Nhân vật của năm 2017: Phần thưởng cho những người phá vỡ im lặng

Chủ Nhật, 07:15, 17/12/2017

VOV.VN - Đó là phần thưởng tất yếu cho những người đã khởi xướng cuộc vận động giàu tính nhân văn và gây tiếng vang nhất trong năm 2017.

“Vì đã dám lên tiếng khai mở những bí mật, vì đã dám biến những lời thì thầm trở thành phong trào trên mạng xã hội, vì đã thúc đẩy tất cả chúng ta chấm dứt những điều không thể chấp nhận được”.

Tổng Biên tập tạp chí danh tiếng Time Edward Felsenthal đã lý giải về việc chọn “The Silence Breakers” (tạm dịch: “Những người phá vỡ im lặng”) - phong trào đại diện cho những người đứng lên tố cáo hành vi quấy rối, tấn công tình dục - là Nhân vật của năm (Person of the Year) 2017.

Những "Silence Breakers" trên tạp chí Time.

Ba thập kỷ cho những nỗi uất ức

Đầu tháng 10/2017, cả kinh đô điện ảnh Hollywood rúng động khi bài điều tra vô cùng chi tiết của phóng viên Ronan Farrow trên tờ The New Yorker đã phơi bày một cách tường tận hàng loạt vụ quấy rối tình dục đáng ghê tởm của nhà sản xuất phim Harvey Weinstein - người đàn ông được mệnh danh là “nhân vật quyền lực nhất Hollywood” với sức mạnh “nhào nặn nên những ngôi sao, nhào nặn nên tượng vàng Oscar danh giá”.

Theo điều tra của Ronan Farrow, hành động quấy rối tình dục không phải bây giờ mới diễn ra mà được cho là đã kéo dài âm ỉ suốt 30 năm qua. Nạn nhân của hành vi bệnh hoạn này không chỉ một vài người mà theo ghi nhận bước đầu, Harvey Weinstein đứng trước những lời cáo buộc cưỡng bức, quấy rối, tấn công 11 người phụ nữ, trong đó có 3 trường hợp xác nhận đã bị cưỡng bức.

Các vụ việc thường diễn ra theo cùng mô-típ khi các diễn viên và các nhân viên nữ được mời đến chỗ ông Harvey Weinstein. Sau đó, ông yêu cầu các cô gái thân mật và hứa giúp họ thăng tiến trong sự nghiệp. Sau khi bài báo của Ronan Farrow xuất hiện trên tờ The New Yorker, danh sách những người cáo buộc đang dài thêm khi liên tục có những người phụ nữ mới lên tiếng, trong đó gồm cả những nữ diễn viên nổi tiếng như Gwyneth Paltrow và Angelina Jolie.

Vì sao sau tận 3 thập kỷ, những hành động dơ bẩn của “con nghiện tình dục” Harvey Weinstein mới bị phơi bày ra ánh sáng? Theo tờ New York Times, có ít nhất 8 lần Harvey Weinstein dùng tiền để các nạn nhân im lặng. Tuy nhiên, lực cản lớn nhất, lại đến từ “quyền lực vô song” của nhà sản xuất danh tiếng này tại kinh đô điện ảnh thế giới.

Trên tờ Guardian, diễn viên Ashley Judd cho biết những nạn nhân như cô không dám khai báo vì sợ bị trả thù bởi bằng cả quyền lực và tiền bạc mà ông Harvey đã đề ra “luật im lặng” đối với các nạn nhân và nhân viên của mình. Thế nên, các nạn nhân của Harvey Weinstein, không thể làm gì hơn là im lặng, những nỗi uất ức, tổn thương, đau đớn và cả những mặc cảm tội lỗi, họ chỉ có thể chịu đựng riêng mình, không thể công khai thổ lộ, chia sẻ cùng ai.

Vấn nạn toàn cầu

Đau đớn hơn nữa cho Hollywood là ngay sau sự vụ Harvey Weinstein đã “lộ sáng” thêm nhiều cái tên đình đám trong “lĩnh vực quấy rối tình dục”. Trong đó, ồn ĩ nhất là James Toback, đạo diễn 72 tuổi từng được đề cử Oscar, từng hợp tác với nhiều ngôi sao lớn.

Tờ Los Angeles Times đã đăng bài báo trong đó 38 phụ nữ lên tiếng cáo buộc James Toback đã quấy rối và có hành vi tình dục sai trái với họ trong suốt hàng chục năm qua.

Choáng váng hơn nữa là bình tâm lục xét lại, thấy rõ Hollywood không chỉ có Harvey Weinstein, James Toback… Năm 1977, nhà làm phim huyền thoại Roman Polanski bị buộc tội cưỡng bức người mẫu 13 tuổi - Samantha Geimer. Và còn nhiều những vụ cưỡng bức, xâm hại như thế đã diễn ra ở kinh đô điện ảnh thế giới.

Nạn quấy rối và xâm hại tình dục không chỉ diễn ra tại kinh đô điện ảnh 30 năm qua, mà còn từ rất lâu hơn thế. Năm 1921, Hollywood đã từng bàng hoàng khi phát hiện ra “ngôi sao tỷ đô” Roscoe “Fatty” Arbuckle cưỡng bức Virginia Rappe khiến chỉ hai tuần sau, nữ diễn viên tử vong.

Quấy rối tình dục còn là vấn nạn nhức nhối đang xảy ra ngày một nhiều hơn ở ngay cả những châu lục phát triển và có nền văn minh lâu đời như châu Âu. Nước Đức hẳn chưa hết nỗi nhức nhối sau vụ tấn công tình dục quy mô lớn vào hàng trăm người ngay trong đêm giao thừa 31/12/2015 tại nhà ga thành phố Cologne.

Cuối tháng 10/2017, trong cuộc trò chuyện với nhóm nhà báo thuộc Hãng Thông tấn Thụy Điển, nữ Ngoại trưởng Thụy Điển Margot Wahlstrom tiết lộ nạn quấy rối tình dục không chỉ diễn ra trong xã hội mà còn diễn ra ở cấp chính trị cao nhất Cộng đồng châu Âu, bản thân bà đã từng là nạn nhân.

Sự câm lặng bị phá vỡ

Trên ảnh bìa của tạp chí Time tháng 12/2017 - số công bố “Nhân vật của năm 2017” là 5 người phụ nữ Ashley Judd, Susan Fowler, Adama Iwu, Taylor Swift và Isabel Pascual cùng một người giấu mặt. 5 cá thể khác biệt, xa lạ, người danh tiếng, người thân phận bình dân.

Điều gì đã gắn kết họ với nhau, để cùng được tôn vinh trong một giải thưởng uy tín bậc nhất thế giới?

Nữ diễn viên Ashley Judd - một trong những nữ diễn viên đầu tiên lên tiếng tố cáo nhà làm phim Harvey Weinstein trong việc quấy rối hàng loạt đồng nghiệp nữ.

Nữ ca sĩ Taylor Swift đã đưa vụ việc bị một DJ sàm sỡ ra tòa. Tất cả những gì mà nữ ca sĩ trẻ muốn có được là sự công bằng, là vạch trần hành vi xấu xa, “để các bậc phụ huynh nghĩ về cách họ đối thoại với con mình, để các nạn nhân đối diện với câu chuyện của mình, dù đó là chuyện đã qua lâu hay vừa mới xảy ra.

Những phụ nữ can đảm dám lên tiếng thời gian qua đã cho thấy rằng hành vi quấy rối không bao giờ có thể được tha thứ”. Susan J. Fowler, nữ kỹ sư làm việc cho Uber nói rằng cô từng báo cáo rất nhiều lần sự vụ cho quản lý nhân sự Uber nhưng liên tục bị phớt lờ, thậm chí đôi lần còn bị mắng té tát vì… dám nói ra vấn đề nhạy cảm này.

Chị Adama Iwu là một nhà hoạt động xã hội từng khởi xướng phong trào “We Said Enough” nhằm nâng cao nhận thức về nạn quấy rối tình dục. Chị Isabel Pascual, một nữ nông dân làm thuê tại các nông trang, người lên tiếng chia sẻ câu chuyện của mình khi trở thành nạn nhân của việc bị quấy rối. Và người phụ nữ giấu mặt với chỉ cánh tay xuất hiện trong khuôn hình. Tờ Time cho biết, người phụ nữ giấu mặt này là một nhân vật có thật, chị là một y tá làm việc tại một bệnh viện, chị cũng từng bị quấy rối, nhưng chị không muốn trực diện tố cáo bởi lo sợ sẽ bị mất việc.

Theo cách nhìn của tạp chí Time, họ là “Silence Breakers” - Những người phá vỡ sự im lặng.

Phá vỡ sự im lặng chỉ là một cụm từ, nhưng để biến nó thành hiện thực, thành lời nói không hề đơn giản với hầu hết những nạn nhân bị quấy rối tình dục. Quyền lực, tiền bạc, sự kỳ thị, nhục mạ của người đời, đã giam họ trong thành trì của sự câm lặng, trong những nỗi đau, nỗi nhức nhối dày vò. Và một khi thành trì ấy chưa bị phá vỡ, khi sự thật chưa lên tiếng, thì cái ác còn mặc sức hoành hành.

Thật may mắn, thành trì câm lặng ấy, rốt cuộc, đã bị phá vỡ, bởi chính những nạn nhân. Từ “phát súng” Harvey Weinstein, từ lời kêu gọi của nữ diễn viên Alyssa Milano trên mạng xã hội Twitter: “Nếu bạn từng bị quấy rối hay xâm hại tình dục, hãy đáp lại dòng tweet này bằng lời chia sẻ Me Too - Tôi cũng vậy”, hashtag # MeToo, “khởi thủy” từ 10 năm trước bởi nhà hoạt động xã hội người Mỹ Tarana Burke, giờ đây bùng nổ và truyền cảm hứng, truyền sức mạnh cho những nạn nhân còn e dè, xấu hổ nói ra sự thật tại gần 100 quốc gia.

Rất nhiều người trong số họ hiểu rằng, nói ra câu chuyện của mình, không chỉ là sự thức tỉnh của bản thân họ, mà còn là việc góp phần giúp nhân loại ý thức rõ hơn về tầm nghiêm trọng của vấn đề quấy rối và xâm hại tình dục. Họ - những con người vốn yếm thế trước quyền lực và tiền bạc - sẽ không đơn độc trên hành trình đưa tội ác ra ánh sáng, trả lại công lý cho phụ nữ, trẻ em - nạn nhân chủ yếu của “vấn nạn” này, vì một xã hội tốt đẹp hơn, đáng sống hơn.

Bởi vậy, họ xứng đáng là những “Nhân vật của năm 2017”./.