Nước ngọt có ga “bị oan”

Tại Hội thảo góp ý Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế Tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) vừa diễn ra tại Hà Nội, việc đưa mặt hàng nước ngọt có ga vào hạng mục chịu thuế TTĐB đã nhận được sự quan tâm “đặc biệt” của các chuyên gia và dư luận bởi đây là mặt hàng được sử dụng rộng rãi, lần đầu tiên xuất hiện trong danh mục chịu thuế TTĐB.

Hội thảo được chủ trì bởi Vụ Pháp luật – Văn phòng Chính phủ, Bộ Tài chính, Bộ Công thương và Phòng Thương mại & Công nghiệp Việt Nam (VCCI) nhằm tiếp nhận thêm ý kiến các bên hữu quan, chuyên gia, và doanh nghiệp để hoàn thiện một trong những Dự luật nhận được nhiều sự quan tâm của dư luận nhất.

Chưa thể chứng minh ga trong nước ngọt có hại cho sức khỏe

Tại Hội thảo, TS. Nguyễn Thị Thu Nam, đại diện chuyên gia y tế đến từ Viện Chiến lược và Chính sách Y tế, Bộ Y tế đã công bố một nghiên cứu khoa học về những tác động của ga trong nước ngọt tới sức khỏe của con người. Theo đó, nhóm nghiên cứu của Viện Chiến lược và Chính sách Y tế, Bộ Y tế đã tổng hợp tác động của ga trong nước ngọt lên 03 nhóm tình trạng sức khỏe chính: (1) Men răng và xương, (2) Hệ tiêu hóa, (3) Hệ tiết niệu.

Với men răng và xương, nhóm nghiên cứu khẳng định: “ga không có tác động đáng kể lên men răng và hoàn toàn không có tác động gì đến xương”. Thậm chí, TS. Nguyễn Thị Thu Nam nói: “ga sục trong nước còn có lợi cho hấp thụ can xi và cân bằng can xi nội môi. Với hệ tiêu hóa và hệ tiết niệu, nghiên cứu không tìm thấy bằng chứng cho thấy ga trong nước giải khát có mối liên hệ tới hai nhóm tình trạng sức khỏe này”. Trong khi đó, nghiên cứu cho rằng chưa thể kết luận về tác động của các chất phụ gia tuy một số chất chứa axit phosphoric, cafein có thể ẩn chứa tác động nhất định.

Nhóm nghiên cứu do đó tổng kết rằng: “Chưa thể vội vàng kết luận CO2 và một số chất phụ gia trong nước uống có ga gây tác động tiêu cực tới sức khỏe con người”. Nhóm nghiên cứu khuyến nghị, để có thể đưa ra kết luận chính xác, cần có những nghiên cứu tách bạch về các thành phần trong nước giải khát, có thời gian quan sát và đánh giá lâu dài.

Áp thuế cần dựa trên cơ sở y tế khoa học

Theo luật gia Vũ Xuân Tiền, Chủ tịch VFAM, Uỷ viên BCH Hội Luật gia Hà Nội, việc xác định danh mục hàng hoá chịu và không chịu thuế TTĐB còn mang tính áp đặt, thiếu sức thuyết phục. Việc áp thuế nước ngọt có ga cần dựa trên cơ sở y tế khoa học. Ngoài ra, cần phải xác định rõ tiêu chí xác định hàng hoá, dịch vụ thuộc diện “tiêu thụ đặc biệt” để làm căn cứ xác định đối tượng chịu thuế, đảm bảo sự khách quan, minh bạch trong quản lý thuế.

Luật sư Sesto Vecchi, đại diện Phòng Thương mại Hoa kỳ (AmCham) chia sẻ kinh nghiệm quốc tế và những tác động tiềm ẩn tới môi trường đầu tư trong nước. Theo đó, việc áp thuế TTĐB lên nước ngọt có ga tại Việt Nam là một trường hợp đầu tiên và cá biệt trên thế giới.

Cân nhắc thiệt hại về kinh tế

Ở giác độ kinh tế, TS. Nguyễn Đình Chúc từ Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương đưa ra kết luận nghiên cứu về tác động kinh tế của thuế TTĐB áp trên nước ngọt có ga. Theo đó, những con số biết nói đã chỉ ra nhu cầu phải hoàn chỉnh bài toán kinh tế của việc đánh thuế TTĐB đối với nước ngọt có ga. Cụ thể là, tổng mức thu thuế hàng năm từ thuế TTĐB đối với nước ngọt có ga, sau khi đã trừ đi thất thu từ thuế GTGT, thuế TNDN, và giảm trừ GDP là 8.46 triệu USD. Trong khi đó, ngành công nghiệp nước giải khát thiệt hại 40,5 triệu USD và toàn bộ nền kinh tế giảm 12,1 triệu USD. Kết luận của nhóm nghiên cứu nhấn mạnh rằng, để có một cái nhìn toàn diện hơn về tác động kinh tế, chúng ta còn cần phải tính tới chi phí duy trì hệ thống thu thuế, và chi phí xã hội của khả năng tạo việc làm, tạo thu nhập cho người lao động.

Đánh thuế TTĐB nước ngọt có ga là bất công

Trên góc độ người dân trực tiếp tiêu thụ sản phẩm, Hội tiêu chuẩn và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng nêu ý kiến rằng áp thuế nước ngọt có ga vào thời điểm này là không công bằng đối với người dân. Bởi đây là mặt hàng được sử dụng rộng rãi, việc áp thuế TTĐB đối với mặt hàng này sẽ làm giảm cơ hội tiếp cận của người dân, đồng thời giảm cơ hội việc làm và gây nhiều thiệt hại về kinh tế cho doanh nghiệp và Nhà nước.

Hội thảo cũng ghi nhận tham luận của đại diện doanh nghiệp sản xuất, vận tải, bao bì và tiêu thụ thuộc ngành công nghiệp nước giải khát có ga. Theo đó, các ý kiến đều thể hiện mong muốn việc cân nhắc kỹ lưỡng áp thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng này do các tác động trực tiếp và dây chuyền từ thuế đối với việc sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp cũng như đời sống xã hội của người lao động./.