Kiến nghị đẩy nhanh tiến độ xây dựng sân bay Long Thành

Theo ý kiến của các chuyên gia kinh tế, giao thông, hiện nay sân bay Tân Sơn Nhất, TPHCM đang quá tải, tình trạng kẹt xe cả trên trời lẫn dưới đất diễn ra trầm trọng. Nguyên nhân do số lượng hành khách đã vượt quá so với công suất khai thác.

Nhiều giải pháp để giảm tải được đưa ra như làm cầu vượt dẫn vào sân bay, mở thêm đường băng, mở rộng sân bay... đã được đưa ra nhưng tính khả thi không cao. Trong khi đó, việc triển khai dự án xây dựng sân bay Long Thành có những thuận lợi, nhưng cũng không ít khó khăn, thách thức… vì vậy cần nỗ lực để triển khai dự án theo đúng tiến độ mà Quốc hội đã thông qua.

Tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải (GTVT) Nguyễn Ngọc Đông cho biết: Dự án sân bay Long Thành có ý nghĩa hết sức quan trọng, là dự án trọng điểm quốc gia đã được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư vào năm 2015 và đặt ra mốc đến năm 2025 sẽ đưa vào khai thác Cảng Hàng không quốc tế mới Long Thành giai đoạn 1.

Hiện Chính phủ đã giao cho Tổng Công ty Cảng hàng không Việt Nam làm chủ đầu tư trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư và Bộ GTVT cũng đã giao cho chủ đầu tư lập tiến độ trên cơ sở tiến độ yêu cầu của Quốc hội, Chính phủ. Cụ thể, tiến độ đưa ra với giai đoạn nghiên cứu khả thi từ tháng 12/2017 đến tháng 12/2019; từ năm 2019 đến năm 2020 tập trung nghiên cứu kỹ thuật và giữa năm 2021 hoàn tất nghiên cứu kỹ thuật.

Tuy nhiên, dự án sẽ khởi công các hợp phần sớm hơn vào năm 2020 ở khâu san nền, khởi công các khu bay vào năm 2021 và nhà ga ở các năm tiếp theo để đưa Cảng Hàng không quốc tế Long Thành hoàn thiện giai đoạn 1 vào khai thác năm 2025.

Cũng theo Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Ngọc Đông, giải phóng mặt bằng là khâu quan trọng trong triển khai dự án và đã được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư dự án giải phóng mặt bằng.

Hiện nay, dự án giải phóng mặt bằng đã được lập dự án khả thi và đang trình lên Chính phủ và theo quy định Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì phối hợp với các đơn vị thẩm định và báo cáo Chính phủ phê duyệt. Sau đó, trên cơ sở phê duyệt của Chính phủ sẽ triển khai giải phóng mặt bằng từ năm 2018 để có mặt bằng sạch khởi công dự án vào năm 2020.

Đề cập về những thuận lợi và khó khăn trong quá trình triển khai dự án này, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Ngọc Đông thông tin: Việc xây dựng Cảng Hàng không quốc tế Long Thành có nhiều cơ hội.

Đó là sự quan tâm của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và toàn dân; việc thực hiện giải phóng mặt bằng đã được duyệt chủ trương và triển khai các bước chi tiết và quan trọng hơn là được Quốc hội thông qua Nghị quyết dành nguồn vốn của Nhà nước sẵn sàng từ nay đến năm 2020 để thực hiện công tác giải phóng mặt bằng với tổng mức đầu tư dự kiến gần 23.000 tỷ đồng.

Tuy nhiên, để hoàn thành Cảng Hàng không quốc tế Long Thành theo tiến độ được Chính phủ thông qua vẫn còn nhiều thách thức. Đó là việc huy động nguồn lực triển khai dự án là một thách thức lớn; công tác giải phóng mặt bằng không phải lúc nào cũng dễ dàng.

Mô hình quy hoạch sân bay Long Thành.

Còn ông Nguyễn Ngọc Hưng, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên - Môi trường tỉnh Đồng Nai cho hay: Theo sự phân công của Chính phủ, UBND tỉnh Đồng Nai làm chủ dự án bồi thường, thu hồi đất, tái định cư xây dựng Cảng Hàng không quốc tế Long Thành, với tổng diện tích lõi sân bay là 5.000ha, tổng số hộ dân bị giải tỏa là 4.815 hộ và 15.500 nhân khẩu.

Đây là con số cực kỳ lớn đối với tỉnh Đồng Nai từ sau năm 1975 về giải phóng mặt bằng. Tuy nhiên, cũng có thuận lợi là trong 5.000ha thì có 1.800ha đất cao su do Công ty Cao su Đồng Nai quản lý và nguồn gốc đất cao su này theo quy định của Luật Đất đai là đất của nhà nước cho Công ty Cao su thuê trả tiền hàng năm nên nhà nước thu hồi đất chỉ bồi thường tài sản trên đất. Còn đối với dân cư vùng dự án, người dân đã có tính toán về chuyển đổi nghề nghiệp.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Ngọc Hưng cũng nhìn nhận khó khăn hiện nay là việc tính toán định giá bồi thường trong vùng lõi dự án, bởi vì vừa qua giá đất thị trường vùng phụ cận dự án liên tục tăng nên để đảm bảo lợi ích hài hòa giữa nhà nước và người dân trong tính toán giá đất đền bù rất khó.

Mặt khác, khối lượng nhân khẩu di dời của dự án lớn trên 15.000 người dẫn đến quản lý xã hội sau này, việc đào tạo ổn định nghề nghiệp cho người dân là một thách thức lớn. Tuy nhiên, tỉnh sẽ nỗ lực triển khai thực hiện các công việc liên quan đến công tác bồi thường giải phóng mặt bằng, tái định cư theo đúng tiến độ và đúng quy định pháp luật.

Một trong những yếu tố có tầm ảnh hưởng đến tiến độ thi công dự án là nguồn vốn đầu tư thực hiện dự án đã được các đại biểu tập trung thảo luận tại hội thảo. Nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Hùng Võ cho rằng: Muốn đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án thì vấn đề đặt ra là vốn và đất (giải phóng mặt bằng).

Trong đó, đối với câu chuyện bồi thường, hỗ trợ tái định cư, giải phóng mặt bằng đã được xây dựng thành một dự án riêng theo quy định của pháp luật và dự án này đã được lập và trình Quốc hội nên việc giải phóng mặt bằng không có gì là khó khăn. Do đó, vấn đề hiện nay là tìm nguồn vốn thực hiện dự án.

Theo ông Đặng Hùng Võ, với những dự án lớn như sân bay quốc tế Long Thành, một số nước đã áp dụng thành công mô hình khai thác nguồn lợi đất đai thông qua việc xác lập cơ chế góp đất và điều chỉnh đất đai, từ đó Nhà nước không phải bỏ tiền ra đầu tư dự án.

Cụ thể, với dự án sân bay quốc tế Long Thành, cơ quan quản lý Nhà nước cần xem xét việc quy hoạch lại đô thị huyện Long Thành để tăng giá trị sử dụng đất, tạo nguồn tiền đầu tư dự án. Muốn vậy Quốc hội cần thông qua Nghị quyết về thực hiện cơ chế này dựa trên khung pháp lý Luật Đất đai 2013.

Còn TS Lương Hoài Nam, chuyên gia hàng không khuyến nghị: Để đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án cần làm rõ hình thức đầu tư, vì hiện nay với dự án này chưa rõ mô hình đầu tư. Cùng với đó, cần có dự kiến phương án đầu tư, giới thiệu dự án, kêu gọi đầu tư trong và ngoài nước, có cam kết pháp lý nhất định rồi sau đó triển khai các bước tiếp theo./.