Hỏi- đáp về thực hiện Luật Thuế thu nhập cá nhân

• Hướng dẫn mới về thuế thu nhập cá nhân / Hạn cuối chứng minh người phụ thuộc/  Miễn thuế TNCN cho người làm việc tại văn phòng Liên hợp quốc

Luật Thuế thu nhập cá nhân có hiệu lực từ ngày 1/1/2009, tuy nhiên cách áp dụng tính thuế như thế nào, những loại thu nhập nào được miễn thuế, những đối tượng nào được giảm trừ gia cảnh, sau tháng 5/2009, khoản giãn thuế sẽ được xử lý ra sao… là những vấn đề mà nhiều người còn chưa nắm rõ.

Để giúp bạn đọc hiểu rõ và chấp hành đúng Luật Thuế thu nhập cá nhân, VOVNews mời ông Đinh Nam Thắng, Phó trưởng Ban quản lý thuế thu nhập cá nhân- Tổng Cục thuế đến tòa soạn để trả lời trực tuyến những thắc mắc được gửi tới.

Cuộc hỏi – đáp trực tuyến diễn ra vào hồi 14h ngày 10/4/2009.

BTV: Thưa ông, nhiều người cho rằng, nước ta còn nghèo, đặc biệt trong điều kiện khủng hoảng kinh tế toàn cầu như hiện nay thì việc thực hiện Luật thuế Thu nhập cá nhân là không phù hợp và nên để đến hết năm 2009 mới áp dụng Luật Thuế thu nhập cá nhân. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

Ông Đinh Nam Thắng: Thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam không phải là chính sách thuế hoàn toàn mới. Trước đây, chúng ta đã có những chính sách thuế điều chỉnh đối với thu nhập cá nhân như: Thuế thu nhập cao thực hiện từ năm 1991; Thuế thu nhập doanh nghiệp; Thuế chuyển quyền sử dụng đất của cá nhân.

Luật Thuế thu nhập cá nhân này với một cách tính mới sẽ thấp hơn các chính sách thuế trước kia. Vì vậy, Luật thuế này sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân trong việc kê khai nộp thuế.

Các nước khác trên thế giới thực hiện Luật Thuế thu nhập cá nhân từ rất lâu, có từ hàng trăm năm nay trong điều kiện kinh tế còn lạc hậu hơn so với nay rất nhiều. Còn ở Việt Nam mới thực hiện thì không có gì là sớm.

Luật Thuế thu nhập cá nhân vào thời điểm năm 2009 cũng rất phù hợp và cũng là thời điểm chúng ta hoàn thiện chính sách thuế của Việt Nam. Điều này sẽ giúp Việt Nam đáp ứng được những yêu cầu của công cuộc hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, hiện tại, nền kinh tế của thế giới nói chung và của Việt Nam nói riêng đang gặp phải những khó khăn thì việc thực hiện nộp thuế cũng ảnh hưởng đến khả năng nộp thuế của người nộp thuế. Vì vậy, Chính phủ đã có những chủ trương giãn số thuế phải nộp đối với một số khoản thu nhập. Đây là những chủ trương rất kịp thời và hợp lý.

BTV:

Thưa ông, nhiều người băn khoăn, khoản tiền giãn, hoãn nộp thuế thu nhập cá nhân sẽ được xử lý như thế nào. Liệu Nhà nước có truy thu khoản tiền này hay có giải pháp gì hay không?

Ông Đinh Nam Thắng: Hiện Bộ Tài chính đang nghiên cứu để báo cáo với Thủ tướng Chính phủ các giải pháp để xử lý số tiền thuế đã giãn trong 5 tháng đầu năm này. Chính phủ sẽ căn cứ vào tình hình thực tiễn và bối cảnh để báo cáo Quốc hội vào kỳ họp tháng 5 này. Quốc hội sẽ xem xét việc xử lý số thuế được giãn này, có thể miễn giảm, có thể tiếp tục thu hoặc giãn tiếp… Được biết, hiện Bộ Tài chính đã báo cáo Chính phủ 2 phương án.

Phương án thứ nhất là sẽ kiến nghị Quốc hội xem xét miễn số thuế đã giảm trong 5 tháng đầu năm, trong 7 tháng cuối năm có thể sẽ xử lý tiếp việc giãn nộp thuế tuỳ thuộc vào tình hình kinh tế-xã hội thực tế. Phương án 2 là sẽ miễn giảm với một số khoản thu nhập chịu thuế trong 6 tháng đầu năm và với 6 tháng cuối năm cũng sẽ xem xét.

BTV: Nhiều người có mức thu nhập 6 triệu/tháng, mà lại đang có người phụ thuộc (nuôi con nhỏ, nuôi cha mẹ già) cho rằng mình quá thiệt thòi khi lùi thời điểm áp dụng thuế thu nhập cá nhân. Vậy ông có giải thích như thế nào với các đối tượng này, họ sẽ phải tiếp tục đóng thuế thu nhập cao trong những tháng đầu năm 2009 hay không?

Ông Đinh Nam Thắng: Tôi xin khẳng định không có chuyện lùi thời điểm nộp thuế thu nhập cá nhân mà chúng ta vẫn phải thực hiện áp dụng Luật Thuế thu nhập cá nhân bắt đầu từ ngày 1/1/2009 mà chỉ từ ngày 1/1-31/5/2009, Chính phủ đã có một Nghị quyết giãn nộp thuế thu nhập cá nhân. Điều đó có nghĩa là cá nhân có thu nhập vẫn phải tính thuế thu nhập cá nhân nhưng họ được giãn nộp thuế, không phải trả tiền đó vào ngân sách Nhà nước. Trường hợp cá nhân có thu nhập 6 triệu, nay thực hiện Thuế thu nhập cá nhân thì họ được giảm trừ gia cảnh. Họ nuôi một người phụ thuộc nữa thì thu nhập của họ chưa đến mức phải nộp thuế. Kể cả trường hợp thu nhập của họ đến mức phải nộp thuế áp dụng từ ngày 1/1-31/5/2009 thì họ cũng đã được giãn nộp thuế thu nhập cá nhân nên họ không phải nộp một đồng thuế nào cả.

BTV: Việc quản lý mã số thuế của từng cá nhân là rất quan trọng (tránh tình trạng một người có 2-3 mã số thuế để trốn thuế). Vậy, hiện nay ngành thuế đã chuẩn bị như thế nào để quản lý cơ sở dữ liệu?

Ông Đinh Nam Thắng

Ông Đinh Nam Thắng:

Để quản lý việc thuế thu nhập cá nhân phải xây dựng được một hệ thống công nghệ thông tin… Với các chính sách về giảm trừ gia cảnh, kê khai giảm trừ gia cảnh, giữa quyết toán thuế, khai thuế,  việc đối chiếu gia cảnh của từng người nộp thuế đảm bảo đúng quy định, để không bị trùng giữa những người nộp thuế có chung gia cảnh, có chung người phụ thuộc thì hệ thống dữ liệu của người nộp thuế phải được nhập vào hệ thống thông tin, được xử lý và đối chiếu tập trung… bằng cách đó mới có thể quản lý được.

Ngoài ra, trong vấn đề cấp mã số thuế, từ trước đến nay, việc quản lý mã số thuế của người đóng thuế thu nhập đã được quản lý tương đối tốt, tuy nhiên, khi chuyển sang thuế thu nhập cá nhân này, với số lượng người nộp thuế lớn, đối tượng quản lý thuế rất lớn và rộng thì ngành thuế cũng đang triển khai xây dựng hệ thống quản lý mã số thuế để phục vụ cho hoạt động này.

BTV: Có ý kiến cho rằng, Luật thuế thu nhập cá nhân chưa áp dụng nhưng đã có nhiều điểm cần phải chỉnh sửa. Điều này có phải việc soạn thảo luật vẫn còn hời hợt, chưa tính đến các tình huống thực tế hay không, thưa ông?

Ông Đinh Nam Thắng: Tôi cho rằng, mỗi một chính sách thuế mới khi đưa vào áp dụng trong cuộc sống sẽ không tránh khỏi những vấn đề thực tiễn phát sinh mà luật chưa điều chỉnh được hết. Bản thân thuế thu nhập cá nhân cũng là một trong những sắc thuế có diện điều chỉnh rất rộng, liên quan đến nhiều người, nhiều loại thu nhập. Vì vậy cần phải có thời gian thực hiện và điều chỉnh. Kinh nghiệm của các nước khi triển khai luật thuế này cũng phải mất nhiều năm mới hoàn thiện được Luật thuế thu nhập cá nhân. Tôi cho rằng việc điều chỉnh kịp thời các quy định về thuế thu nhập cá nhân cũng là một yêu cầu và một công việc mang tính tất yếu trong thời gian đầu khi triển khai luật thuế này.

BTV: Bạn Nguyễn Văn Hùng hỏi: Tôi thành lập Doanh nghiệp để hợp đồng bao tiêu sản phẩm của người nông dân, vậy người chủ hộ sản xuất sản phẩm cung cấp cho tôi có phải đóng thuế thu nhập cá nhân và thuế giá trị gia tăng không?

Ông Đinh Nam Thắng: Trước hết phải khẳng định rằng đối với thuế thu nhập cá nhân, Luật thuế thu nhập cá nhân đã quy định các trường hợp cá nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm nông nghiệp chưa qua chế biến hoặc mới sơ chế thông thường bán ra thì thu nhập đó của người nông dân hay những người trực tiếp sản xuất nông nghiệp thuộc diện được miễn thuế thu nhập cá nhân. Đối với thuế giá trị gia tăng cũng vậy.

BTV: Bạn Gia Hoài hỏi: Xin hỏi nhận lại cổ phiếu của mình từ quỹ đầu tư có bị đánh thuế không? Xin cho biết văn bản luật quy định?

Ông Đinh Nam Thắng: Khi một nhà đầu tư sử dụng vốn của mình để đầu tư vào một quỹ nào đó và quỹ đó thay mặt nhà đầu tư đầu tư vào chứng khoán thì khi nhà đầu tư nhận lại cổ phiếu của mình, không có phát sinh thu nhập thì họ chưa phải nộp thuế. Còn trường hợp nhà đầu tư dùng số cổ phiếu đó để bán, nghĩa là có phát sinh thu nhập thì sẽ phải chịu thuế.

BTV: Bạn Bùi Thị Hạnh hỏi: Nếu phát hiện hành vi gian lận, trốn thuế thu nhập cá nhân, cá nhân sẽ chịu phạt như thế nào, những hình thức xử lý này được quy định trong văn bản pháp luật nào?

Ông Đinh Nam Thắng: Các chính sách thuế nói chung của Việt Nam về quản lý thuế, về xử lý vi phạm về thuế… đều được thực hiện thống nhất theo quy định của Luật quản lý thuế và các văn bản hướng dẫn thực hiện. Các bạn đã biết, Luật quản lý thuế đã có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2007. Tất cả các chính sách thuế liên quan đến quản lý thuế đều phải tuân thủ theo quy định của luật này. Luật thuế thu nhập cá nhân cũng phải thực hiện theo quy định của Luật quản lý thuế. Đối với Luật quản lý thuế, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 61 ngày 14/6/2007 để hướng dẫn thực hiện việc xử lý vi phạm về thuế.

BTV: Bạn Nguyễn Sơn hỏi: Hiện nay tôi đang thất nghiệp, vậy tôi có đăng ký thuế TNCN không? Nếu tôi đăng ký thuế TNCN sau khi tôi có việc làm và đã hết thời hạn kê khai giảm trừ gia cảnh, vậy tôi có được kê khai giảm trừ gia cảnh không?

Ông Đinh Nam Thắng: Trường hợp của bạn, một cá nhân chưa phát sinh thu nhập, không có một nguồn thu nhập nào, thì chưa cần phải đăng ký thuế. Khi cá nhân đó đi làm, bắt đầu phát sinh thu nhập thì lúc đó mới cần đăng ký thuế. Không có vấn đề hết thời hạn đăng ký gia cảnh bởi trong Luật thuế thu nhập cá nhân đã quy định thời hạn đăng ký gia cảnh là từ khi phát sinh thu nhập trong vòng 30 ngày cá nhân có thu nhập có thể đăng ký gia cảnh của mình với cơ quan mà họ làm việc. Cơ quan đó sẽ gửi cho cơ quan thuế để nhập thông tin vào hệ thống.

BTV: Bạn Hải Hà - KĐT Định Công, Hà Nội, hỏi: Tôi có một căn hộ cao cấp ở khu đô thị. Tôi có ý định chuyển nhượng căn hộ của tôi cho một người bạn. Xin hỏi thu nhập từ việc chuyển nhượng này có phải nộp thuế thu nhập cá nhân không? Nếu phải nộp thì cách tính thuế được quy định như thế nào?

Ông Đinh Nam Thắng: Câu hỏi này tôi chia thành 2 trường hợp. Ở trường hợp thứ nhất, nếu căn hộ này là duy nhất của bạn thì bạn không phải nộp thuế thu nhập cá nhân với thu nhập từ chuyển nhượng căn hộ đó. Luật thuế thu nhập cá nhân có một điều khoản quy định trường hợp cá nhân chuyển nhượng nhà ở hoặc quyền sử dụng đất ở duy nhất thuộc đối tượng được miễn thuế thu nhập cá nhân.

Còn trường hợp bạn sở hữu từ 2 căn nhà trở lên, và bạn chuyển nhượng một căn hộ thì bạn thuộc đối tượng phải nộp thuế thu nhập cá nhân. Khi đó luật thuế thu nhập đã quy định 2 loại thuế suất để cá nhân có thể lựa chọn. Trường hợp cá nhân đã có mã số thuế và đã hạch toán được giá vốn cũng như giá chuyển nhượng căn nhà đó, nếu có lãi sẽ được đăng ký nộp thuế với mức 25% trên số tiền lãi, nghĩa là nếu lỗ bạn không phải nộp. Trường hợp cá nhân chuyển nhượng không có cơ sở để xác định giá chuyển nhượng cũng như giá vốn khi đó cơ quan thuế sẽ tính thuế theo mức 0,2% trên giá chuyển nhượng.

Về việc xác định tính duy nhất của căn hộ, Bộ Tài chính đã có thông tư hướng dẫn, về nguyên tắc, việc xác định tính duy nhất này là do người nộp thuế tự khai và tự chịu trách nhiệm trước cơ quan Nhà nước. Hiện cơ quan thuế chưa có biện pháp nào để kiểm tra tính chính xác mà đề cao tính tự giác khi kê khai và tự chịu trách nhiệm của người nộp thuế. 

BTV: Bạn Bích Lan ở 68 Hàm Long, Hà Nội, hỏi: “Cha mẹ tôi đã nghỉ hưu, có thu nhập trên 500.000/tháng. Tuy nhiên, hiện nay tôi là lao động chính để nuôi 2 em đang học phổ thông. Vậy trong trường hợp này tôi có được giảm trừ gia cảnh hay không?”

Ông Đinh Nam Thắng: Căn cứ quy định của luật, trong trường hợp bạn hỏi, bố mẹ bạn sẽ không thuộc đối tượng được giảm trừ gia cảnh; còn 2 em của bạn, quy định của luật thuế là anh chị em ruột không nơi nương tựa và không có thu nhập thì mới được giảm trừ gia cảnh. Còn trường hợp 2 em của bạn vẫn có nơi nương tựa nên theo quy định của luật là không được giảm trừ gia cảnh.

Trường hợp của bạn cũng khá phổ biến hiện nay, như tôi đã nói từ đầu, trong thực tế sẽ phát sinh rất nhiều hoàn cảnh cụ thể, những tình huống cụ thể mà luật chưa thể điều chỉnh hết được. Có thể tới đây, trong quá trình thực hiện luật, với những vướng mắc hợp lý, Bộ Tài chính sẽ xem xét để báo cáo lên Quốc hội để sửa đổi các điều khoản của luật cho phù hợp và khả thi hơn.

BTV: Bạn Bùi Trọng Chinh hỏi: Công ty tôi có chi trả lương cho cán bộ CNV tháng 11+12/2008 vào tháng 1/2009.Xin được hỏi khi Quyết toán thuế TNCN cho CBCNV thì tiền lương hai tháng lương mang tính chất của năm tài chính 2008 nhưng thực chi trong năm tài chính 2009 thì có được cộng vào để tính thuế thu nhập CN năm 2008 hay không? Hay chỉ tính số lương thực nhận của năm 2008, còn số tiền lương của hai tháng trên chuyển sang năm 2009 để tính thuế TCCN năm 2009.

Ông Đinh Nam Thắng: Trong các hướng dẫn của Bộ Tài chính đã hướng dẫn rất rõ về vấn đề này. Đó là nguyên tắc để tính thuế thu nhập cá nhân là nguyên tắc tính theo khoản thu nhập thực trả. Trong trường hợp, tiền lương của tháng 11+12/2008 nhưng được trả vào tháng 1/2009 thì người nộp thuế sẽ bị tính thuế vào năm 2009. Khi tính thuế từ tiền lương vào tháng 1/2009 thì người nộp thuế được giãn nộp thuế theo Thông tư số 27 của Bộ Tài chính. Như vậy, khoản thuế thu nhập của tiền lương tháng 11+12/2008 sẽ không được tính thuế.

BTV: Bạn Vương Kiều Linh hỏi: Thu nhập từ cổ phiếu thưởng và thu nhập từ quyền mua cổ phiếu tính thuế theo thuế thu nhập cá nhân thông thường hay theo thuế thu nhập cá nhân chứng khoán, thuế suất bao nhiêu?

Cũng tương tự, độc giả Mai Phương hỏi: 1. Xin cho biết thuế thu nhập cá nhân đối với cổ phiếu thưởng cho nhân viên công ty tính theo thu nhập thông thường hay thu nhập từ đầu tư chứng khoán? Xin trích dẫn văn bản luật quy định điều này. 2. Cổ tức trả bằng cổ phiếu, và cổ tức trả bằng tiền mặt cho nhà đầu tư chứng khoán có bị tính thuế thu nhập cá nhân không, bởi ngay khi nhận được cổ tức, giá tham chiếu của cổ phiếu đã bị điều chỉnh giảm tương ứng, nhà đầu tư thực ra không có thêm lợi nhuận. Xin dẫn chiếu văn bản luật quy định điều này.

Ông Đinh Nam Thắng: Đối với cổ phiếu thì sẽ chia ra những trường hợp sau:

Cổ phiếu của doanh nghiệp dùng quỹ phúc lợi để mua cổ phiếu thưởng cho nhân viên. Về bản chất, đây là một khoản tiền thưởng và đây cũng là khoản tiền phải chịu thuế thu nhập cá nhân.

Đối với cổ phiếu mà cổ đông mua. Trong trường hợp này là cổ đông tự nhận quyền mua cổ phiếu thì họ chưa phải nộp thuế thu nhập cá nhân. Còn nếu họ bán cổ phiếu đó đi thì chắc chắn họ phải kê khai việc chuyển nhượng cổ phiếu và phải nộp thuế thu nhập cá nhân.

Ngoài ra, các khoản cổ tức được trả bằng cổ phiếu thì vừa qua Bộ Tài chính cũng đã ban hành Thông tư số 62 ngày 27/3/2009 hướng dẫn sửa đổi một số điều của Thông tư số 84 thì trong đó cũng quy định rất rõ vấn đề nộp thuế. Cụ thể là khi một nhà đầu tư được nhận cổ tức bằng cổ phiếu thì chưa phải nộp thuế thu nhập cá nhân. Về bản chất, cổ tức và cổ phiếu cũng là một khoản thu nhập từ đầu tư vốn và là một khoản phải chịu thuế.

Tuy nhiên, khi họ nhận bằng cổ phiếu thì họ chưa phải nộp thuế thu nhập cá nhân. Chỉ trừ khi nào họ bán cổ phiếu được nhận, được chia bằng cổ tức ấy cho cá nhân khác thì họ mới phải nộp thuế thu nhập cá nhân cho hoạt động đầu tư vốn. Như vậy, nhà đầu tư sẽ rất có lợi khi trong trường hợp giá bán cổ phiếu tại thời điểm họ bán thấp hơn mệnh giá thì họ cũng chỉ kê khai nộp thuế đối với hoạt động đầu tư vốn theo giá thực tế họ bán ra thôi, chứ không tính trên giá trị thực tế cổ tức lúc họ nhận.

BTV: Với cổ tức trả cho cá nhân, ai là người thực hiện khấu trừ? Công ty phát hành cổ phiếu chi trả cổ tức, hay công ty chứng khoán?

Ông Đinh Nam Thắng: Về nguyên tắc thì cơ quan chi trả thu nhập cho cá nhân là đơn vị phải khấu trừ thuế. Ở đây có nghĩa là các công ty phát hành là các đơn vị chi trả cổ tức sẽ phải có nghĩa vụ khấu trừ thuế.

Đối với các khoản thu nhập từ cổ tức hay từ chuyển nhượng chứng khoán thì cũng là những khoản thu nhập được giãn nộp thuế thu nhập cá nhân từ ngày 1/1-31/5/2009. Các nhà đầu tư được hưởng cổ tức, các nhà đầu tư chuyển nhượng chứng khoán mà có thu nhập thì trong 5 tháng đầu năm 2009 chưa phải nộp thuế thu nhập cá nhân.

BTV: Xin cảm ơn ông đã tham gia chương trình hôm nay. Bạn đọc nào còn thắc mắc, xin liên hệ với VOVNews theo dịa chỉ noidung@vovnews.vn ./.