Vụ mất trộm 500 gốc sâm Ngọc Linh tại nóc Tăk Ngo, thôn 2, xã Trà Linh, huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam vừa qua là lời cảnh báo về tình trạng quản lý lỏng lẻo của chính quyền và người dân địa phương. Đây không phải là lần đầu tiên xảy ra mất trộm sâm. Trước đó, vào cuối năm 2016, người trồng sâm ở xã Trà Linh từng bị mất cắp hàng chục gốc sâm, người dân địa phương bán cây sâm non lấy tiền tiêu xài… diễn ra ở hầu hết các thôn, bản. Vậy làm thế nào để quản lý tốt loại dược liệu quý hiếm này?

Nóc Tăk Ngo ở thôn 2 nằm cách trung tâm xã Trà Linh, huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam hơn 2 tiếng đồng hồ đi bộ đường rừng. Từ nóc này đến khu vực Sâm bị nhổ trộm phải mất khoảng 4 tiếng đồng hồ đi bộ đường rừng nữa. Người dân địa phương cho biết, tại các điểm trồng sâm, bà con đều lập chốt canh gác, nhưng hôm xảy ra mất trộm, bà con bỏ chốt về tham dự hội làng.

Vườn ươm cây con nằm trong rừng sâu

Nhiều người nghĩ rằng, khu vực trồng sâm xa xôi, hẻo lánh, không ai có thể đến được. Bản Tăk Ngo hiện có hơn 120 hộ trồng sâm, bà con thường trồng sâm theo hộ hoặc nhóm hộ, phần ai nấy bảo vệ và luân phiên nhau canh giữ. Sâm ở đây được trồng dưới tán rừng nguyên sinh. Củ sâm có giá trị kinh tế cao nên tình trạng mất trộm dễ xảy ra.

Giữa tháng 12/2016, hơn 10 gốc sâm hàng chục năm tuổi bị nhổ trộm, 2 tháng trước đó tại khu vực này cũng đã xảy ra mất trộm 4 kg sâm củ. Các vụ mất thường do người địa phương lấy trộm của nhau. Vụ mất trộm 500 gốc sâm vừa qua là lần đầu tiên người nơi khác đến tận khu vực trồng sâm ở bản Tăk Ngo nhổ trộm.

Ngay sau khi xảy ra vụ mất trộm sâm, ông Hồ Quang Bửu, Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam dẫn đầu đoàn công tác đi kiểm tra những diện tích do người dân tự trồng và 100 héc ta của huyện trồng tại xã Trà Linh. Theo ông Bửu, việc bảo vệ sâm không ai khác hơn là lực lượng tại chỗ. Đoàn kiểm tra đã hướng dẫn cho bà con tập hợp những nhóm hộ với nhau từ 10 đến 15 hộ hoặc cao hơn nữa để sản xuất 1 vùng sâm và thay nhau canh gác 24/24 giờ. Tuyên truyền cho các chốt phải đoàn kết với nhau. Khi có người lạ vào vùng sâm thì có thông báo, đặc biệt là phải báo cho chính quyền địa phương. Triển khai lực lượng Công an huyện đi bảo vệ vòng ngoài cho người dân, hướng dẫn cho người dân những thiết bị như camera, hoặc là những thiết bị chống trộm hiện đại ở trong vườn sâm để góp phần bảo vệ sâm Ngọc Linh.

Theo Đề án phát triển cây sâm Ngọc Linh đã được Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam phê duyệt, đến năm 2020, trên địa bàn 7 xã vùng cao ở huyện Nam Trà My sẽ có 19.000 héc ta đất dưới tán rừng già được dành để trồng sâm. Bình quân mỗi héc ta vườn sâm qua 5 năm đầu tư trồng và chăm sóc có thể thu hơn 30 tỉ đồng. Tuy nhiên, loại dược liệu quý này không dễ trồng đại trà. Hiện trên địa bàn huyện Nam Trà My chỉ có xã Trà Linh trồng nhiều sâm Ngọc Linh với tổng diện tích gần 70 héc ta.

Tuy nhiên, do việc quản lý, khai thác sâm thiếu khoa học dẫn đến tình trạng thiếu hụt nguồn giống để phát triển hằng năm. Bà Phan Thị Á Kim, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Nam cho biết, tình trạng người dân bán cây sâm non cho thương lái các nơi đến mua được cảnh báo từ nhiều năm trước, nhưng do đời sống bà con khó khăn nên không thể ngăn cản được.

4 đối tượng trộm sâm cùng tang vật vừa bị công an bắt giữ

Theo bà Kim, trước đây, tỉnh cũng đã có cơ chế hỗ trợ sinh kế để bà con không bán sâm non. Tuy nhiên, do việc quản lý lỏng lẻo ở địa phương nên tình trạng người dân bán cây sâm non, mất trộm sâm diễn ra ở nhiều nơi trên địa bàn xã Trà Linh, huyện Nam Trà My.

“Vấn đề mất cắp sâm cũng rất nan giải. Trước đây ở Trại dược liệu sâm Trà Linh cũng diễn ra rất nhiều. Tỉnh và huyện có nhiều giải pháp để ngăn ngừa. Nhưng do sâm bây giờ rất có giá trị cho nên việc mất cắp là không tránh khỏi. Qua đây cũng nên có những biện pháp như thế nào để quản lý chặt chẽ hơn. Phải có người thường trực vào buổi tối để bảo vệ. Chứ còn có quản lý bằng rào, bằng hệ thống điện như thế nào mà không có người quản lý, theo dõi thì không thể tránh khỏi mất trộm”- bà Á Kim cho biết.

Hiện chính quyền huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam đang mở rộng diện tích vườn sâm Tắk Ngo và Trạm dược liệu sâm lên hơn 120 héc ta, đồng thời xây dựng trung tâm bảo tồn phát triển sâm Ngọc Linh tại đây. Cùng với đó là việc xúc tiến kêu gọi các doanh nghiệp đầu tư trồng mới 500 héc ta, vận động bà con thành lập các tổ, nhóm hộ vay vốn đầu tư trồng mới khoảng 350 héc ta, nâng tổng diện tích trồng sâm tại đây lên hơn 1.200 héc ta; Hỗ trợ bà con xây dựng cơ sở hạ tầng đường giao thông, điện, thông tin liên lạc, giải quyết đầu ra cho sâm Ngọc Linh.

Ông Lê Trí Thanh, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam cho biết, Ủy ban nhân dân tỉnh đã chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Chi cục Kiểm lâm và huyện Nam Trà My có biện pháp để bảo vệ khu vực làm giống và vùng trồng sâm thành phẩm.

 “Sâm Ngọc Linh cũng đang rất quý hiếm. Cho nên việc trộm cắp là tất yếu, chưa kể 1 tác nhân nữa là chuột cũng sẽ vào ăn sâm, rồi sâu bệnh… ảnh hưởng đến cây sâm. Riêng vấn đề mất cắp thì hiện nay huyện Nam Trà My là địa phương trực tiếp tổ chức trồng, quản lý, khai thác thì phải có phương án để bảo vệ. Nguyên tắc là phải phòng ngừa từ xa, phải tuyên truyền, giáo dục nhận thức của cộng đồng để tự bảo vệ và phát hiện, tố giác những đối tượng khả nghi. Việc tuần tra, bảo vệ đừng tác động quá xấu đến hệ thực vật rừng’- ông Trí Thanh nói./.

Tạm giữ 4 đối tượng vụ mất trộm 500 cây sâm Ngọc Linh

VOV.VN - Những người bị hại cho biết đã bị mất hơn 500 gốc sâm từ 2-17 năm tuổi, giá trị trên 300 triệu đồng.