Cấm hút thuốc lá nơi công cộng nhưng không phạt, cấm được ai?

Hút thuốc lá từ lâu đã là một thói quen khó bỏ của nhiều người Việt Nam. Bất chấp những nỗ lực của thành phố Hồ Chí Minh trong nhiều năm qua, việc hút thuốc lá có thể dễ dàng bắt gặp trên đường phố, trong công viên hay bến xe. Đối với những người không hút thuốc lá mà phải hít khói thuốc thụ động khiến họ rất bức xúc.

Dễ dàng bắt gặp cảnh hút thuốc lá nơi công cộng

Anh Nguyễn Thành Trung, ở quận 4 cho biết: “Không riêng gì tôi mà nhiều người không thích hút thuốc lá. Cái mùi đó khiến họ ho, sặc. Với những người bị viêm mũi thì gây cho họ sự khó chịu ghê lắm. Nếu đang chạy xe máy, người chạy xe phía trước hút thuốc lá nhả khói, người phía sau chạy lên sẽ bị cay mắt, bị sặc, có thể dẫn đến tai nạn giao thông đáng tiếc”.

Ngay từ năm 2011, thành phố Hồ Chí Minh bắt đầu tổ chức nhiều chương trình nhằm phòng chống tác hại của thuốc lá, nhất là việc cấm hút thuốc lá nơi công cộng. Trong đó, ngành y tế thành phố là một trong những đơn vị tiên phong của thành phố trong hoạt động phòng chống tác hại của thuốc lá. Sau 4 năm thực hiện, có thể thấy rõ những chuyển biến ở những cơ sở y tế.

Tại các bệnh viện như: Bệnh viện nhân dân Gia Định, Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch, Trung tâm Dinh dưỡng thành phố, Bệnh viện Quận 1, Bệnh viện huyện Cần Giờ… tình trạng nhân viên y tế và cả người bệnh, người nhà bệnh nhân hút thuốc lá đã giảm đi rõ rệt. Nếu như vào năm 2011, tỷ lệ nam nhân viên ngành y tế hút thuốc lá ở mức 30% thì sau 3 năm, tỷ lệ này giảm xuống còn 21%.

Đây là những chuyển biến hết sức tích cực, nhưng rõ ràng chỉ giới hạn ở một số nơi nhất định như bệnh viện, nhà hàng, khách sạn… Còn ở nhiều nơi công cộng khác thì việc cấm hút thuốc lá vẫn không mấy hiệu quả, dù ở đó biển báo "Cấm hút thuốc" được đặt rất nhiều. Người dân cho rằng, việc cấm hút thuốc lá ở nơi công cộng như hiện nay là rất khó khả thi vì biện pháp xử lý còn quá nhẹ.

Chị Huỳnh Hương, chủ một quán cơm ở quận 3 cho biết: “Thuốc lá là có hại nhưng để phòng chống cho triệt để thì rõ ràng là không được. Bản thân em tôi đã bỏ được 3 năm rồi mà vẫn hút lại. Nhưng mà vẫn nên xử phạt hành chính vì mình đã để biển báo rồi. Ở bệnh viện, nhà ga, bến xe là phải cấm. Phải có người theo dõi, xử phạt, phải có biện pháp”.

Một trong những nguyên nhân chính khiến việc cấm hút thuốc lá nơi công cộng không thể thực hiện triệt để đó chính là chưa thể áp dụng việc xử phạt vi phạm hành chính với người hút thuốc nơi công cộng. Biện pháp chủ yếu đang được các đơn vị áp dụng hiện nay vẫn chỉ là nhắc nhở và cảnh cáo.

Ông Thượng Thanh Hải, Phó Giám đốc Bến xe Miền Đông cho biết: “Chỗ công cộng, mặc dù đã có biển báo Cấm hút thuốc nhưng nhiều người kém ý thức vẫn hút thuốc lá. Nhân viên bảo vệ Bến xe Miền Đông sẽ đến mời ra ngoài hoặc dập tắt điếu thuốc. Còn việc xử phạt là do cơ quan chức năng thực hiện. Mà đưa hành khách đến nơi xử phạt rồi khi trở lại bến xe thì sẽ trễ chuyến xe người ta. Do đó chúng tôi chỉ nhắc nhở thôi”.

Bên cạnh việc treo biển cấm, cần có chế tài xử phạt mạnh

Việc xử phạt vi phạm hành chính với hành vi hút thuốc lá nơi công cộng khó thực hiện vì hành vi này diễn ra nhanh, trong khi lực lượng có trách nhiệm xử phạt lại rất ít. Tuy nhiên, tại thành phố Hồ Chí Minh hiện đã có một số nơi thực hiện được việc này, chẳng hạn như ở Ủy ban nhân dân các phường 6 và 25 của quận Bình Thạnh đã ra được 2 quyết định xử phạt hành chính người hút thuốc lá nơi công cộng với số tiền phạt 200.000 đồng một người.

Bác sĩ Trịnh Văn Hiệp, Ban Chủ nhiệm Chương trình Phòng chống tác hại thuốc lá, Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh nhận định: “Chúng ta phải làm nhiều bước, nhiều mức độ. Những trường hợp nào cứ tiếp tục không chấp hành thì mình phải áp dụng biện pháp nặng hơn. Nhưng khi xử phạt thì phải phạt tới nơi thì mới nghiêm được. Muốn như vậy thì phải tổ chức việc xử phạt cho tốt, có nghĩa là ai được quyền xử phạt, các bước xử phạt, hồ sơ biên bản ra sao, biên lai ra sao. Chuẩn bị thật tốt cho việc xử phạt rồi thì mới có thể xử phạt được, kể cả nhân lực phải được đào tạo”.

Hiện nay, nước ta đã có Luật Phòng chống tác hại thuốc lá và việc xử phạt hành vi hút thuốc lá ở những nơi bị cấm đã được quy định tại Nghị định 176 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế.

Thiết nghĩ, để việc cấm hút thuốc lá nơi công cộng đạt hiệu quả tốt hơn thì cơ quan chức năng cũng nên sẵn sàng chuẩn bị cho việc xử phạt này./.