Cần làm gì để tránh “bẫy” bán hàng đa cấp bất chính?

Theo Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công Thương), người tiêu dùng trước khi tham gia hoạt động bán hàng đa cấp cần thu thập và kiểm tra kĩ thông tin về doanh nghiệp bán hàng đa cấp mà mình định tham gia. Ngoài việc tìm hiểu doanh nghiệp đó có được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp hay không, người tiêu dùng cần quan tâm đến việc doanh nghiệp đó đã từng có tranh chấp, khiếu nại, khiếu kiện hoặc bị cơ quan có thẩm quyền xử lý trong quá trình kinh doanh bán hàng đa cấp trước đó hay chưa.

Những thông tin liên quan đến doanh nghiệp bán hàng đa cấp, người tiêu dùng hoàn toàn có thể tìm kiếm và kiểm tra trên mạng Internet, qua các cơ quan quản lý nhà nước (Cục Quản lý cạnh tranh và Sở Công Thương các tỉnh, thành) để tìm hiểu lịch sử hoạt động của doanh nghiệp.

Đặc biệt, người tiêu dùng cần biết những thông tin về hàng hóa kinh doanh của doanh nghiệp theo phương thức bán hàng đa cấp. Mọi loại hình dịch vụ hoặc các hình thức kinh doanh khác như hợp tác đầu tư, huy động vốn... không được tiến hành kinh doanh theo phương thức đa cấp trừ trường hợp pháp luật có quy định khác. Người tham gia có quyền yêu cầu doanh nghiệp cung cấp tài liệu, chứng từ chứng minh nguồn gốc, chỉ tiêu chất lượng của hàng hóa.

“Hiện nay hơn 80% hàng hóa kinh doanh bán hàng đa cấp là thực phẩm chức năng. Theo quy định hiện hành, thực phẩm chức năng không phải là thuốc chữa bệnh. Do đó, mọi hình thức thông tin, quảng cáo thực phẩm chức năng có công dụng chữa bệnh là hoàn toàn không chính xác”, Cục Quản lý cạnh tranh khẳng định.

Đối với bất kì những đề xuất của doanh nghiệp về chương trình trả thưởng và các lợi ích kinh tế khi tham gia, người tiêu dùng cần tìm hiểu kỹ chương trình trả thưởng, hoa hồng của doanh nghiệp. Riêng khoản hoa hồng lợi ích, người tham gia chỉ có được khi bán hàng hóa không phải từ việc lôi kéo dụ dỗ người khác tham gia vào mạng lưới đa cấp.

Theo quy định pháp luật hiện nay, tổng trị giá hoa hồng, tiền thưởng và các lợi ích kinh tế khác trả cho người tham gia bán hàng đa cấp trong một năm quy đổi thành tiền không được vượt quá 40% doanh thu bán hàng đa cấp trong năm đó của doanh nghiệp bán hàng đa cấp.

Khi đã thực sự có nhu cầu tham gia hoạt động bán hàng đa cấp, người tiêu dùng cần nghiên cứu kỹ các điều khoản hợp đồng trước khi ký. Yêu cầu doanh nghiệp cung cấp hoặc giải thích các điều khoản của hợp đồng, trong đó, cần lưu ý quy định về chương trình trả thưởng; chính sách trả lại hàng và hoàn trả tiền; quy định về việc chấm dứt hợp đồng…

Để đảm bảo tính hợp pháp cũng như đảm bảo quyền lợi của người tham gia hoạt động bán hàng đa cấp, hợp đồng phải bao gồm đầy đủ các nội dung cơ bản như thông tin về doanh nghiệp, người đại diện doanh nghiệp, thông tin về sản phẩm sẽ bán, các điều kiện và phạm vi bảo hành (nếu có), chính sách đổi, mua lại hàng hóa…

Người tham gia cần chú ý đến cách thức tính tiền hoa hồng, tiền thưởng hoặc lợi ích kinh tế khác mà người tham gia bán hàng nhận được từ hoạt động kinh doanh của mình và của mạng lưới do mình xây dựng; Trách nhiệm của doanh nghiệp bán hàng đa cấp đối với hoạt động bán hàng đa cấp của người tham gia bán hàng đa cấp trong việc bồi thường thiệt hại cho người tiêu dùng hoặc người tham gia bán hàng đa cấp; Các trường hợp chấm dứt, gia hạn và thanh lý hợp đồng tham gia bán hàng đa cấp cũng như cơ chế giải quyết tranh chấp hợp đồng.

Người tham gia bán hàng đa cấp có quyền chấm dứt hợp đồng tham gia bằng việc gửi thông báo bằng văn bản cho doanh nghiệp bán hàng đa cấp trước khi chấm dứt hợp đồng tối thiểu là 10 ngày làm việc.

Trong thời hạn 30 ngày làm việc, kể từ ngày chấm dứt hợp đồng, doanh nghiệp bán hàng đa cấp có trách nhiệm thanh toán cho người tham gia bán hàng đa cấp tiền hoa hồng, tiền thưởng và các lợi ích kinh tế khác mà người tham gia bán hàng đa cấp có quyền nhận trong quá trình tham gia vào mạng lưới bán hàng đa cấp.

Người tham gia bán hàng đa cấp không được phép yêu cầu trả một khoản tiền nhất định, nộp tiền đặt cọc hoặc phải mua một lượng hàng hóa nhất định dưới bất kỳ hình thức nào để được quyền tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp; Cung cấp thông tin sai lệch hoặc gây nhầm lẫn về lợi ích của việc tham gia bán hàng đa cấp, tính chất, công dụng của hàng hóa, hoạt động của doanh nghiệp bán hàng đa cấp để dụ dỗ người khác tham gia bán hàng đa cấp;

Đặc biệt, người bán hàng đa cấp không được tổ chức các buổi hội thảo, hội nghị khách hàng, hội thảo giới thiệu sản phẩm, đào tạo mà không được doanh nghiệp bán hàng đa cấp ủy quyền bằng văn bản; Lôi kéo, dụ dỗ, mua chuộc người tham gia bán hàng đa cấp của doanh nghiệp khác tham gia vào mạng lưới của doanh nghiệp mà mình đang tham gia; Lợi dụng chức vụ, quyền hạn, địa vị xã hội để yêu cầu người khác tham gia vào mạng lưới bán hàng đa cấp hoặc mua hàng hóa kinh doanh theo phương thức đa cấp./.