"Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh" - biên niên sử truyền hình giành thêm giải đặc biệt

Sau nhiều năm không có tác phẩm báo chí giành giải đặc biệt, Hội đồng Giải thưởng báo chí Quốc gia năm nay vừa quyết định trao giải đặc biệt cho bộ phim Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh - biên niên sử truyền hình của báo Nhân dân. Đây là giải đặc biệt thứ 2 trao cho tác phẩm này, sau khi đã vinh dự giành giải đặc biệt Búa liềm vàng năm 2019.

Bộ phim tài liệu đồ sộ, được làm trong nhiều năm, với sự đầu tư công phu về nội dung và hình thức thể hiện. 90 tập phim đã làm rõ những mốc son lịch sử cũng như những biến cố, thăng trầm của đất nước với cái nhìn khách quan, chân thực trân trọng lịch sử sau một khoảng lắng đọng đáng kể của thời gian, xứng đáng là biên niên sử trong thời đại Hồ Chí Minh.

Việt Nam Thời đại Hồ Chí Minh – Biên niên sử Truyền hình được Ban Bí thư Trung ương Đảng giao nhiệm vụ cho báo Nhân dân thực hiện. Nhà báo Lê Anh, Giám đốc sản xuất cho biết, kể từ khi ấp ủ ý tưởng cho tới khi ra đời bộ phim là 7 năm, với cường độ làm việc rất lớn của gần 10 kíp của Hãng phim tài liệu và Điện ảnh Nhân dân cùng tham gia thực hiện. Để tác phẩm trình chiếu tới công chúng đúng kế hoạch vào dịp kỷ niệm trọng đại 90 năm ngày thành lập Đảng là cả sự nỗ lực không ngừng của cả ê kíp làm phim.

“Ý tưởng là như thế nhưng để làm được bộ phim này là một câu chuyện khá dài. Trước hết là phương án đặt ra để xây dựng bộ phim này trong một quá trình khó khăn. Chúng tôi tổ chức khá nhiều cuộc hội thảo, tìm hiểu từ các nhà nghiên cứu, xin ý kiến đồng nghiệp cũng khá nhiều để xây dựng bộ phim. Rất nhiều phương án đặt ra, nên làm theo giai đoạn hay làm theo nhiều năm? Sau khi thống nhất thì chúng tôi quyết định kịch bản theo từng năm để làm cho có tính xuyên suốt và không bỏ sót sự kiện”, nhà báo Lê Anh thông tin.

Với tính chất là một biên niên sử truyền hình tôn trọng kết cấu thời gian của dòng chảy lịch sử, bộ phim đã mang lại cái nhìn toàn diện, chân thực từ quá trình vận động, thành lập Đảng cộng sản Việt Nam, quá trình Đảng lãnh đạo nhân dân ta giành thắng lợi Cách mạng Tháng Tám năm 1945, lập nên nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa, và chèo lái con thuyền cách mạng giành thắng lợi trong hai cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc, giành độc lập, tự do, thống nhất toàn vẹn đất được và thực hiện công cuộc đổi mới với nhiều thành tựu nổi bật, những sự kiện tiêu biểu, quan trọng…

Độ lùi của lịch sử đã giúp đoàn làm phim tiếp cận với kho tài liệu khổng lồ, để cô đọng lại trong 90 tập phim. Mỗi tập đều phim đều nêu bật vai trò quyết định, dẫn đường của Đảng, của các cá nhân lãnh tụ, tướng lĩnh, làm nổi bật được sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân dưới sự lãnh đạo của Đảng. Đây cũng là những khó khăn trong quá trình làm phim.

Tổng đạo diễn, NSND Lê Thi chia sẻ: “Nên tập trung vào cái gì, nên tập trung nói cái gì, có rất nhiều chuyện thăng trầm của lịch sử, thăng trầm của giai đoạn lãnh đạo cách mạng của Đảng, có lúc khó khăn, có lúc thuận lợi nhưng trên cơ sở làm sao tất cả anh em chúng tôi và tất cả các tổ làm phim, các đồng chí chỉ đạo nội dung cũng như lãnh đạo để làm sao thể hiện được vai trò. Cho nên từng tập một, chúng tôi cố gắng nói lên được sự lãnh đạo trong cuộc đấu tranh giành độc lập, thống nhất đất nước".

Nhiều khó khăn, áp lực, làm sao để tránh được lối mòn, nhất là tiếp cận những nhân chứng lịch sử đang ngày càng ít đi và những nguồn tư liệu, sự hiểu biết về tư liệu đang ngày càng bị mai một… Thậm chí, trong quá trình sản xuất, một số người đã đề nghị phục dựng lại một số cảnh phim. Tuy nhiên, nhà sản xuất và tổng đạo diễn không chấp nhận phương án đó, mà lựa chọn phương án tiếp cận công phu với những nguồn tài liệu cả trong và ngoài nước. Đoàn làm phim đã tìm gặp hàng nghìn nhân chứng, thực hiện hàng nghìn cuộc phỏng vấn để tái hiện lại chân thực nhất cả một giai đoạn lịch sử. Các nhân chứng không chỉ của các nhà báo cách mạng mà cả những người bên kia chiến tuyến. Đạo diễn Nguyễn Thành Trung, trong vai trò tổ chức sản xuất của một ekip làm phim cho biết: các ê kip luôn phải ngồi với nhau để tạo ra tính xuyên suốt, và phải nhờ sự hỗ trợ từ các chuyên gia, từ nhiều nguồn để thẩm định những hình ảnh đưa lên phim.

“Rất nhiều thông tin gây tranh luận, ngoài việc tìm ra các nguồn tư liệu lưu trữ ở trong nước, mình phải đối chứng với cả nguồn tư liệu quốc tế nữa. Kiểm chứng từ việc gặp gỡ những nhân chứng, những người cao tuổi, những nhà nghiên cứu, những nhà sử học, thông tin trong nước cũng như báo chí của nước ngoài, đặc biệt là nguồn tư liệu nước ngoài họ lưu trữ mới ra được thông tin cuối cùng. Một khẩu súng của năm 1954 như thế nào, khẩu pháo của năm 1954 ra sao, xe tăng như thế nào? Phải tìm cả các chuyên gia, đặc biệt những người am hiểu về quân sự để nhờ thẩm định”, đạo diễn Nguyễn Thành Trung nhớ lại.

Đúng vào dịp chuẩn bị kỷ niệm 90 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, 3/2/2020, bộ phim Việt Nam Thời đại Hồ Chí Minh – Biên niên sử truyền hình của Hãng phim Tài liệu Điện ảnh Nhân dân bắt đầu được phát sóng rộng rãi trên kênh truyền hình Nhân dân, Truyền hình Quốc gia và kênh truyền hình của cả các địa phương. Bộ phim được phát sóng trước trong và sau thành công của Đại hội XIII của Đảng, với góc tiếp cận đa chiều, sáng tạo, cấu trúc logic, chặt chẽ, với những thước phim, tư liệu quý giá lần đầu tiên được công bố bộ phim tài liệu đã thực sự thu hút, hấp dẫn với công chúng mọi lứa tuổi, tạo một hiệu ứng mạnh mẽ góp phần phản bác các âm mưu, thủ đoạn xuyên tạc lịch sử của các thế lực thù địch.

Ông Nguyễn Văn Trung, ở quận Cầu Giấy tâm đắc: “Tôi thấy rất nhiều tư liệu phong phú ở nhiều góc độ khác nhau, tức là phía của chúng ta nói về chúng ta, về Bác, về Đảng Cộng sản Việt Nam và những người khác, có thể là đối thủ của chúng ta nói về chúng ta. Tôi thấy rất tâm đắc bởi ở đây không phải một chiều mà nhiều chiều, đánh giá theo nhiều góc độ, mới thấy được sự vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh và sự vĩ đại của Đảng Cộng sản Việt Nam chúng ta”.

Còn ông Trần Văn Nam bày tỏ: “Là những người lần đầu được xem những thước phim tư liệu về nước nhà, trong suốt quá trình 2 cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc, chúng tôi rất hy vọng trong các tập tiếp theo, đặc biệt là giai đoạn đất nước được hoàn toàn giải phóng, cũng được khắc họa một cách chân thực, rõ nét quá trình lựa chọn con đường đi lên CNXH của nước ta, giai đoạn sau giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước”.

Với ý nghĩa lịch sử to lớn và độ lan tỏa của bộ phim, Hội đồng Giải báo chí quốc gia 2020 đã quyết định trao Giải đặc biệt cho tác phẩm này. Nhà báo Hồ Quang Lợi, Phó chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam cho biết: “Có những vấn đề rất khó, rất nhạy cảm lần đầu tiên công bố và được nói công khai ở trên Đài quốc gia bằng một bộ phim chính luận tư liệu có thể nói rất nổi bật. Đặc biệt là ý nghĩa sâu sắc, tác dụng to lớn, độ lan tỏa rộng và sâu của tác phẩm này trong đời sống xã hội, Hội đồng chung khảo đã đề nghị lên Hội đồng Giải quốc gia trao giải đặc biệt cho tác phẩm này”.

Cho đến nay, đây là bộ phim tài liệu “biên niên sử” duy nhất được thực hiện hệ thống, đầy đủ công phu, chân thực và xuyên suốt về một quá trình phát triển của đất nước từ khi chuẩn bị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam đến năm 2020 – một phần rực rỡ của đất nước trong thời đại Hồ Chí Minh. Bộ phim còn là nguồn sử liệu quý giá, với những hình ảnh đắt giá về cuộc sống, con người, văn hóa, kinh tế của Việt Nam trong thế kỷ 20 và 21./.