Hướng dẫn giải đề Ngữ văn thi THPT Quốc gia 2017

Sáng nay, (22/6), hơn 860.000 thí sinh trên cả nước làm bài thi môn Ngữ văn kỳ thi THPT Quốc gia 2017 trong 120 phút. 

Đề thi Ngữ văn gồm 2 phần: Đọc hiểu và Làm văn. Phần Đọc hiểu đề cập đến lòng trắc ẩn. Phần Làm văn yêu cầu thí sinh cảm nhận về trích đoạn Đất nước, trường ca Mặt đường khát vọng để từ đó bình luận quan niệm về đất nước của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm.

Tiến sĩ Phạm Hữu Cường - Giáo viên dạy Ngữ Văn đến từ hệ thống giáo dục Hocmai.vn đã cung cấp gợi ý giải đề thi môn Ngữ Văn để các em thí sinh và phụ huynh có thể tham khảo:

Tiến sĩ Phạm Hữu Cường - Giáo viên dạy Ngữ Văn (Ảnh NVCC)

 I. Đọc hiểu

Câu 1: Phương thức biểu đạt chính: Phương thức nghị luận.

Câu 2: Theo tác giả, thấu cảm là khả năng nhìn thế giới bằng con mắt của người khác, đặt mình vào cuộc đời của họ, là sự hiểu biết thấu đáo trọn vẹn một ai đó, khiến ta hiểu được những suy nghĩ của họ, cảm được những cảm xúc của họ và tất cả xảy ra mà không sự phán xét.

Câu 3: Hành vi của đứa trẻ 3 tuổi, cô gái có bà bị ốm, cậu bé Bồ Đào Nha được nhắc đến trong đoạn trích chính là những minh chứng giản dị và sinh động cho sự thấu cảm, lòng trắc ẩn.

Những hành động đó cho thấy sự đồng cảm, thấu hiểu, yêu thương có trong từng khoảnh khắc của cuộc sống.

Những hành động ấy đã thể hiện được nét đẹp tâm hồn trắc ẩn, vị tha, yêu thương của ba nhân vật trong đoạn trích. Đó là những tình cảm tốt đẹp, nhân văn đáng được trân trọng, là món quà to lớn mà cong người chân chính dành cho nhau.

Câu 4:

- “Lòng trắc ẩn là” thương xót một cách kín đáo trong lòng, còn “sự thấu cảm” là khả năng đồng cảm, thấu hiểu, cảm thông đối với người khác, đặt cá nhân mình vào vị thế, suy nghĩ của người khác để hiểu sâu sắc tình cảm, hành động của người đó.

- Khi có được sự thấu cảm, ta có thể hòa hợp, thấu hiểu tâm trạng của người khác và có mong muốn được chia sẻ từ niềm vui đến nỗi buồn. Đó chính là lòng trắc ẩn.

- Có được sự thấu cảm, mỗi người sẽ biết cảm thông, yêu thương và cũng chính là biểu hiện của lòng nhân ái, sự trắc ẩn.

- Vì vậy quan niệm "Lòng trắc ẩn có nguồn gốc từ sự thấu cảm" là một ý kiến đúng đắn, sâu sắc, được nhiều người đồng tình.

II. Làm văn

Câu 1:

- Giải thích: Thấu cảm là khả năng nhìn nhận thế giới bằng con mắt của người khác, là sự thấu hiểu, cảm thông trọn vẹn.

- Bàn luận: Sự thấu cảm có ý nghĩa quan trọng trong cuộc sống.

+ Sự thấu cảm là cội nguồn của lòng trắc ẩn, của tình yêu thương, mang con người lại gần nhau hơn.

+ Giúp con người có cái nhìn hiểu biết, thấu đáo, trọn vẹn; biết cảm thông và chia sẻ với niềm vui, nỗi buồn; vị tha với lỗi lầm của người khác.

+ Sự thấu cảm có thể mang lại sức mạnh kỳ diệu làm thay đổi con người, hướng con người tới sự hoàn thiện nhân cách.

Câu 2:

1. Vài nét về tác giả và tác phẩm:

- Với Đất ngoại ô (1972) và Mặt đường khát vọng (1974), Nguyễn Khoa Điềm là một trong những gương mặt tiêu biểu của thế hệ thơ trẻ thời chống Mĩ. Thơ ông hấp dẫn bởi sự kết hợp hài hòa giữa xúc cảm nồng nàn và suy tư sâu lắng của người trí thức về đất nước, con người Việt Nam.

- Đất Nước được trích từ phần đầu chương V của bản trường ca Mặt đường khát vọng của Nguyễn Khoa Điềm - bản trường ca được sáng tác tại chiến khu Trị - Thiên năm 1971 và gửi ra Bắc in lần đầu năm 1974.

2. Cảm nhận đoạn thơ:

- Cách nhìn về đất nước cụ thể mà khái quát, bình dị mà lớn lao:

+ Đất nước được hình thành từ những gì bé nhỏ, gần gũi, riêng tư trong cuộc sống của mỗi người: “Đất là nơi anh đến trường Nước là nơi em tắm Đất Nước là nơi ta hò hẹn Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm”.

+ Đất nước là sự hoà quyện không thể tách rời giữa cá nhân và cộng đồng dân tộc.

- Hình tượng đất nước được mở ra ở bề rộng không gian, chiều dài thời gian và ở chiều sâu văn hoá.

+ Bề rộng không gian gần gũi thân thương với mỗi người, không gian hò hẹn nhớ nhung của tình yêu đôi lứa, không gian mênh mông giàu đẹp của lãnh thổ, không gian sinh tồn thiêng liêng của cộng đồng dân tộc đoàn kết.

+ Chiều dài thời gian gắn với chiều dài lịch sử, nhân dân bền bỉ kiên cường xây dựng và bảo vệ đất nước.

+ Chiều sâu văn hoá của một dân tộc có truyền thống dân gian lâu đời.

- Những đặc sắc về nghệ thuật:

+ Cách thể hiện đậm đà màu sắc dân gian: vận dụng phong phú chất liệu văn hoá và văn học dân gian; Đất Nước của nhân dân trở thành hình tượng trung tâm, gần gũi, giàu sức gợi cảm.

+ Thể thơ tự do, biến đổi linh hoạt về nhịp điệu; có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất chính luận và trữ tình; từ Đất Nước viết hoa, lúc được tách ra để khơi sâu, lúc hợp lại tạo sự thống nhất gắn bó.

- Đánh giá chung:

Đoạn thơ giàu chất suy tưởng và cảm xúc; thể hiện tình yêu, niềm tự hào về đất nước và cách nhìn sâu sắc, mới mẻ về Đất Nước của nhân dân. Qua đó nâng cao tình yêu và ý thức trách nhiệm với đất nước của mỗi người.

3. Bình luận:

- Dù chưa đưa ra một quan niệm đầy đủ, toàn diện về đất nước như Nguyễn Trãi trong Bình Ngô đại cáo, nhưng quan niệm về Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm vẫn rất sâu sắc, mới mẻ, độc đáo.

- Quan niệm về đất nước của Nguyễn Khoa Điềm gắn liền với tư tưởng Đất Nước của Nhân dân, được thể hiện bằng những hình thức biểu đạt đậm đã tính chất nhân dân./.