Tuyên bố G7 giáng đòn mạnh vào chính sách của Trung Quốc về Biển Đông?

Hội nghị thượng đỉnh nhóm G7 đã họp tại Italy trong 2 ngày 26 và 27/5 với sự tham dự của nguyên thủ và người đứng đầu chính phủ của 7 nước công nghiệp phát triển trên thế giới là Mỹ, Canada, Anh, Pháp, Đức, Italy và Nhật Bản.

Cuối ngày 27/5, Hội nghị đã ra thông cáo chung dài 6 trang với 39 đoạn, thể hiện quan điểm của nhóm về nhiều vấn đề như chính sách đối ngoại, kinh tế toàn cầu, thương mại, tình trạng bất bình đẳng, người di cư, an ninh lương thực, khí hậu, lao động,...

Tiếp tục quan tâm đến Biển Đông

Vấn đề Chính sách Đối ngoại được nêu đầu tiên trong các vấn đề trên. Trong đó đáng lưu ý là đoạn thứ 14 đề cập tình hình Biển Đông.

Hình ảnh tàu nạo vét của Trung Quốc hoạt động trái phép quanh Đá Vành Khăn của Việt Nam ở Biển Đông. Ảnh: Hải quân Mỹ.

Nguyên văn đoạn 14 này như sau: “Chúng tôi tái khẳng định cam kết của chúng tôi đối với việc duy trì trật tự dựa trên các luật lệ trong lĩnh vực hàng hải, dựa trên các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, bao gồm các nguyên tắc được phản ánh trong Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), và cam kết giải quyết hòa bình các tranh chấp trên biển thông qua các biện pháp ngoại giao và pháp lý, bao gồm cả cơ chế trọng tài. Chúng tôi quan ngại về tình hình ở Biển Hoa Đông và Biển Đông, chúng tôi cực lực phản đối bất cứ hành động đơn phương nào có thể làm gia tăng căng thẳng. Chúng tôi hối thúc tất cả các bên theo đuổi việc phi quân sự hóa các thực thể trong diện tranh chấp”.

Tuyên bố G7 đã khẳng định vai trò chủ đạo của luật pháp quốc tế và Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển. Nhóm cũng ủng hộ giải quyết tranh chấp qua con đường ngoại giao và pháp lý, kể cả biện pháp phân xử bằng trọng tài. Không những vậy, họ còn phản đối các hành động đơn phương gây căng thẳng ở Biển Đông. Và đặc biệt họ đề nghị phi quân sự hóa các thực thể tranh chấp.

Tuy vẫn sử dụng ngôn ngữ mềm mỏng và lịch thiệp kiểu ngoại giao, sự ám chỉ của G7 hướng mạnh vào Trung Quốc – quốc gia đòi vơ trọn gần như toàn bộ Biển Đông, tích cực xây đảo nhân tạo và cơ sở quân sự ở Biển Đông trên quy mô lớn, bất chấp Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 mà nước này cũng là một bên ký kết.

Trung Quốc tức tối

Sau khi có thông cáo G7, Trung Quốc đã lập tức lên tiếng phản đối bằng những ngôn từ gay gắt.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng vào đầu ngày 28/5 đã tuyên bố Trung Quốc rất không hài lòng với thông cáo do Hội nghị G7 công bố, cho rằng thông cáo này can thiệp vào các vấn đề Biển Đông và Biển Hoa Đông dưới “vỏ bọc” luật pháp quốc tế.

Tân Hoa xã dẫn lời ông Lục nhấn mạnh rằng Trung Quốc cam kết giải quyết các tranh chấp thông qua “đối thoại và tham vấn trực tiếp với các bên liên quan”, hàm ý các bên thứ 3 đừng can thiệp vào cái mà Trung Quốc coi là việc riêng của họ.

Vẫn theo Tân Hoa xã, phát ngôn viên Lục Khảng hối thúc G7 và “các nước bên ngoài” thực hiện đúng cam kết không đưa ra quan điểm về các vấn đề tương ứng, và “ngừng đưa ra các nhận xét thiếu trách nhiệm”.

Các nhà lãnh đạo tham gia Hội nghị thượng đỉnh G7 năm 2017 ở Italy. Ảnh: G7.

Ý đồ của Trung Quốc là tránh quốc tế hóa vấn đề Biển Đông dù tranh chấp ở đây liên quan đến nhiều bên cũng như quyền tự do hàng hải và hàng không quốc tế.

Ngay trước Hội nghị G7 năm nay, vào ngày 25/5 tàu khu trục của hải quân Mỹ đã đi sát Đá Vành Khăn – một trong các thực thể địa lý của Việt Nam ở quần đảo Trường Sa trên Biển Đông và bị Trung Quốc chiếm đóng phi pháp. Hành động này của tàu Mỹ, hành động đầu tiên như vậy dưới thời Tổng thống Trump, là nhằm thực hiện điều họ gọi là tự do hàng hải. Bấy lâu nay Mỹ chỉ trích Trung Quốc xây đảo nhân tạo và các cơ sở quân sự đó nhằm cản trợ tự do hàng hải và mở rộng quyền kiểm soát chiến lược của Bắc Kinh

Trung Quốc đã phản ứng tức giận trước động thái Mỹ điều tàu hải quân đi sát Đá Vành Khăn.

Theo thông tin từ quân đội Mỹ, phía Trung Quốc đã đáp trả bằng việc điều chiến đấu cơ chặn máy bay Mỹ một cách nguy hiểm trong không phận quốc tế trên Biển Đông.

Về khía cạnh hàng hải, tuyên bố G7 năm nay (2017) có nhiều điểm tương đồng với tuyên bố của nhóm vào năm 2016, cùng thu hút sự chú ý của công luận quốc tế vào các căng thẳng trên các vùng biển ở châu Á-Thái Bình Dương, đặc biệt là Biển Đông và biển Hoa Đông.

Năm ngoái, tuyên bố của nhóm G7 kêu gọi các bên “kiềm chế, tránh các hành động cải tạo đảo trên quy mô lớn cũng như xây dựng các tiền đồn phục vụ mục đích quân sự”. Thông cáo 2017 đã đi xa hơn khi kêu gọi “các bên theo đuổi phi quân sự hóa các thực thể tranh chấp”.

Mặc dù vậy, đáng tiếc là tuyên bố G7 2017 đã không đề cập đến phán quyết của Tòa trọng tài quốc tế PCA tại La Hay vào tháng 7/2016. Phán quyết PCA bác bỏ hoàn toàn yêu sách “đường 9 đoạn” phi lý của Trung Quốc ở Biển Đông.

Trong vụ kiện trên nhằm vào “đường lưỡi bò”, Philippines đã giành chiến thắng. Tuy nhiên sau đó Trung Quốc đã tìm cách lấy lòng Philippines và xoa dịu vấn đề phán quyết./.