớn dần trong lòng người dân, quân đội Syria đã thả tờ rơi khuyến khích các nhóm nổi dậy và những người ủng hộ họ đầu hàng.
“Từ khi nào mà bạn và gia đình bạn phải sống trong sợ hãi và lo lắng?” – một trong những tờ rơi này đặt câu hỏi. “Con cháu bạn sẽ lay lắt không hy vọng và tương lai đến khi nào?”
Thảm họa. Đó là từ mà các nhóm cứu trợ dùng để miêu tả một cuộc tổng tiến công vào Idlib. Tổ chức Y tế Thế giới đã cảnh báo về tỷ lệ suy dinh dưỡng tăng đột ngột ở Idlib với khoảng 1,6 triệu người hiện sống dựa vào viện trợ lương thực.
Tổng tiến công có thể khiến 800.000 người ở Idlib phải rời bỏ nhà cửa, chạy về phía biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ, buộc Ankara phải mở cửa biên giới hoặc để họ dựng các lều tạm dọc biên giới.
Ngày 30/8, Đặc phái viên de Mistura đã kêu gọi thiết lập hành lang nhân đạo cho dân thường sơ tán nhưng hiện chưa rõ tuyến đường này sẽ dẫn đến đâu.
Số phận Idlib trong tay Nga và Thổ Nhĩ Kỳ
Dù ủng hộ những bên đối lập nhau trong cuộc xung đột ở Syria (Ankara ủng hộ phe nổi dậy còn Moscow là một trong những đồng minh chủ chốt của ông Assad), 2 nước này lại chia sẻ lợi ích chung từ việc đảo ngược thảm họa nhân đạo ở Idlib.
Với Thổ Nhĩ Kỳ, bất cứ cuộc tổng tiến công nào vào Idlib cũng sẽ là một thảm họa vì nước này hiện đã tiếp nhận tới 3,5 triệu người tị nạn Syria và không đủ năng lực cơ sở hạ tầng để đón thêm hàng trăm nghìn người nữa từ Idlib đổ sang. 
Thổ Nhĩ Kỳ và “cơn đau đầu” mang tên Idlib
Còn với Nga, thêm một trận đánh lớn nữa chỉ khiến Moscow càng lún sâu vào “vũng lầy” Syria, một viễn cảnh mà họ không mong muốn.
Các biện pháp ngoại giao của Nga và Thổ Nhĩ Kỳ được kỳ vọng sẽ bắt đầu mang lại tín hiệu rõ rệt vào ngày 7/9 khi quan chức 2 bên gặp nhau ở Astana, thủ đô của Kazakhstan, trong một cuộc họp có cả sự tham dự của đại diện Iran.
Hiện Thổ Nhĩ Kỳ đang tìm cách thuyết phục các nhóm vũ trang ở Idlib chống lại HTS và chấp nhận dàn xếp với chính phủ Syria như các nhóm nổi dậy khác của Syria đã làm.
Trong một nỗ lực nhằm giảm leo thang căng thẳng ở Idlib, Thổ Nhĩ Kỳ cũng đang duy trì hiện diện quân sự một cách chừng mực ở đây với khoảng vài chục chốt an ninh, trong đó có vài chốt mới được thành lập vài tuần. Nhưng không có dấu hiệu gì cho thấy quân đội Thổ Nhĩ Kỳ sẵn sàng bảo vệ những đồn chốt này nếu một cuộc tổng tiến công xảy ra.
Một chiến thuật khác?
HTS và đồng minh có quan điểm cực đoan hơn, nhóm Huras al-Din, có thể tử thủ. Cả hai nhóm này sẵn sàng chiến đấu với quân đội của ông Assad đến chết và hiện cũng không có dấu hiệu nào cho thấy chúng có chút ý định thoái lui.
Chính vì thế, có những dấu hiệu cho thấy Thổ Nhĩ Kỳ và Nga ủng hộ các cuộc tấn công giới hạn hơn và được tiến hành theo từng đợt nhằm cô lập rồi mới đánh bại HTS trước khi một liên minh khác của các nhóm nổi dậy đầu hàng chính phủ Syria.
“Mỗi một nhân tố bên ngoài của cuộc xung đột này có thể sử dụng các cuộc đụng độ có giới hạn quanh Idlib để đàm phán với các đồng minh và đối thủ khác nhau về kết cục cho tỉnh này” - Aaron Stein, chuyên gia trung tâm nghiên cứu về Trung Đông Rafik Hariri của tổ chức Hội đồng Đại Tây Dương nhận định.
Theo ông, “mối nguy hại cụ thể cho Thổ Nhĩ Kỳ là nếu những nỗ lực của nước này vẫn không thể tập hợp được một phe đối lập sẵn sàng thỏa hiệp với ông Assad và Moscow thì căng thẳng đột ngột leo thang ở Idlib là điều không thể tránh khỏi”./. 
Cận cảnh “bãi chiến trường” Idlib (Syria) sau giao tranh dữ dội
