Cách nào chặn cán bộ thuế gây phiên hà cho doanh nghiệp?

Kết quả khảo sát của VCCI cho thấy, trung bình có 49% doanh nghiệp được khảo sát cho biết họ gặp phiền hà về thủ tục hành chính thuế. Đặc biệt, có tới 40% doanh nghiệp tin rằng sẽ bị cán bộ thuế phân biệt đối xử nếu không chi trả chi phí không chính thức. Và 32% doanh nghiệp cho biết họ phải trả chi phí không chính thức cho cán bộ thuế.

Làm thủ tục hành chính thuế (Ảnh minh họa: KT)

Những con số này cho thấy, tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà của cán bộ thuế đối với người nộp thuế còn rất nhức nhối. Vậy cách nào để ngăn chặn tình trạng này?

Công khai thông tin, giảm tiếp xúc trực tiếp

Theo chuyên gia thuế Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hiệp hội tư vấn Thuế Việt Nam, “cần giảm thiểu tiếp xúc giữa cơ quan thuế và người nộp thuế bằng cách cho kê khai thuế qua mạng. Bên cạnh đó, cần công khai thông tin về nộp thuế của các hộ kinh doanh để họ tự giám sát nhau. Vì lâu nay chưa công khai nên có thể 2 hộ cùng kinh doanh cạnh nhau tại một chợ nhưng không biết thông tin nộp thuế của nhau. Điều này khiến có sự nghi ngờ nhau về khoản thuế phải nộp người này thấp người kia cao”.

Để công khai thực sự hiệu quả, theo bà Cúc, có thể dùng bảng điện tử chạy thông tin, để cả người mua hàng cũng biết về sản phẩm họ mua được nộp thuế như thế nào và hộ kinh doanh đang bán bao nhiêu hàng, nộp thuế bao nhiêu… Cách làm này sẽ khiến cán bộ thuế không thể nhũng nhiễu được nữa. Hơn nữa, khi đã công khai mọi thông tin, người nộp thuế cũng sẽ không muốn thông đồng với cán bộ thuế nữa.

Một trong những giải pháp nữa được bà Cúc đề nghị là nên học hỏi các nước khác đã tiến bộ hơn. Chẳng hạn ở Đức, Hàn Quốc, Nhật Bản đã sử dụng bộ phận đại lý thuế, dịch vụ thuế. Các đơn vị làm dịch vụ khai thuế cho doanh nghiệp và nhận mức phí nào đó. Khi doanh nghiệp đã thuê đại lý làm thì họ cũng yên tâm, không phải lo lắng, không phải sợ phiền hà gì từ cán bộ thuế nữa.

Trong khi đó ở Việt Nam, Bộ Tài chính đã đặt mục tiêu năm 2015 phải có nghị định hướng dẫn về việc thực hiện dịch vụ này, nhưng đến nay đã gần hết năm rồi mà chưa thấy có dự thảo nào. “Rõ ràng, quy định đưa ra thì phải có hướng dẫn thực hiện. Còn nếu không, khi cần thì đưa ra nghị quyết, giải pháp, nhưng rồi lại không được kiểm soát thực hiện”.

Cùng với đó, bà Cúc còn cho rằng, “khâu kiểm tra, kiểm soát trong thực tế thực hiện các quy trình của người thi hành công vụ thì mới mong làm tốt quy định đề ra. Ngoài nỗ lực của lãnh đạo, cán bộ thi hành công vụ cũng phải đổi mới. Doanh nghiệp cũng phải có trách nhiệm thi hành các đổi mới”- bà Cúc nhấn mạnh.

Không thanh tra, kiểm tra theo chủ quan của lãnh đạo cơ quan thuế

Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn đồng ý rằng, cần giảm tiếp xúc trực tiếp giữa doanh nghiệp, người nộp thuế và cán bộ thuế. Để làm được điều này, cần phát huy hệ thống mạng internet để khai thuế, nộp thuế qua mạng. Công khai các hỏi đáp liên quan đến thuế trên mạng internet. Đồng thời, cần xây dựng và phát huy hệ thống đại lý thuế. Và cần thay đổi phương thức giải quyết khiếu nại của người nộp thuế. Đó là khi có khiếu nại, cơ quan thuế phải tham vẫn hiệp hội doanh nghiệp trong quá trình giải quyết vấn đề.

Một điểm quan trọng nữa, theo Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn là giảm phiền hà bằng cách thay đổi tư duy của cơ quan thuế khi thanh tra, kiểm tra. Kết quả khảo sát của VCCI cho thấy, 52% doanh nghiệp phải tiếp đoàn thanh tra thuế năm 2014. Các doanh nghiệp có quy mô doanh thu càng lớn thì khả năng bị thanh tra, kiểm tra thuế càng cao. Bởi nếu 37% doanh nghiệp có doanh thu dưới 1 tỷ đồng bị tranh tra, kiểm tra, thì tỷ lệ này lên tới 62% ở doanh nghiệp doanh thu trên 50 tỷ đồng....

Từ con số này, ông Tuấn đánh giá: “Dường như cơ quan thuế kiểm tra theo mục tiêu với tư duy truyền thống là người làm nhiều thì sai nhiều, phải truy thu nhiều. Khi kiểm tra không tìm ra được sai phạm thì kết quả là không hoàn thành nhiệm vụ. Từ tư duy đó mà ngành thuế chọn doanh nghiệp có doanh thu lớn nhiều hơn để kiểm tra thuế”.

Do vậy, theo Thứ trưởng Tuấn, ngành thuế sẽ chuyển sang phương thức quản lý rủi ro. Đây là cách mà ở các nước G20 đã làm hiệu quả. Tức là chỉ kiểm tra khi phát hiện sai phạm. Đặc biệt, bỏ ngay tư duy thanh tra, kiểm tra dựa theo ý kiến chủ quan của lãnh đạo cơ quan thuế.