Chặt cây xanh:tại sao cây mỡ được trồng trên đường Nguyễn Chí Thanh?

Tại tọa đàm “Từ đề án cải tạo, thay thế 6.700 cây xanh nhìn lại quy hoạch cây xanh Hà Nội” chiều 23/3, Tiến sĩ Nguyễn Tuấn Hiệp - chuyên gia nghiên cứu về cây mỡ, cây vàng tâm thuộc Trung tâm Bảo tồn Thực vật Việt Nam cho rằng, cây mỡ hay vàng tâm đều ưa khí hậu nhiệt đới vùng cao từ 300-400 m trở lên. Ông đã ra tận nơi thay thế cây xanh ở đường Nguyễn Chí Thanh, Hà Nội và đã lấy mẫu lá của cây này và khẳng định, những cây trồng ở đây chính là cây mỡ.

“Những cây này ở vùng Hà Giang, Phong Nha Kẻ Bàng, cùng loại này thì người dân họ cũng gọi là vàng tâm vì thấy lõi màu vàng. Cây mỡ và cây vàng tâm cùng một nhóm. Vàng tâm là từ rất chung chung. Do đó, theo tên khoa học và theo sách đỏ Việt Nam thì vàng tâm không phải là loại trồng ở đường Nguyễn Chí Thanh, mà nó chỉ loại cây mỡ bình thường”.

Theo ông Hiệp, cây mỡ có gỗ không tốt, nó chỉ là nguyên liệu làm giấy ở vùng Tuyên Quang, Yên Bái. Cây chỉ có đường kính 20cm đã người ta đã cưa để làm giấy.

Một điều đáng nói loại cây này không đúng theo tiêu chí quy định trong Nghị định về cây xanh đô thị, đó là tránh trồng các cây thu hút côn trùng hay sâu bệnh. Loại cây này thường ra hoa từ tháng 2, 3, 4 hàng năm. Khi ra hoa có mùi thơm, nhưng chỉ sau 15-25 ngày hoa sẽ rụng và khi hoa rụng sẽ mùi xú uế.

 “Cây vàng tâm hay cây mỡ đều sống thích hợp ở độ cao 300-400m so với mực nước biển. Khi đưa về Hà Nội với điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu như vậy, bê tông chằng chịt, có khi nhiệt độ Hà Nội lên tới 40-45 độ, những cây này sẽ không sống được”- ông Hiệp nhận định.

Ông Hiệp cho biết, ông đã thử nghiệm trồng những cây như thế này ở nhà, nhưng số cây chết rất nhiều. “Vườn ươm của tôi có khoảng 15 loài ở vùng núi cao nhưng chỉ có 1 loài duy nhất đang sinh trưởng. Với góc độ, kinh nghiệm làm về bảo tồn thực vật, tôi nghĩ rằng khả năng sống của các loài cây trên đường Nguyễn Chí Thanh sẽ rất kém”.

Cả cây mỡ hay vàng tâm khi trồng ở đô thị đều không thích hợp

Giáo sư Nguyễn Lân Dũng, Chủ tịch Hội các ngành sinh học Việt Nam đặt câu hỏi, nếu những loài cây trồng ở phố Nguyễn Chí Thanh mà sống được, thì liệu 10 năm nữa nó có cho bóng mát hay không?

GS Nguyễn Lân Dũng cho rằng, đừng quá quan tâm đến loại cây trồng ở phố Nguyễn Chí Thanh là cây mỡ hay cây vàng tâm, bởi cả cây mỡ nếu trồng lâu năm người ta cũng gọi là gỗ vàng tâm. Tuy nhiên, cả mỡ hay cây vàng tâm khi trồng ở đô thị đều không thích hợp.

“Nó là cây nhiệt đới rừng xanh, ở độ cao 300-400 mét so với mặt nước biển. Nếu so với ở Hà Nội là cao 6m so với mặt biển thì hai độ cao này khác hẳn nhau. Tôi không hiểu ai có sáng kiến trồng nhóm cây này trên phố Nguyễn Chí Thanh?”- GS Nguyễn Lân Dũng nói.

Theo TS.KTS Phó Đức Tùng, nguyên Chủ nhiệm bộ môn Lâm nghiệp đô thị, Đại học Lâm nghiệp, trồng cây ở trong đô thị là một kỹ thuật trồng hoàn toàn khác với trồng cây lâm nghiệp hay nông nghiệp, không chỉ chuyện “đất nào cây đấy”. Người ta không bao giờ trồng bằng đất mà trồng bằng giá thể, giá thể đó có công suất gấp 100 lần đất thường thì mới trồng được cây ở trong đô thị. Chúng ta chưa bao giờ trồng cây đúng quy cách, cho nên cây bị bệnh tật là chuyện bình thường.

“Bây giờ chúng ta lấy lý do cây bị bệnh, chặt là bình thường. Nhưng khi trồng cây mới lại quy trình trồng như cũ, khoét lỗ và cắm cây xuống thì cây mới sẽ còn yếu hơn cây cũ bởi điều kiện sống của cây đô thị ngày càng kém đi. Điều kiện sống kém đi là do mật độ sống ở đô thị ngày càng đông, tỷ lệ bê tông hóa, cơ sở hạ tầng phía dưới ngày càng nhiều. 30-40 năm nữa cây mới chưa chắc đã "sống khỏe" bằng một cây cũ ốm yếu”- TS.KTS Phó Đức Tùng nói.

Theo TS.KTS Phó Đức Tùng, với một kỹ thuật trồng cây như hiện nay, khó có thể trồng được dù là mỡ, vàng tâm hay bất cứ loại cây nào. “Thay cây đã có để trồng một cây khác nhưng với kỹ thuật hiện nay đều là viển vông”./.