Mỹ quan tâm tới vai trò của Iran trong cuộc chiến chống IS tại Iraq

Trong chuyến thăm đầu tiên tới Mỹ trên cương vị Thủ tướng Iraq, ông Haidar al-Abadi đang tìm kiếm những hỗ trợ quân sự trị giá hàng tỷ USD từ Mỹ để chống lại nhóm phiến quân khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng. Trong khi đó phía Mỹ đã cảnh báo về vai trò của Iran trong cuộc chiến này tại Iraq.

Tổng thống Mỹ Barack Obama ngày 14/4 đã tiếp Thủ tướng Iraq Haidar al-Abadi tại phòng bầu dục ở Nhà Trắng, tập trung vào cuộc chiến chống Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng cũng như mối quan hệ song phương theo thỏa thuận khung chiến lược vì lợi ích của cả 2 nước. 

Tổng thống Mỹ Barack Obama trả lời câu hỏi của báo chí sau buổi iếp Thủ tướng Iraq Haidar al-Abadi tại phòng bầu dục ở Nhà Trắng ngày 14/4 (ảnh: Reuters)

Phát biểu sau cuộc gặp nhà lãnh đạo Iraq, Tổng thống Obama đã thông báo khoản hỗ trợ nhân đạo bổ sung trị giá 200 triệu USD cho Iraq. Tuy nhiên, ông từ chối tiết lộ liệu Washington có cung cấp trực thăng chiến đấu Apache và các loại vũ khí khác cho Baghdad hay không.

Một nội dung nữa được Mỹ đặc biệt quan tâm trong vấn đề chống IS là vai trò của Iran trong cuộc chiến này tại Iraq và vai trò này sẽ kéo dài trong bao lâu. Tổng thống Mỹ Obama nhấn mạnh rằng bất cứ lực lượng nước ngoài nào có mặt tại Iraq đều phải tôn trọng sự toàn vẹn lãnh thổ của quốc gia này.

“Tôi đã từng nói trước đây và sẽ nhắc lại rằng, chúng tôi kỳ vọng Iran có mối quan hệ quan trọng với Iraq, khi là một nước láng giềng gần gũi và thực tế là cộng đồng đa số người Hồi giáo Shiite tại Iraq sẽ có ảnh hưởng lớn trong mối quan hệ với Iran. Bất cứ hỗ trợ nào từ nước ngoài để giúp đánh bại IS đều phải được chính phủ Iraq thông qua”, ông Obama cho biết.

Ông Obama nói: “Liên minh chống khủng bố thực hiện các chiến dịch không kích theo như một thỏa thuận với chính phủ Iraq. IS là kẻ thù và chúng tôi sẽ hành động để đảm bảo rằng chúng không đe dọa tới nước Mỹ, chúng tôi sẽ truy đuổi chúng dù ở bất cứ nơi nào. Hợp tác với các đồng minh như Iraq là rất quan trọng, song sẽ không có việc Mỹ đưa quân trở lại Iraq. Mỹ sẽ phối hợp và hỗ trợ tốt nhất cho người dân Iraq để chống lại kẻ thù chung IS”.

Về phần mình, Thủ tướng Iraq Haidar al-Abadi cũng nhấn mạnh mục đích của chuyến thăm này là kêu gọi những hỗ trợ nhiều hơn từ phía Mỹ trong cuộc chiến chống khủng bố.

“Chúng tôi mong muốn thúc đẩy phát triển trong mối quan hệ song phương Mỹ- Iraq, vừa đảm bảo chủ quyền vừa đảm bảo lợi ích chung của 2 nước. Chúng tôi đang tập trung cho cuộc chiến tại Anbar và Mosul, nhằm quét sạch IS và chúng tôi cần thêm hỗ trợ từ Mỹ, từ lực lượng liên quân và chính phủ các nước trong khu vực. Chính phủ của Tổng thống Obama cho thấy sự sẵn sàng hỗ trợ lực lượng an ninh Iraq để giải phóng toàn bộ khu vực bị IS chiếm giữ”, Thủ tướng Iraq Haidar al-Abadi cho biết.

Nhà nước Hồi giáo đã chiếm giữ một khu vực rộng lớn lãnh thổ miền Bắc và Trung tại Iraq và tại Syria từ giữa năm ngoái, nổi lên thành mối đe dọa khủng bố nguy hiểm nhất trên toàn cầu.

Để đối phó với IS, Liên minh chống khủng bố do Mỹ dẫn đầu ra đời và bắt đầu thực hiện các chiến dịch không kích mạnh mẽ nhằm chặn đứng bước tiến của nhóm khủng bố tại Iraq và Syria từ tháng 8 năm ngoái.

Dù giành lợi thế trên các mặt trận chống IS song mối đe dọa từ IS đến nay vẫn không hề suy giảm. Điều này khiến chính quyền Iraq nhiều lần đưa ra lời kêu gọi tăng cường hỗ trợ từ bên ngoài, nhất là từ Mỹ. Trong khi đó, chính quyền Tổng thống Obama lại có nhiều “thiện cảm” hơn với chính phủ Iraq dưới thời Thủ tướng al-Abadi sau thời gian căng thẳng với chính phủ Iraq tiền nhiệm của Thủ tướng Nouri al-Maliki khiến Mỹ không đồng ý với tất cả đề nghị của Iraq lúc đó.  

Đến tháng 11 năm ngoái, Mỹ đã quyết định tăng gần gấp đôi lực lượng Mỹ tại Iraq, theo đó cử thêm 1.500 binh sĩ tới quốc gia Trung Đông này, giúp mở rộng quy mô chiến dịch chống khủng bố do Mỹ dẫn đầu.

Việc Mỹ và các nước đồng minh cử binh sĩ tới Iraq là một “bước tiến” trong nỗ lực chống khủng bố, nhưng các nước đều khẳng định binh sĩ của mình sẽ không trực tiếp tham chiến. Quân đội Mỹ cũng bắt đầu huấn luyện binh sĩ Iraq trong nỗ lực giúp nước này xây dựng lực lượng để chống lại IS.

Chấm dứt cuộc chiến “hao người tốn của” tại Iraq trong 1 thập kỷ qua là cam kết đã đưa Tổng thống Obama đắc cử nhiệm kỳ thứ 2, do đó việc Mỹ tăng cường sự hiện diện tại Iraq đã khiến ông Obama gặp không ít phản đối từ dư luận trong nước.

Người Mỹ không muốn can dự vào một cuộc chiến nào nữa tại khu vực này, trong khi Quốc hội nằm trong tay các nghị sĩ Cộng hòa cũng gây khó dễ cho chính phủ của ông Obama với các hành động hạn chế ngân sách.

Trong bối cảnh này, cuộc chiến chống IS lại đưa Iraq và Iran xích lại gần nhau, khi mà lực lượng Hồi giáo Shiite do Iran hậu thuẫn đang đóng vai trò chính trong cuộc chiến chống IS tại Iraq. Iran cũng từng xác nhận đã thực hiện các cuộc không kích nhằm vào Nhà nước Hồi giáo trên lãnh thổ Iraq theo yêu cầu hỗ trợ của chính phủ Iraq. Điều này khiến Mỹ không thể ngồi yên, nhất là khi lo ngại của Mỹ xung quanh vấn đề hạt nhân của Iran chưa thể xoa dịu.

Nhiều ý kiến cho rằng, Mỹ đã đến lúc phải chấp nhận thực tế rằng nước Cộng hòa Hồi giáo Iran đang đóng vai trò quan trọng tại khu vực Trung Đông đầy bất ổn. Và với những tiến triển trên bàn đàm phán hạt nhân Iran, Mỹ có thể có những lựa chọn mới tại khu vực này, đặc biệt khi giải pháp quân sự không phải là điều khôn ngoan./.