Muốn hiểu dân, hãy đi xe buýt

1. Vào mỗi sáng đi làm, ta thường thấy ở trạm xe buýt là những gương mặt mệt mỏi tay ôm cặp, ôm túi, đầu đội mũ hoặc không đội mũ, có hoặc không đeo khẩu trang, nhẫn nại chờ đợi chuyến xe của mình. Đa phần họ là sinh viên và người lao động nghèo…

Rồi chiếc xe cũng tới, thường là đã chật ních, ngả nghiêng xiêu vẹo như muốn lộn nhào trên đường sau mỗi pha đánh võng. Không sao, họ đã quá quen với điều đó, cũng như quen với việc phải nhanh chóng chen lấn để lên xe. Một cảnh tượng lộn xộn vì không một ai muốn chờ chuyến sau. Ai dám chắc nó sẽ tới đúng như qui định và có chắc là sẽ bớt đông hơn?

Giờ cao điểm. Đường đông đúc. Mới sáng ngày ra đã tắc. Thật xui xẻo khi phải nhích từng mét cùng với một chiếc xe buýt “say rượu” nhả khói mịt mù. Mình phải vê ga chật vật nhích từng mét đường, còn những hành khách trên xe buýt thì…ngó xuống nhìn. Những người ở dưới biết điều đó và không nhìn lên. Từ lâu, ra đường, người Việt học cách tránh nhìn vào mắt nhau…

Cảnh chen chúc trên xe buýt đã quá quen thuộc với người dân

2. Đến cơ quan, mở Facebook ngỡ ngàng đọc status của Nguyễn Ngọc Long - một nhà truyền thông xã hội trẻ, viết rằng "Nhìn một chiếc xe buýt cũng có thể biến bạn trở thành một người vĩ đại". Dòng cảm nghĩ viết vội lúc Long ngồi sau lưng bác xe ôm, sau khi bắt gặp ánh mắt của một bạn sinh viên bị ép vào cửa kính giữa tiết trời lạnh giá, khắc khoải nhìn dòng đời qua lại, mặc những xô đẩy bức bối ở xung quanh.

Bạn sinh viên ấy đang nghĩ gì? Mơ về một chiếc xe máy trong tương lai hay đang lo lắng cho ba mẹ ở quê nghèo rét mướt? Cũng có thể bạn ấy đang tự nhủ phải nỗ lực học tập để thoát khỏi cảnh khốn khổ hiện tại.

Những ánh mắt khắc khoải như thế có thể bắt gặp đầy rẫy trong cuộc đời này. Đó có thể là những người dân miền Trung tái nghèo, bỗng dưng trắng tay vì thuỷ điện xả lũ “đúng qui trình”, là những người nông dân “chưa mất đất” với điệp khúc “được mùa mất giá”, là những gia đình bỗng chốc khiếm khuyết bởi có thành viên sáng ra khỏi nhà, chiều không về nữa vì nhiều bất trắc trong đó có tai nạn giao thông… Nhưng có mấy ai thực sự bận tâm về những chuyện đó vì họ còn có nhiều nỗi lo cho bản thân.

Chỉ lo cho bản thân thì bạn có thể đạt được “thành công” cho riêng bạn, nhưng để “thành nhân” thì phải biết nhìn vào những đôi mắt ấy!

Hình ảnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp bình dị trên báo chí nước ngoài (ảnh tư liệu)

Liệu một ngày đẹp trời, có ai đó ngồi ngắm những chuyến xe buýt theo cách của Nguyễn Ngọc Long rồi đặt ra cho mình những kế hoạch “vác tù và hàng tổng” kiểu như: Làm giàu, kiếm thật nhiều tiền rồi thành lập những tuyến xe buýt văn minh, phục vụ miễn phí sinh viên và người nghèo; Lập kế hoạch vận động chính sách, hay xin tài trợ từ các tổ chức Phi chính phủ để giáo dục văn hóa giao thông công cộng; Kêu gọi các doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm xã hội và lấy kinh phí để thực hiện giảm tải cho các cung đường nóng…? Long quả quyết rằng, ai đó nhìn những chiếc xe buýt, vạch ra và quyết tâm thực hiện được những kế hoạch đó chắc chắn phải trở thành vĩ nhân…

3. Mở những tờ báo giấy ra và đọc lướt các đầu tít, có thể cảm nhận thấy ta đang sống trong những ngày trọng đại với những sự kiện trọng đại có tính bước ngoặt mà sau này sẽ còn được nhắc đến. Nhưng không hiểu sao, trong đầu tôi cứ luẩn quẩn câu chuyện của Long rằng “không quá khó để trở nên vĩ đại”, rằng ở một đất nước mà nhìn đâu cũng thấy những bất cập như Việt Nam thì nhẽ ra phải có nhiều người “thành nhân”.

Nhìn lại lịch sử đất nước, những bậc anh hùng, người hiền tài của dân tộc thường xuất hiện khi cả nước, trên, dưới đồng lòng chống giặc ngoại xâm. Đó là thời của “ra ngõ gặp anh hùng”.

Còn thời nay, như một vị đại biểu quốc hội nói rằng, dân bất an vì ra ngõ là gặp tội phạm và kẻ cướp. Sao lại có sự ngược đời đến thế!

Chẳng cần phải nói về làm anh hùng hay người hiền tài, mà chỉ đơn giản là làm người ngay thẳng và tử tế bây giờ thật khó. Bạn có “trót” phát biểu thẳng thắn và đấu tranh vì lẽ phải trong một cuộc họp thì lập tức sau đó, những người thân thiết của bạn sẽ nói rằng bạn ngốc nghếch và ra sức can ngăn vì lo sợ những khó khăn mà bạn sẽ phải đương đầu.

4. Nhân chuyện xe buýt lại nhớ đến câu chuyện Bộ trưởng Giao thông Singapo Lui Tuck Yew vẫn ngày ngày đi làm bằng xe buýt chứ không phải đi “trình diễn” một lần để báo chí rầm rộ đưa tin. Ông đi một mình, giản dị như bao người dân khác. Những lúc xe đông người, ông cũng đứng như bao hành khách, không chút trịnh thượng…

Cuối năm, nhiều bạn bè tung ảnh cưới lên Facebook. Đó là những tấm hình hao hao giống nhau vì cùng là bộ đồng phục cô dâu chú rể, cùng chụp ở những bối cảnh giống nhau, nào studio, Nhà hát Lớn, trước cửa khách sạn 5 sao… nhìn xa hoa lắm cho dù sau đó họ sẽ về ở chật vật trong căn hộ đi thuê vài ba chục mét vuông.

Có lẽ vì thế mà tấm ảnh cưới của một cậu đồng nghiệp chụp ở một trạm xe buýt khiến tôi thấy thú vị vô cùng. Khiến ta tưởng tượng về một cuộc gặp gỡ ở một trạm xe buýt, rằng họ đã từng ngồi đó, gặp nhau ánh mắt, trao nhau niềm tin, rồi nên duyên…

Bức ảnh cưới chụp ở trạm chờ xe buýt. Ảnh: Quang Hùng

Chẳng biết đã có ai đi đón dâu bằng xe buýt không nhỉ. Nhưng tôi dám chắc chưa có quan chức nào ở Việt Nam chọn xe buýt làm phương tiện đi lại thường xuyên. Gần đây mới thấy có kêu gọi các quan chức đi máy bay bằng vé giá rẻ để vừa tiết kiệm ngân sách lại vừa gần dân hơn. Muốn gần dân hơn thì các đại biểu của dân và những đày tớ của dân có lẽ nên thường xuyên đi xe buýt.

Hãy gần dân hơn và học cách nhìn vào ánh mắt của họ./.

Bài cùng tác giả: