Dấu ấn nữ “thủ lĩnh” nghệ thuật của núi rừng Việt Bắc

Nhắc đến Đại tá, NSƯT Dương Thị Kim Ngân, giới làm nghệ thuật Việt Nam nói chung và nghệ sĩ-chiến sĩ của Quân đội nói riêng nhớ ngay tới một nữ “thủ lĩnh” nghệ thuật, khi chị đảm nhiệm trọng trách Trưởng đoàn Đoàn Văn công Quân khu 1-vốn được mọi người biết đến là Đội Tuyên truyền văn hóa, văn nghệ Chiến khu với bao thành tích và truyền thống vẻ vang suốt hơn 70 năm qua.

Tới đại bản doanh của Đoàn Văn công quân khu 1 đóng quân tại phố Nguyễn Hoàng Tôn (quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội) bất kể ngày nào cũng là không khí rộn ràng phát ra từ phòng tập, sân khấu, phòng thu vang lên những tiếng nhạc, tiếng đàn, lời hát; hoặc sôi nổi những điệu múa.

Mở rộng không gian nghệ thuật ấy, với vai trò chỉ huy nghệ thuật, nữ nghệ sĩ Dương Thị Kim Ngân đã luôn kề vai sát cánh cùng anh chị em nghệ sĩ, diễn viên của đoàn trên những dặm dài cung đường đưa nghệ thuật đến với bộ đội, nhân dân của núi rừng Việt Bắc.

Suốt những ngày từ 20/2 đến 17/3/2023, nghệ sĩ – chiến sĩ Đoàn Văn công Quân khu 1 đã lên đường hành quân biểu diễn phục vụ bộ đội và nhân dân tại các sân khấu dựng ngoài trời từ huyện Bảo Lạc (Cao Bằng), Na Rì (Bắc Kạn)… tới các đơn vị trực thuộc Bộ Tư lệnh Quân khu 1 đóng quân khắp các tỉnh của vùng chiến khu Việt Bắc.

Ban ngày trên xe, bỏ qua những mệt mỏi, khó nhọc của chặng đường dài của những khúc cua, khúc khuỷu, sóc nảy của đường rừng núi, tối đến các nghệ sĩ – chiến sĩ mang danh “Quân khu Việt Bắc” lại tỏa sáng, thăng hoa trên sân khấu mang những lời ca, tiếng hát, điệu múa phục vụ quân và dân. Nơi đó còn là sự lan tỏa những giá trị văn hóa mang đậm màu sắc văn hóa của 25 dân tộc anh em vùng Việt Bắc – “Thủ đô” kháng chiến. Trên sân khấu, nghệ sĩ hóa thân vào những cô gái, chàng trai trong trang phục Tày, Nùng, Dao… được cách điệu cùng những cây đàn tính, sáo trúc đưa người nghe trải nghiệm giai điệu, thanh âm dặt dìu, thánh thót của âm hưởng hát sli, lượn, then trong những sáng tác bài hát mới đậm màu sắc dân tộc; ở một số tiết mục múa, hát khác lại tái hiện hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” đã luôn tự hào sống, rèn luyện, chiến đấu ở vùng chiến khu Việt Bắc, qua nghệ thuật đã nêu bật hình tượng bộ đội Việt Bắc và những sắc màu Việt Bắc được hòa quyện chặt chẽ với nhau thành bức tranh đa dạng. Qua đó, hình ảnh bộ đội Quân khu 1 hiện lên như một điểm sáng giữa núi rừng, xứng đáng với truyền thống là lực lượng “tiên phong” cho phong trào đấu tranh vũ trang, lực lượng nòng cốt, tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Trong những tiết mục hát, múa sôi nổi của các nghệ sĩ, hình ảnh nữ “thủ lĩnh” – Trưởng đoàn hiện lên rất rõ. Ngoài lên ý tưởng xây dựng tiết mục, kết cấu chương trình, chỉ đạo nghệ thuật… nữ nghệ sĩ còn sát sao, tận tình đứng phía cánh gà sân khấu để nhắc nhở cổ vũ diễn viên; lúc lại xen lẫn trong hàng ghế của khán giả để chụp ảnh, ghi hình lại tiết mục, mà như chị nói “vận dụng tiện lợi của 4.0 để lan tỏa vẻ đẹp, giá trị nghệ thuật của đến với đông đảo khán giả”.

Đảm nhiệm vị trí Trưởng đoàn Đoàn Văn công Quân khu 1 khi mới bước vào tuổi 33 (năm 2012), cũng có nghĩa nghệ sĩ Dương Thị Kim Ngân mang trọng trách chỉ đạo nghệ thuật của toàn đoàn. Trong sự phát triển nhanh chóng và đa dạng của nghệ thuật nước nhà, thì việc vạch định kế hoach nghệ thuật đi con đường dài, sáng tạo, đòi hỏi người chỉ đạo nghệ thuật luôn phải đổi mới để đáp ứng thị hiếu thẩm mỹ và thưởng thức của cán bộ, chiến sĩ và công chúng của một đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp là không dễ dàng gì. “Được thủ trưởng các cấp tin tưởng, giao phó nhiệm vụ, ban đầu tôi cũng khá áp lực. Bởi nhìn lại truyền thống của đoàn là những bậc cha, chú đã trở thành những tên tuổi lớn, những cây đại thụ của văn hóa, nghệ thuật nước nhà và quân đội, như: Nhạc sĩ Nguyễn Đức Toàn, nhạc sĩ Đỗ Nhuận, Quế Loan, Xuân Hòa, Văn Chung; nhà thơ Hoàng Cầm, Thanh Tịnh, Bàng Sĩ Nguyên… nhiều người trong các bác, các chú đã được Đảng, Nhà nước tặng các phần thưởng cao quý như: Giải thưởng Nhà nước, Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học - nghệ thuật… Vậy thế hệ kế tục chúng tôi phải có sự tiếp nối làm sao cho xứng đáng”, Đại tá, NSƯT Dương Thị Kim Ngân bày tỏ.

Cùng sự đoàn kết, thống nhất của toàn đoàn, nhất là sự đam mê, cống hiến, niềm tự hào về một vùng văn hóa đặc trưng với những giá trị, tinh hoa của các cộng đồng dân tộc nhiều đời gìn giữ và phát huy, dưới sự chỉ đạo nghệ thuật, tư duy đổi mới, sáng tạo, nữ “thủ lĩnh” đã dành hết tâm huyết, sự đam mê để “truyền lửa” nghề tới các nghệ sĩ, diễn viên của đoàn. Từ đó, những chương trình ca múa nhạc “Khởi nguồn Việt Bắc”, “Âm hưởng gió ngàn”, “Sắc màu Việt Bắc”… đã trở thành “thương hiệu” khi nhắc tới “Văn công Quân khu 1” và ở những chương trình đó còn lấp lánh những huy chương vàng, huy chương bạc đạt được từ các hội diễn nghệ thuật chuyên nghiệp toàn quân, liên hoan nghệ thuật toàn quốc; là những tràng pháo tay, hô vang cổ vũ tưởng chừng không ngớt khi đoàn mang lời ca tiếng hát biểu diễn phục vụ cán bộ, chiến sĩ, nhân dân từ những làng bản biên giới tới hải đảo xa xôi…

Ở đó, người xem thấy rõ sự tiếp nối, phát huy của những người trẻ luôn có ý thức giữ gìn bản sắc dân tộc khi sáng tạo, thổi hơi thở mới của nghệ thuật đương đại vào những giá trị truyền thống để mang đến hơi hướng mới đáp ứng nhu cầu thưởng thức của khán giả ngày nay.

Gần 30 năm theo đuổi con đường nghệ thuật cùng những ngày tháng phấn đấu không biết mệt mỏi, nữ “thủ lĩnh” đạt được những phần thưởng lớn như: Huân chương chiến sĩ vẻ vang hạng nhất, Chỉ đạo nghệ thuật  xuất sắc (năm 2014), Tổng đạo diễn xuất sắc (năm 2015), Chỉ đạo nghệ thuật xuất sắc (năm 2019), Bằng chứng nhận Phụ nữ quân đội tiêu biểu giai đoạn 2012-2022…

Năm nay nghệ sĩ Dương Thị Kim Ngân thêm lấp lánh niềm vui khi là một trong số ít nghệ sĩ của Quân đội được đề nghị xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân (dự kiến trao vào kịp 19/5 tới). Để có những thành công trên con đường sự nghiệp và nghệ thuật, chị chia sẻ, bên cạnh sự tin tưởng, quan tâm, chỉ đạo sát sao của các cơ quan cấp trên; sự đoàn kết, gắn bó, cổ vũ sáng tạo của anh, chị, em nghệ sĩ trong đoàn cũng như các bậc cha, chú làm nghệ thuật đi trước, thì gia đình - nhất là chồng chị - cũng là một chỉ huy của một đơn vị quân đội luôn là điểm tựa vững chãi để chị tự tin phấn đấu, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ./.