Tạm giữ và tạm giam phải độc lập để tránh bức cung, lạm quyền

Không tách bạch thì khó khách quan

Thảo luận về quy định quản lý trại tạm giữ, tạm gia trong dự thảo Luật thi hành tạm giữ, tạm giam vừa trình Quốc hội ngày 9/11, Đại biểu Trần Ngọc Vinh – Phó trưởng đoàn chuyên trách đại biểu Quốc hội TP Hải Phòng cũng cho rằng, cơ quan quản lý thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp vẫn trực thuộc và chịu sự quản lý của công an cấp tỉnh, trực tiếp là lãnh đạo công an cấp tỉnh bao gồm thủ trưởng cơ quan cảnh sát điều tra công an tỉnh. Do vậy, tính minh bạch, tách bạch khỏi hệ thống và tính khách quan trong mối quan hệ giữa cơ quan này với cơ quan điều tra cùng cấp là chưa đủ khách quan.

Tương tự, đối với hệ thống nhà tạm giữ tại công an cấp huyện cũng chỉ tách bạch khỏi hệ thống cơ quan cảnh sát điều tra cùng cấp về mặt mô hình, còn thực tế lực lượng cảnh sát hỗ trợ tư pháp tại nhà tạm giữ công an cấp huyện vẫn thuộc cơ quan công an cấp huyện quản lý.

Đại biểu Trần Ngọc Vinh – Phó trưởng đoàn chuyên trách đại biểu Quốc hội TP Hải Phòng

Từ thực tiễn như vậy, không ít vụ việc bức cung, nhục hình trong thời gian qua đã xảy ra trong quá trình điều tra, nhất là giai đoạn tiền khởi tố đối với người bị tạm giam, tạm giữ.

“Mặc dù việc bức cung, nhục hình vẫn xảy ra không phải do người quản lý tạm giữ, tạm giam thực hiện, nhưng các vụ việc đó lại xảy ra trong nhà tạm giữ, trại tạm giam nơi cơ quan quản lý thi hành án và hỗ trợ tư pháp công an cấp tỉnh, cấp huyện quản lý. Vì vậy, dù vô ý hay cố ý thì đó cũng là phần lỗi của cơ quan quản lý tạm giữ, tạm giam”, đại biểu Vinh nêu quan điểm.

Xét về bộ máy, theo đại biểu Trần Ngọc Vinh, cơ bản mô hình hiện nay đã tách biệt giữa hệ thống cơ quan điều tra cùng cấp với các cơ sở tạm giữ, tạm giam nhưng vẫn do công an cấp huyện, tỉnh quản lý chung về nhân lực, con người và bộ máy, ngay cả việc điều động, bổ nhiệm nhân sự cũng bị phụ thuộc thiếu khách quan.

“Trong thực trạng như vậy thì câu hỏi đặt ra là độ tin cậy về tính minh bạch trong mối quan hệ và sự tách bạch khỏi hệ thống giữa cơ quan quản lý tạm giữ, tạm giam với cơ quan cảnh sát điều tra cùng cấp có đủ khách quan hay không? Cần thiết phải tách việc quản lý nhà tạm giữ, trại tạm giam ra khỏi cơ quan điều tra hình sự, cơ quan công an cấp tỉnh, huyện để bảo đảm tính khách quan trong công tác giam, giữ”, đại biểu Vinh nói.

Từ quan điểm trên, đại biểu Vinh đề nghị tổ chức quản lý trại tạm giam, nhà tạm giữ theo hệ thống mô hình dọc giao công tác tổ chức quản lý giam giữ cho Tổng cục thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp Tổng cục VIII thuộc Bộ Công an quản lý và chỉ đạo nghiệp vụ như đối với hệ thống trại tạm giam hiện nay để đảm bảo tính độc lập, tránh việc cơ quan điều tra hình sự cùng cấp lạm dụng bức cung, nhục hình trong quá trình điều tra xác minh.

Tránh cùng một đầu mối vì dễ lạm quyền

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn TPHCM) nhấn mạnh, những người bị tạm giữ, tạm giam là những người chưa có tội do đang trong quá trình điều tra. Do đó, việc quản lý tạm giữ, tạm giam nên đưa về Bộ Tư pháp quản lý để bảo đảm nguyên tắc suy đoán vô tội, hoặc được đối xử theo nguyên tắc suy đoán vô tội.

Theo đại biểu, đó cũng đồng thời cũng là một kênh giám sát chống bức cung, mớm cung và nhục hình. Tiêu chí chung là việc tạm giữ, tạm giam phải độc lập đối với điều tra viên, công tố viên.

Nhấn mạnh một số hoạt động tố tụng có ảnh hưởng trực tiếp đến quyền tự do, quyền bất khả xâm phạm về thân thể, quyền được thông tin của người bị bắt, đại biểu Điểu K` Rứ (đoàn Đắk Nông) đề nghị tổ chức nhà tạm giữ, trại tạm giam theo hệ thống dọc do Bộ Công an quản lý từ Trung ương đến địa phương để đảm bảo tính độc lập và tính thống nhất về tổ chức, tránh việc cơ quan điều tra có thể lạm dụng việc quản lý để bức cung, nhục hình.

“Thời gian qua ở một số địa phương do áp lực của công việc cũng như sự nóng vội trong quá trình phá án đã bức cung, nhục hình dẫn đến oan sai, tạo dư luận trong xã hội không tốt”, đại biểu nói.

Đại biểu Huỳnh Văn Tính (đoàn Tiền Giang)

Đại biểu Huỳnh Văn Tính (đoàn Tiền Giang) cũng nhất trí hệ thống tổ chức cơ quan thực hiện chế độ tạm giữ, tạm giam được tổ chức theo hệ thống dọc để thuận tiện cho việc chỉ đạo hướng dẫn, thanh tra, kiểm tra việc tổ chức thực hiện độc lập dưới sự quản lý, chỉ đạo của thủ trưởng cơ quan công an, quân đội nơi đặt nhà tạm giữ, tạm giam.

“Tránh tình trạng cơ quan điều tra và cơ quan phụ trách nhà tạm giữ, tạm giam cùng một đầu mối làm chỉ huy dễ dẫn tới sai sót, lạm quyền trong tiếp xúc hỏi cung, hạn chế oan, sai do bức cung, nhục hình gây ra”, đại biểu Tính nêu ý kiến.

Liên quan 4 trại tạm giam thuộc Bộ công an đang do cơ quan cảnh sát điều tra, cơ quan an ninh điều tra Bộ công an quản lý, đại biểu Nguyễn Thị Khá - Ủy viên thường trực Ủy ban về Các vấn đề xã hội của Quốc hội nhất trí tách ra khỏi cơ quan điều tra và nên giao cho Tổng cục thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp trực tiếp quản lý.

“Lý do là để thống nhất đầu mối trong hệ thống giam giữ. Cơ quan thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp các cấp trong cả nước đảm nhận để thuận lợi hơn trong hướng dẫn chỉ đạo, thực hiện cũng như đánh, rút kinh nghiệm”, đại biểu Khá nói./.