Gắn hát Xoan với tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương

Với mục tiêu đến hết năm 2015 đưa hát Xoan Phú Thọ ra khỏi tình trạng di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp của nhân loại, hiện nay tỉnh Phú Thọ đang nỗ lực thực hiện các giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị của di sản văn hóa phi vật thể hát Xoan.

Phóng viên VOV phỏng vấn ông Hà Kế San, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ về vấn đề này.

Ông Hà Kế San

PCT Hà Kế San: Trong 9 nhiệm vụ bảo tồn phát huy di sản, chúng tôi xác định việc mở các lớp nghệ nhân kế cận và đào tạo trong cộng đồng là việc quan trọng bậc nhất. Với di sản văn hóa phi vật thể được trao truyền từ đời này sang đời khác thì nghệ nhân là báu vật nhân văn sống. Đó là một dòng chảy liên tục. Để khi các thế hệ nghệ nhân dần dần già đi, mất đi thì phải có một lực lượng kế cận của những người trung niên, đặc biệt là thanh, thiếu niên. Cho nên chúng tôi nghĩ đây là việc làm quan trọng nhất.

Tỉnh Phú Thọ đã tập trung đào tạo được 62 nghệ nhân, tổ chức 101 lớp cộng đồng, chưa kể đến các lớp đào tạo trong ngành giáo dục, trong thanh thiếu niên. Đây là những yếu tố rất đáng quý, đáng trân trọng sau mấy năm bảo tồn hát Xoan. Chúng tôi tin chắc đây sẽ là đóng góp quan trọng vào việc đưa hát Xoan khỏi tình trạng cần bảo vệ khẩn cấp.

PV: Ngoài việc truyền dạy bài bản về Xoan do các nghệ nhân truyền dạy tại các phường Xoan gốc, thì việc quan tâm đến đời sống sinh hoạt, hay việc phong nghệ nhân hát Xoan - những người lưu trữ di sản phi vật thể, cũng như việc tu bổ, tôn tạo, miếu đình là không gian như thế nào để các nghệ nhân hát Xoan có nơi thể hiện, được tỉnh Phú Thọ quan tâm ra sao?

PCT Hà Kế San: Ở Phú Thọ thì đã phong nghệ nhân Xoan đợt đầu nhưng chúng tôi thấy rất phấn khởi và đã được Nhà nước, tới đây Chủ tịch nước sẽ phong Nghệ nhân ưu tú. Chúng tôi cho đây sẽ là một động lực rất lớn, cổ vũ, động viên những nghệ nhân, những người đang lưu trữ những di sản phi vật thể của đất nước ta trong đó có hát Xoan, hát Ghẹo của tỉnh Phú Thọ. Như thế sẽ thôi thúc không những là các bậc lớn tuổi mà kể cả các cháu thanh niên thiếu niên sẽ nỗ lực vươn lên để giành được một phần thưởng, một ghi nhận Nhà nước cao quý như vậy. Việc này đóng góp tích cực vào việc giữ gìn phát huy di sản văn hóa phi vật thể của đất nước ta.

Hát Xoan cũng như nhiều di sản khác, phải gắn với những di tích vật thể đó là những miếu, những đình là những nơi thực hành hát Xoan. Vì vậy, tỉnh Phú Thọ sẽ tiếp tục đầu tư, tu bổ, tôn tạo những miếu, những đình là nơi mà trước đây các cụ hát Xoan để không gian cho hát Xoan thể hiện và thực hành diễn xướng dân gian này.

Các nghệ nhân, học viên biểu diễn các điệu ca hát Xoan truyền thống

PCT Hà Kế San: Chúng tôi cho rằng, trước hết đó là việc kiểm kê, nắm chắc các di sản, nhận diện di sản và sưu tầm tất cả những tư liệu về hát xoan của hàng ngàn năm nay. Phải số hóa rồi hệ thống hóa, xây dựng những cuốn tổng tập hát xoan để lưu trữ lại cho muôn đời sau. Cùng với đó là đào tạo, bồi dưỡng các lớp nghệ nhân kế cận và các lớp Xoan trong cộng đồng thì phải đẩy mạnh việc tuyên truyền, quảng bá không những trong tỉnh và trong phạm vi cả nước để mọi người hiểu về hát Xoan, nhưng phải ưu tiên tập trung tại Phú Thọ.

Ở Phú Thọ tập trung tại các phường xoan gốc của hai xã Kim Đức và Phượng Lâu để cho mỗi người dân từ người già đến người trẻ đến các cháu thiếu niên nhi đồng, người ta yêu mến về hát Xoan, về một di sản mà ông cha người ta từ ngàn xưa để lại và phải gắn kết được hát Xoan với tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở tại Phú Thọ.

PV: Cảm ơn ông./.