Những bài học sau một năm đối phó với siêu bão Haiyan

Một năm sau thời điểm siêu bão Haiyan tàn phá Philippines, Tổ chức Nhân đạo và Phát triển quốc tế Oxfam đã xuất bản một báo cáo mới mang tên: “Không thể chờ đợi”. Báo cáo cho thấy các quốc gia tại châu Á chưa chú trọng đúng mức đến công tác giảm nhẹ rủi ro thảm họa, bất chấp những cảnh báo rằng khu vực này sẽ còn chịu nhiều thiệt hại hơn nữa trong tương lai do biến đổi khí hậu.

Nhiều quốc gia có thể sẽ bị mất đến 6,7% GDP hàng năm

Theo Chiến lược quốc tế giảm nhẹ thảm họa của Liên Hợp Quốc (UNISDR), châu Á là khu vực hứng chịu nhiều thảm họa nhất thế giới. Năm 2013, 78% số người chết do thảm họa trên toàn thế giới đến từ châu Á, so với 60% các thiên tai, thảm họa xảy ra ở đây. Theo ước tính, trong 20 năm qua châu lục này đã phải gánh chịu gần một nửa thiệt hại gây ra do các thảm họa trên toàn thế giới, tương đương 53 tỷ USD mỗi năm. Mức thiệt hại trực tiếp này còn vượt xa mức tăng GDP của cả khu vực. Tại Đông Nam Á, riêng thiệt hại do mất mùa, mất canh tác gây ra cũng đã lên đến 1 tỷ USD.  

Nhiều người dân bị rơi vào nghèo đói cùng cực sau bão Haiyan (Ảnh: Oxfam)

Theo đánh giá của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), nếu không hành động, đến năm 2100, bốn quốc gia là Indonesia, Philippines, Thái Lan và Việt Nam có thể sẽ bị mất đến 6,7% GDP hàng năm, gần gấp đôi thiệt hại trung bình của toàn thế giới. Điều này sẽ đẩy lùi bước tiến của nhiều nền kinh tế châu Á hiện tại đang có mức tăng trưởng GDP bình quân 6% mỗi năm kể từ năm 2012.

Nếu không được giải quyết thỏa đáng, biến đổi khí hậu có thể làm chậm quá trình phát triển cũng như những nỗ lực xóa đói giảm nghèo của cả khu vực. Theo các phân tích của Oxfam về các chính sách Giảm nhẹ rủi ro thảm họa và Ứng phó với biến đổi khí hậu của 10 quốc gia thành viên ASEAN và bốn quốc gia khu vực Nam Á, nhiều chính phủ châu Á đang đầu tư quá ít vào các kế hoạch phát triển nông nghiệp để tăng khả năng ứng phó của người dân trước biến đổi khí hậu.

Giám đốc Tổ chức Oxfam tại Việt Nam, bà Babeth Lefur cho biết: “Năm 2013, Chính phủ Việt Nam đã chủ động ứng phó với siêu bão Haiyan, thông qua việc đặt mức chuẩn bị phòng chống bão ở cấp cao nhất cho các tỉnh ven biển. Gần 800.000 người đã được sơ tán trước khi bão đổ bộ vào đất liền. Tuy vậy, Chính phủ vẫn cần quan tâm hơn đến việc sửa đổi, cập nhật hệ thống văn bản pháp luật liên quan và công tác triển khai thực hiện”.

Hợp tác khu vực là tối quan trọng

Theo đánh giá của Oxfam về việc phục hồi sau siêu bão Haiyan, Philippines mặc dù đã thể hiện rõ sự chủ động trong quá trình dịch chuyển từ hoạt động hỗ trợ nhân đạo sang giai đoạn phục hồi và thích nghi sau thảm họa, song các nỗ lực này có thể bị lung lay nếu Chính phủ không được củng cố thêm nguồn lực. Một năm kể từ ngày cơn bão Haiyan đổ bộ, bất chấp những nỗ lực cứu trợ nhân đạo khổng lồ mà Chính phủ và người dân Philippines đã nhận được, các gia đình nơi đây vẫn đang chật vật trong việc khôi phục sinh kế, thậm chí còn đứng trước nguy cơ bị rơi xuống đáy cùng cực tại khu vực.

Hợp tác khu vực trên toàn châu Á là tối quan trọng để ứng phó với biến đổi khí hậu, đặc biệt khi các quốc gia thường bị tác động cùng một lúc. Phân tích của Oxfam chỉ rõ, những tổ chức khu vực như Hiệp hội các nước Nam Á và Đông Nam Á cần làm nhiều hơn để thúc đẩy tăng nguồn lực quốc gia nhằm thích ứng với biến đổi khí hậu. Các quốc gia trong khu vực cũng cần nắm bắt cơ hội, cùng nhau thương lượng trong hội nghị quốc tế về khí hậu UNFCCC vào tháng 12 sắp tới tại Lima (Peru), để đảm bảo sự hỗ trợ tài chính mà họ thực sự cần từ các quốc gia phát triển.

Theo Oxfam, các quốc gia phát triển cần hỗ trợ các quốc gia đang phát triển ở châu Á, để họ có thể bảo vệ những người dân của mình trước các tác động của biến đổi khí hậu. Đây là cơ hội để phòng ngừa những thảm họa ghê gớm tương tự như cơn bão Haiyan và kêu gọi tài trợ của Quỹ Khí hậu Xanh (GCF). 15 tỷ USD nếu được cam kết từ GCF trong hội nghị tại Peru, với mức cân đối 50% - 50% giữa thích ứng và giảm nhẹ tác động của biến đổi khí hậu, sẽ là cách thỏa đáng nhất để tưởng niệm những nạn nhân của Haiyan.

Cách đây một năm, với sức gió mạnh nhất lên đến 270 km/h, siêu bão Haiyan đã quét qua miền Trung Philippines sau khi đổ bộ vào bờ biển phía Đông ngày 8/11/2013. Haiyan được cho là đã cướp đi sinh mạng của khoảng 10.000 người chỉ riêng tại tỉnh miền trung Leyte./.