NATO hành động “mơ hồ” trong vấn đề Thổ Nhĩ Kỳ và IS

Trong cuộc họp khẩn diễn ra hôm qua (28/7) tại thủ đô Brussels, Bỉ, Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) cam kết ủng hộ Thổ Nhĩ Kỳ trong cuộc chiến chống khủng bố. Cuộc họp được triệu tập theo yêu cầu của Thổ Nhĩ Kỳ, sau vụ tấn công khủng bố đẫm máu hồi tuần trước tại thị trấn biên giới Suruc, khiến 32 người thiệt mạng.

NATO họp khẩn theo đề nghị của Thổ Nhĩ Kỳ. (ảnh: Reuters)

Thông cáo phát đi sau cuộc họp lên án mạnh mẽ những vụ tấn công khủng bố diễn ra hồi tuần trước tại Suruc, mà nhóm Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) đã nhận trách nhiệm. Thông cáo nêu rõ chủ nghĩa khủng bố dưới mọi hình thức là không thể chấp nhận hay biện minh, đồng thời thể hiện sự đoàn kết mạnh mẽ với Thổ Nhĩ Kỳ và thông báo tiếp tục theo dõi chặt chẽ những diễn biến tại khu vực biên giới Đông Nam nước này, giáp với Syria và Iraq.

Theo Tổng thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Jens Stoltenberg, đây là một văn kiện toàn diện và thống nhất.

Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đã yêu cầu tổ chức cuộc họp khẩn này, dựa trên khoản 4 của Hiệp ước thành lập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương, theo đó,  tham vấn giữa các nước thành viên sẽ được tổ chức nếu  một trong số các nước thành viên cảm thấy sự toàn vẹn, an ninh hay nền độc lập của mình bị đe dọa.

Tuy nhiên, tuyên bố chung sau cuộc họp lại bị đánh giá là mơ hồ khi không đề cập tới “chiến dịch phản công kép” mà quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đang tiến hành nhằm vào cả nhóm Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) và các phiến quân người Kurd thuộc Đảng Công nhân người Kurd (PKK). Văn kiện của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương đã không chỉ đích danh tên của 2 tổ chức này. Một số phái đoàn đã yêu cầu đồng minh Thổ Nhĩ Kỳ đưa ra “một câu trả lời phù hợp” nhằm tránh làm đổ vỡ tiến trình hòa bình đang diễn ra với các lực lượng người Kurd.

Phái đoàn Thổ Nhĩ Kỳ tham dự cuộc họp đã đưa ra một số đảm bảo về vấn đề này, dù ngay trước đó cùng ngày, Tổng thống nước này Recep Tayyip Erdogan cho rằng, nước này không thể tiếp tục tiến trình hòa bình chừng nào đảng Công nhân người Kurd vẫn tiếp tục đe dọa sự đoàn kết dân tộc bằng các vụ tấn công đẫm máu nhằm vào các lực lượng an ninh Thổ Nhĩ Kỳ.

Trước đó 1 ngày, ông Erdogan cũng khẳng định, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tiếp tục cuộc phản công nhằm vào đảng Công nhân người Kurd tại Iraq cho tới khi  nhóm phiến quân này chịu từ bỏ vũ khí. Người phát ngôn đảng Công lý và Phát triển (AKP) cầm quyền, ông Besir Atalay nói: “Nếu những phần tử khủng bố chịu rời khỏi Thổ Nhĩ Kỳ và hạ vũ khí, tiến trình hòa bình sẽ tiếp tục. Hòa bình chỉ được xây dựng trên nảng tảng của sự tin tưởng và quyết tâm. Chúng tôi sẽ không bao giờ từ bỏ các nỗ lực thúc đẩu nền dân chủ cũng như quyền và tự do của các cá nhân.”

Theo các nhà phân tích, sự mơ hồ của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương là dễ hiểu và phần nào cho thấy sự bối rối của tổ chức này. Bởi trong khi chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ quyết đặt nhóm Nhà nước Hồi giáo tự xưng và nhóm phiến quân người Kurd lên cùng 1 bàn cân, thì các nước phương Tây lại đang phải dựa vào lực lượng người Kurd tại Syria, những đồng minh của đảng Công nhân người Kurd ở Thổ Nhĩ Kỳ trong cuộc chiến chống lại nhóm Nhà nước Hồi giáo tự xưng.

Chính vì thế, tại cuộc họp khẩn ngày hôm qua, Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) đã né tránh vấn đề thiết  lập vùng đệm mà Thổ Nhĩ Kỳ lâu nay vẫn muốn tạo ra ở phía Bắc Syria, với sự ủng hộ của Mỹ để đổi lại liên minh quốc tế chống nhóm Nhà nước Hồi giáo do Mỹ dẫn đầu sẽ được phép sử dụng các căn cứ không quân của Thổ Nhĩ Kỳ.

Theo Tổng thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương Jens Stoltenberg,  đây là một vấn đề song phương và tổ chức này sẽ không can thiệp.

Ông  Jens Stoltenberg nói:“Tất cả các nước đồng minh đều khẳng định sự ủng hộ và đoàn kết với Thổ Nhĩ Kỳ, cũng như lên án mạnh mẽ chủ nghĩa khủng bố dưới mọi hình thức. Thổ Nhĩ Kỳ không đưa ra bất kỳ yêu cầu nào liên quan tới việc bổ sung quân. Tất cả chúng ta đều biết rằng Thổ Nhĩ Kỳ là một đồng minh đáng tin cậy và họ có có một lực lượng vũ trang có khả năng chiến đấu cao.”

Chính vì sự mơ hồ này, mà hiện đã có nhiều ý kiến hoài nghi liệu NATO có mở rộng sự can thiệp hay không? Câu trả lời vẫn là khó đoán định, bởi  Thổ Nhĩ Kỳ nằm tại một khu vực nhiều bất ổn, với sự hoạt động mạnh của các nhóm khủng bố và sự tranh giành ảnh hưởng không chỉ của các nước trong khu vực, mà còn nhiều nước phương Tây./.