Hạ lãi suất có hiệu quả tâm lý hơn là thực tế

Sau động thái Ngân hàng Nhà nước công bố hạ lãi suất thêm 1%, Ngân hàng HSBC công bố phân tích cho rằng động thái này phản ánh những nỗ lực của NHNN để hỗ trợ nền kinh tế, song chỉ mang lại hiệu quả về mặt tâm lý hơn là thực tế.

HSBC chỉ ra rằng, lạm phát tháng 3 giảm đã tạo cơ hội cho NHNN bật tín hiệu cho các doanh nghiệp là họ đang làm hết khả năng để kích cầu nội địa. Bên cạnh đó, HSBC chỉ ra rằng, gần đây Chính phủ đã tiết lộ sẽ thành lập một công ty quản lý tài sản (AMC) vào cuối tháng 3 do NHNN quản lý. AMC có thể có số vốn ban đầu là 4,78 triệu USD để mua các khoản nợ xấu trong hệ thống (ước tính vào khoảng 11,2 tỷ USD dựa trên số liệu của NHNN về tỷ lệ nợ xấu 8,6%) từ các tổ chức tín dụng thông qua việc phát hành chứng khoán. Việc cắt giảm lãi suất chính sách từ 26/3 là để góp phần giải quyết vấn đề lãi suất cho vay cao.

Tuy nhiên, theo HSBC, cả công ty quản lý tài sản AMC và việc giảm lãi suất sẽ chỉ mang lại hiệu quả về mặt tâm lý nhưng không tác động đáng kể đến nhu cầu nội địa. Chi tiêu và đầu tư công giảm phản ánh ưu tiên của Chính phủ về ổn định kinh tế vĩ mô vốn đòi hỏi giảm chi tiêu vào những dự án đầu tư công lãng phí cũng như giảm hỗ trợ đối với các doanh nghiệp Nhà nước kém hiệu quả.

Chính phủ có thể duy trì chính sách này, có nghĩa là không bơm tín dụng giá rẻ nhằm hỗ trợ cho các doanh nghiệp kém hiệu quả. Tiêu dùng tư, trong khi giảm do lãi suất cao, cũng sẽ tiếp tục giảm do các cá nhân và doanh nghiệp tìm cách trả bớt nợ. Lãi suất qua đêm tương đối thấp cũng như tăng trưởng nhập khẩu yếu phản ánh nhu cầu nội địa trì trệ.

Lạm phát tháng 3 giảm đáng kể là nhờ vào giá lương thực thực phẩm giảm nhưng lạm phát cơ bản vẫn còn tăng. Trong vòng ba tháng tới, lạm phát toàn phần có thể sẽ tăng tới 7%. Nếu các áp lực cơ bản vẫn còn cao và nhu cầu nội địa đang có dấu hiệu hồi phục do điều kiện tín dụng sáng sủa hơn, dòng vốn FDI vào Việt Nam tăng trưởng tốt, doanh thu bán lẻ được cải thiện nhờ các biện pháp giảm giá và thu nhập tăng từ xuất khẩu thì áp lực lạm phát đang trên đà tăng. Chúng tôi không kỳ vọng có thêm động thái cắt giảm lãi suất trong quý II/2013. Với một hiệu ứng cơ bản tốt có thể diễn ra vào quý III, Chính phủ có thể cân nhắc giảm lãi suất vào giai đoạn sau đó.

Không những thế, xét về mặt ngoại hối, việc cắt giảm lãi suất mới nhất cũng bao hàm rủi ro tiền đồng có thể tăng giá dù là khá nhẹ. Rủi ro này tới từ hai kênh: cán cân thương mại và dòng tiền gửi nội địa. Nếu chính sách tiền tệ chuyển qua hướng tích cực thúc đẩy cầu nội địa thì cán cân thương mại sẽ bị áp lực thêm khi hoạt động nhập khẩu bắt đầu phục hồi.

Còn dòng tiền gửi nội địa, HSBC nhận định: với lãi suất huy động giảm từ 9% vào tháng 12/2012 xuống 7,5% như hiện nay, một vài nhà đầu tư nội địa sẽ xem xét lại danh mục tài sản của mình. Mặc dù vẫn có chênh lệch lớn về lãi suất (ví dụ, trần lãi suất USD là 2%), nếu các nhà đầu tư dự đoán sẽ có cắt giảm lãi suất huy động thêm nữa, việc gửi tiền đồng sẽ có dấu hiệu chuyển đổi ngày càng tăng. Điều này sẽ trở nên nghiêm trọng hơn nếu những quan ngại về tiền đồng giảm giá lại trỗi dậy.

Vào thời điểm này, HSBC cho rằng tiền đồng sẽ không tiếp tục giảm giá. Nhưng nếu lãi suất tiếp tục bị cắt giảm, những lo ngại về tính ổn định của đồng tiền sẽ nổi lên khiến tiền đồng chịu nhiều áp lực hơn.

Vì thế, HSBC kết luận rằng, NHNN Việt Nam cắt giảm lãi suất chính sách 100 điểm với hiệu lực từ ngày 26/3/2013 để thúc đẩy tiêu dùng nội địa. Trong khi động thái này chỉ mang tính hỗ trợ tâm lý thì hiệu ứng thực tế có thể chỉ rất nhỏ. Tăng trưởng chậm lại phản ánh ưu tiên của Chính phủ đối với tăng trưởng bền vững cũng như quá trình giảm nợ vay của khu vực tư nhân - một thực tế sẽ mất vài năm để khôi phục. Vì áp lực lạm phát đang trên đà tăng trên cơ sở nền kinh tế đang có dấu hiệu hồi phục mặc dù còn chậm, chúng tôi không kỳ vọng thêm đợt cắt giảm lãi suất nào trong quý II/2013./.