Thay đổi quy trình thông quan - nguy cơ ách tắc hàng hóa?

Từ ngày 1/4 tới đây, doanh nghiệp xuất khẩu phải tập kết hàng hoá theo địa điểm quy định, sau đó mới được mở tờ khai hải quan và đóng hàng để xuất khẩu. Đây là một trong những quy định mới của Bộ Tài chính về việc tăng cường quản lý chống vi phạm, lợi dụng hải quan điện tử. Tuy nhiên, các doanh nghiệp xuất khẩu, nhất là dệt may lo ngại nguy cơ hàng hoá bị ách tắc, gia tăng chi phí và có thể đánh mất đi cơ hội cạnh tranh trên thị trường…

Theo Công văn 1767 của Bộ Tài chính, địa điểm tập kết hàng hóa gồm khu vực cửa khẩu, cảng biển, cảng hàng không quốc tế; kho ngoại quan, kho CFS (kho thu gom hàng lẻ để đóng vào container); địa điểm kiểm tra hàng hóa tập trung, địa điểm kiểm tra hàng hóa xuất khẩu tại biên giới…

Kéo dài thời gian thông quan gây bất lợi cho doanh nghiệp. (Ảnh: Danviet)

Với quy định này, các doanh nghiệp phải tập kết hàng hoá theo địa điểm quy định và thông báo thời gian dự kiến đóng container, xếp hàng lên phương tiện vận tải cho cơ quan hải quan, rồi mới khai và nộp tờ khai hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu.

Tuy nhiên, với đặc thù ngành dệt may là hàng thời vụ, thời gian giao hàng gấp, các doanh nghiệp vừa phải sản xuất, vừa phải lo hoàn thành thủ tục, trong đó có việc làm trước tờ khai hải quan, đồng thời phải chủ động tính toán phương tiện vận tải, để tránh rủi ro phát sinh làm lỡ tàu, ảnh hưởng đến thời gian giao hàng cho đối tác.

Hơn nữa, việc xuất khẩu bằng đường tàu biển thường diễn ra vào vào 2 ngày cao điểm trong tuần, nên nếu không chủ động khai báo trước sẽ xảy ra tắc nghẽn với cả doanh nghiệp lẫn hải quan.

Ông Nguyễn Xuân Dương, Tổng Giám đốc Tổng Công ty May Hưng Yên lo ngại, doanh nghiệp hiện có 11 công ty con ở 3 tỉnh gồm Hưng Yên, Bắc Giang, Ninh Bình. Nếu phải tập kết hàng đầy đủ rồi mới được mở tờ khai hải quan, doanh nghiệp không những phải mất thêm nhiều chi phí vận chuyển, thuê kho bãi tập kết hàng, mà còn đối diện với nguy cơ chậm trễ trong việc giao hàng, hoặc bị huỷ đơn hàng…

“Nếu phải tập kết hết hàng hóa đầy đủ về địa điểm, sẽ khó cho doanh nghiệp vì chúng tôi sản xuất ở nhiều nơi, phát sinh nhiều vấn đề thuê thêm kho ngoại quan. Vấn đề lớn nhất là thời gian. Ngành may cạnh tranh theo từng ngày, chỉ cần chậm 1 ngày là lỡ 1 tuần mới có chuyến tàu khác, lỡ cơ hội cạnh tranh, khách hàng sẽ ngần ngại về thời gian giao hàng, gây khó cho doanh nghiệp”, ông Dương cho biết.

Theo Tổng cục Hải quan - Bộ Tài chính, quy định này nhằm kiểm soát chặt chẽ hơn hoạt động xuất nhập khẩu hàng hoá. Thời gian qua, một số doanh nghiệp lợi dụng sự thông thoáng trong quá trình thủ tục hải quan điện tử để trục lợi, xuất khống hoặc xuất không đúng số lượng, chủng loại và lạm dụng việc hoàn thuế.

Bà Đặng Phương Dung, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho rằng, việc việc kiểm soát và ngăn chặn hành vi lợi dụng kẽ hở của hải quan là cần thiết, song những quy định mới này chẳng khác gì “đánh” kẻ gian lại lụy người ngay, gây ra nhiều khó khăn cho doanh nghiệp.

Điều đáng nói là quy định này sẽ áp dụng với các tờ khai phát sinh từ ngày 1/ 4 tới, nên nếu những vướng mắc không được tháo gỡ kịp thời có thể gây nên ách tắc hàng hoá và phát sinh thêm chi phí, thiệt hại cho doanh nghiệp.

“Việc làm trước tờ khai hải quan giúp cho doanh nghiệp chủ động hơn, không bị dồn làm tờ khai hải quan vào một thời điểm. Nếu phải chờ đủ hàng sẽ khiến cả doanh nghiệp và hải quan cùng không thể có đủ lực lượng để làm hết. Nên chăng Tổng cục Hải quan cần có hướng dẫn, đối tượng quản lý là những doanh nghiệp nào thì cần phải tăng cường, những doanh nghiệp có độ tin cậy thì sẽ được miễn kiểm”, bà Dung kiến nghị.

Trước ý kiến của doanh nghiệp đề nghị duy trì lại quy định cũ, cơ quan hải quan khẳng định vẫn thực hiện đúng các quy định trong công văn 1767. Tuy nhiên, có thể đưa ra giải pháp tháo gỡ cho doanh nghiệp dệt may, thủy sản, da giày bằng cách ra nới rộng điều kiện cho phép doanh nghiệp có hàng hóa đang sản xuất hoặc tập kết trong kho của mình thì cũng có thể được mở tờ khai.

Tuy nhiên cơ quan cũng khuyến cáo, điều kiện kho, bãi tập kết hàng hóa xuất khẩu của doanh nghiệp phải được cơ quan hải quan công nhận đủ điều kiện giám sát, tức là phải có tường rào ngăn cách, có cổng, cửa để khóa, niêm phong và có camera theo dõi. Thế nhưng, nhiều doanh nghiệp cho rằng khó đáp ứng được những điều kiện khắt khe như vậy.

Siết chặt hoạt động xuất nhập khẩu nhằm ngăn chặn tình trạng gian lận, trục lợi là chủ trương đúng đắn. Song, cơ quan chức năng cần có biện pháp quản lý rủi ro một cách hợp lý và hiệu quả, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp làm ăn chân chính.

Một quy định mới không phù hợp với thực tế sẽ gây thêm các thủ tục phiền hà, đi ngược lại chủ trương cải cách thủ tục hành chính, giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp./.