Việt Nam sẽ thể hiện cam kết giảm phát thải khí nhà kính tại Hội nghị AZEC

Đại biện lâm thời Đại sứ quán Việt Nam tại Nhật Bản - ông Nguyễn Đức Minh trả lời phỏng vấn trước thềm chuyến công du của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà tới Nhật Bản tham dự Hội nghị Bộ trưởng “Cộng đồng phát thải bằng 0 châu Á”.

PV: Năm nay, lần đầu tiên Hội nghị Cộng đồng không phát thải châu Á (AZEC) được tổ chức theo sáng kiến ​​của Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio. Xin ông cho biết ý nghĩa của hội nghị và sự tham gia của Việt Nam mà đại diện là Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà tại hội nghị?

Ông Nguyễn Đức Minh: Nhận lời mời của Chính phủ Nhật Bản, Phó Thủ tướng Chính phủ kiêm Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà sẽ tham dự Hội nghị Bộ trưởng “Cộng đồng phát thải bằng 0 châu Á” (AZEC) tại Tokyo, Nhật Bản từ ngày 3 - 4/3/2023.

Đây là cuộc họp cấp Bộ trưởng đầu tiên trong lĩnh vực năng lượng giữa Nhật, các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và Australia để trao đổi các biện pháp hỗ trợ phát triển và sử dụng năng lượng tái tạo, giảm phát thải khí nhà kính.

Sự tham gia của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà tại Hội nghị Bộ trưởng “Cộng đồng phát thải bằng 0 châu Á” (AZEC) có ý nghĩa quan trọng trong việc tái khẳng định quyết tâm thực hiện các cam kết của Việt Nam về giảm phát thải khí nhà kính, thích ứng với biến đổi khí hậu đã được nêu ra tại Hội nghị COP26; khẳng định ủng hộ của Việt Nam đối với các sáng kiến của Chính phủ Nhật Bản đối với mục tiêu giảm phát thải ròng khí nhà kính bằng 0 (net zero), khai thác tối đa các tiềm năng hợp tác trong lĩnh vực chuyển đổi năng lượng công bằng, chuyển đổi từ điện than sang năng lượng tái tạo, đào tạo và trao đổi nhân lực...

PV: Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà dự kiến ​​sẽ tham gia, đóng góp như thế nào tại Hội nghị AZEC?

Ông Nguyễn Đức Minh: Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Ngân hàng thế giới (WB) ước tính biến đổi khí hậu sẽ làm giảm 3,5% GDP của Việt Nam vào năm 2050. 

Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Để đạt mục tiêu đó, việc chúng ta chuyển hướng sang phát triển ít phát thải khí nhà kính không chỉ là lựa chọn tất yếu mà còn là cơ hội để trở thành quốc gia hoàn thiện cơ cấu nền kinh tế, chuyển đổi công nghệ, nâng cao tính cạnh tranh bắt kịp xu thế phát triển của thế giới.

Với vai trò Bộ trưởng Bộ TN&MT, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã tham gia quá trình thiết lập đối tác chiến lược với Nhật Bản, trong đó triển khai nghiên cứu về biển, vấn đề môi trường, chống biến đổi khí hậu, vấn đề khí tượng thuỷ văn... và nhiều lĩnh vực tiềm năng khác mà hai nước có thể hợp tác và hỗ trợ lẫn nhau. Phó Thủ tướng đã bày tỏ ủng hộ các sáng kiến của Chính phủ Nhật Bản đối với mục tiêu giảm phát thải ròng khí nhà kính bằng 0.

Việt Nam và Nhật Bản có nhiều nét tương đồng cũng như mối liên hệ đặc biệt về văn hóa. Việt Nam là một trong những quốc gia có trách nhiệm rất cao và sẵn sàng hợp tác cùng Nhật Bản trong thực hiện các cam kết, mục tiêu toàn cầu; qua đó, góp phần thúc đẩy quan hệ Việt Nam - Nhật Bản trở thành hình mẫu trong mối quan hệ hợp tác giữa các nước đang phát triển và các nước phát triển.

Sự tham dự của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà tại hội nghị sẽ thúc đẩy hợp tác về môi trường, năng lượng, thảo luận về việc xây dựng những lộ trình cụ thể hiện thực hoá những sáng kiến. Một trong các yếu tố tiên quyết để thực hiện chuyển đổi năng lượng, chuyển đổi nền kinh tế nhằm thực hiện mục tiêu net zero cũng như bảo vệ người dân trước thiên tai, tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu là chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Việt Nam sẽ tập trung vào lĩnh vực này tại hội nghị và kêu gọi sự hợp tác từ các quốc gia phát triển, đặc biệt là Nhật Bản.

Những sáng kiến của Chính phủ Nhật Bản để thực hiện net zero theo hướng giảm phát thải khí nhà kính, song hành với phát triển kinh tế là khả thi, phù hợp với điều kiện cụ thể của các nước khu vực châu Á cũng như nhiều nước đang phát triển. Trong đó phải kể đến việc các nước châu Á hầu hết mới bắt đầu phát triển vài thập kỷ gần đây; công nghệ sử dụng năng lượng hóa thạch tương đối hiện đại, nhu cầu năng lượng vẫn đang tăng rất nhanh nên phải có cách tiếp cận phù hợp để vừa bảo đảm anh ninh năng lượng, vừa góp phần giảm phát thải khí nhà kính.

Các công nghệ, biện pháp Nhật Bản đưa ra và sẵn sàng chia sẻ để thực hiện net-zero có thể nói rất phù hợp. Tương tự như cơ chế chia sẻ vaccine trong phòng, chống đại dịch COVID-19, các nước đang phát triển chỉ có thể chuyển đổi năng lượng công bằng, thực hiện thành công net zero nếu các nước phát triển chủ động, tích cực thúc đẩy chuyển giao công nghệ về năng lượng tái tạo, tích điện, sản xuất hydro xanh, amoniac xanh… Việt Nam sẽ đóng góp tiếng nói của mình tại Hội nghị nhằm thúc đẩy hợp tác hơn nữa về vấn đề này giữa các quốc gia đang phát triển với các quốc gia phát triển.

PV: Hợp tác trong vấn đề môi trường và chống biến đổi khí hậu là một trong những lĩnh vực hợp tác nổi bật giữa Việt Nam và Nhật Bản.  Xin ông cho biết những thành phần nào trong hợp tác song phương về lĩnh vực này?

Ông Nguyễn Đức Minh: Việt Nam và Nhật Bản có lịch sử hợp tác lâu dài trên nhiều lĩnh vực, trong đó có môi trường và biến đổi khí hậu. Cả hai quốc gia đã nhận ra tầm quan trọng của việc hợp tác cùng nhau để giải quyết những thách thức toàn cầu này và đã thực hiện một số sáng kiến ​​để giảm thiểu tác động của chúng.

Dưới đây là một số thành tựu và kết quả hợp tác giữa Việt Nam và Nhật Bản trong lĩnh vực môi trường và biến đổi khí hậu như: Hoàn thiện chính sách và thực hiện các dự án ứng phó biến đổi khí hậu: Nhật Bản là quốc gia đồng sáng lập Chương trình Hỗ trợ ứng phó với biến đổi khí hậu (SPRCC) tại Việt Nam từ năm 2011 đến 2020. Trong 10 năm hoạt động, Nhật Bản, cùng các quốc gia khác đã phối hợp với các bộ, ngành Việt Nam xây dựng, hoàn thiện và ban hành gần 400 hành động chính sách ứng phó với biến đổi khí hậu, tạo nền tảng để Việt Nam có thể huy động sức mạnh của toàn hệ thống chính trị, người dân và doanh nghiệp vào ứng phó với biến đổi khí hậu. Thông qua Chương trình SPRCC, gần 1,5 tỷ USD đã được huy động để thực hiện các chương trình, dự án ở 61 tỉnh, thành phố Việt Nam và các bộ, ngành.

Chiến lược tăng trưởng Xanh: Năm 2012, chính phủ Việt Nam đã thông qua Chiến lược tăng trưởng Xanh với sự hỗ trợ của Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA). Chiến lược này nhằm thúc đẩy phát triển bền vững bằng cách giảm phát thải khí nhà kính, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng và tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo.

Thúc đẩy năng lượng tái tạo: Nhật Bản đã hỗ trợ kỹ thuật và tài chính cho Việt Nam để phát triển lĩnh vực năng lượng tái tạo. Nhật Bản tiếp tục hỗ trợ Việt Nam mở rộng các nguồn năng lượng tái tạo, bao gồm năng lượng mặt trời và sinh khối.

Thích ứng với biến đổi khí hậu: Việt Nam là một trong những quốc gia dễ bị tổn thương nhất trước các tác động của biến đổi khí hậu như nước biển dâng, lũ lụt và hạn hán. Nhật Bản đã và đang hỗ trợ các nỗ lực của Việt Nam nhằm thích ứng với những tác động này thông qua nhiều sáng kiến, bao gồm "Dự án quản lý tổng hợp vùng ven biển" và "Dự án thích ứng với biến đổi khí hậu đồng bằng sông Hồng".

Kiểm soát ô nhiễm môi trường: Việt Nam đã và đang phải đối mặt với các vấn đề ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, đặc biệt là ô nhiễm không khí và nước.  Nhật Bản đã hỗ trợ các nỗ lực của Việt Nam trong việc kiểm soát ô nhiễm thông qua nhiều sáng kiến, bao gồm "Dự án cải thiện môi trường Việt Nam-Nhật Bản" và "Sáng kiến ​​chung Việt Nam-Nhật Bản về quản lý môi trường đô thị".

Bảo tồn rừng: Việt Nam đang phải đối mặt với nạn phá rừng và suy thoái rừng do khai thác gỗ trái phép và mở rộng sản xuất nông nghiệp. Nhật Bản đã hỗ trợ các nỗ lực của Việt Nam trong việc bảo tồn rừng thông qua nhiều sáng kiến, bao gồm "Kế hoạch hành động thực thi Luật Lâm nghiệp, Quản trị và Thương mại (FLEGT)" và "Chương trình giảm phát thải từ Mất rừng và Suy thoái rừng (REDD+)".

Việt Nam và Nhật Bản đã ký kết Kế hoạch hợp tác chung về biến đổi khí hậu hướng tới mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050. Đây là văn kiện hợp tác có ý nghĩa rất quan trọng góp phần thực hiện cam kết hành động của Thủ tướng Chính phủ Nhật Bản và Việt Nam tại Hội nghị lần thứ 26 của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (COP26), trong bối cảnh Việt Nam đã đưa ra cam kết hành động mạnh mẽ hướng tới mục tiêu chung về trung hòa carbon.

Nhìn chung, hợp tác giữa Việt Nam và Nhật Bản trong lĩnh vực môi trường và biến đổi khí hậu đã đạt được những thành tựu to lớn và tác động tích cực.  Tuy nhiên, vẫn còn nhiều việc phải làm để giải quyết những thách thức toàn cầu này và quan hệ đối tác giữa hai nước sẽ tiếp tục đóng một vai trò quan trọng trong việc đạt được sự phát triển bền vững.

PV: Năm nay Việt Nam và Nhật Bản kỷ niệm 50 năm hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao. Đại sứ quán Việt Nam tại Nhật Bản có kế hoạch gì để kỷ niệm dịp đặc biệt này?

Ông Nguyễn Đức Minh: Ngày 21/9/1973, Nhật Bản và Việt Nam đã thiết lập quan hệ ngoại giao. Kể từ đó, quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa hai nước không ngừng phát triển trên nhiều lĩnh vực như chính trị, kinh tế, văn hóa, thể thao, từ cấp lãnh đạo quốc gia tới cấp cơ sở.

Năm 2023, Nhật Bản và Việt Nam sẽ kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Mối quan hệ được cho là có “tiềm năng vô hạn” của hai nước đang tiến tới thời kỳ đánh dấu bước phát triển vượt bậc. Đây là dịp để nhìn lại quan hệ Việt Nam - Nhật Bản từ trước đến nay, và kiến tạo nền tảng cho mối quan hệ ấy phát triển vượt bậc hơn nữa hướng tới tương lai, vươn tầm khu vực và thế giới với tư cách là những đối tác có vị thế ngang bằng cùng mang lại lợi ích cho nhau. Đó là tinh thần xuyên suốt mà Đại sứ quán sẽ làm nổi bật trong các sự kiện, trong mọi công tác trong năm nay. 

Cụ thể, Đại sứ quán Việt Nam tại Nhật Bản đã lựa chọn xây dựng danh sách phong phú các hoạt động kỷ niệm dấu mốc quan trọng trong quan hệ Đối tác chiến lược sâu rộng vì hòa bình và thịnh vượng ở châu Á giữa hai nước. Đại sứ quán sẽ chủ trì và phối hợp với các cơ quan Việt Nam và Nhật Bản tổ chức trọng thể các chuyến thăm cấp cao nhằm củng cố, thúc đẩy quan hệ hữu nghị hợp tác giữa hai nước, các chương trình như: các hội nghị, diễn đàn gặp gỡ kết nối địa phương, doanh nghiệp Việt-Nhật để xúc tiến tiến đầu tư, thương mại, du lịch…; sự kiện “Ngày Việt Nam” và các lễ hội giao lưu văn hóa Việt - Nhật tại nhiều địa phương trên cả nước Nhật Bản để quảng bá hình ảnh đất nước con người Việt Nam; tuần lễ phim, kịch Việt Nam; “tuần hàng Việt Nam” tại một số trung tâm thương mại lớn, tổ chức cụm gian hàng Việt Nam tại các hội chợ quốc tế ở các thành phố lớn của Nhật Bản.

Đồng thời, Đại sứ quán cũng sẽ phối hợp với các cơ quan chính phủ và các địa phương, hiệp hội kinh tế Nhật Bản tổ chức các đoàn thăm Việt Nam nhằm tìm hiểu môi trường đầu tư, kết nối hợp tác...

Đại sứ quán sẽ xây dựng kế hoạch chi tiết, làm đầu mối phối hợp chặt chẽ với các cơ quán chức năng của Việt Nam và Nhật Bản nhằm đảm bảo các chương trình, hoạt động kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Nhật Bản diễn ra thành công tốt đẹp, góp phần thắt chặt hơn nữa mối quan hệ hữu nghị, hợp tác tốt đẹp giữa hai nước.

PV: Xin cảm ơn ông./.