Ô tô nhập nguyên chiếc tăng kỷ lục, kỳ vọng xe nội càng xa vời?

Theo Tổng cục Thống kê, cả năm 2014, nước ta nhập khẩu ô tô đạt giá trị 3,676 tỷ USD, tăng 51% so với năm 2013.

Trong đó, riêng ô tô nhập nguyên chiếc là 72.000 chiếc, với tổng giá trị tương đương 1,57 tỷ USD, tăng 103,8% về lượng ôtô nhập khẩu và tăng 117,3% về giá trị so với năm ngoái.

Trước đó, năm 2013, có tổng cộng 34.978 ôtô nguyên chiếc nhập khẩu vào Việt Nam, đạt giá trị kim ngạch xấp xỉ 708 triệu USD.

Số lượng xe nhập khẩu chiếm gần phân nửa lượng xe bán ra trong năm. Ảnh:QH/VnExpress

Những con số này cho thấy, nhu cầu tiêu thụ ô tô trong nước gia tăng rất mạnh, nhất là xe nhập nguyên chiếc. Theo dự báo hồi tháng 11 của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho biết, năm 2014, doanh số bán hàng toàn thị trường ô tô Việt Nam đạt khoảng 150.000 chiếc, tăng 36% so với năm 2013 và gần chạm mức kỷ lục 160.000 chiếc của năm 2009.

Như thế, với lượng xe nhập nguyên chiếc của năm nay đã chiếm khoảng gần 50% tổng xe tiêu thụ toàn thị trường. Theo xu hướng các năm trước, dịp cuối năm lượng khách mua xe tăng do người dân tăng cường mua sắm cuối năm. Bên cạnh đó, chính sách trợ giá, hỗ trợ các chi phí của các hãng xe dịp cuối năm cũng kích thích nhu cầu mua sắm của người tiêu dùng.

Thực tế đã chứng minh, riêng trong tháng 12, Việt Nam nhập khẩu 10.000 ôtô nguyên chiếc, và cũng là tháng thứ 2 liên tiếp trong năm có lượng xe nhập khẩu lên đến con số 10.000, cao nhất trong vòng 5 năm nay.

Nhiều phân tích cho thấy, các doanh nghiệp ô tô liên doanh có tỷ lệ nội địa hóa ôtô Việt Nam hiện chỉ khoảng trên dưới 10%. Trong khi đó, theo lộ trình, tới năm 2018 thì thuế nhập khẩu xe nguyên chiếc trong khu vực ASEAN hạ xuống bằng 0%.

Còn thực tế phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ cho ngành ô tô ở Việt Nam vẫn còn èo uột. Điều này được chính Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng phát biểu  trong phiên trả lời chất vấn tại Quốc hội, hôm 17/11/2014, rằng: không doanh nghiệp nào dám làm nhà cung cấp phụ trợ vì dung lượng thị trường thấp, trong khi có đến 10 hãng lắp ráp. Cần phải đạt dung lượng thị trường 100.000 xe/năm thì mới đủ lớn để có nhà sản xuất phụ trợ nhưng Việt Nam có khoảng 10 doanh nghiệp lắp ráp nhưng mỗi năm chỉ tiêu thụ 70.000 xe.

Bộ trưởng còn cho rằng sự phân công trong chuỗi giá trị gia tăng toàn cầu ngày càng quyết định bởi doanh nghiệp lớn, đến nay các doanh nghiệp đa quốc gia sản xuất sản phẩm hoàn chỉnh đã hình thành các doanh nghiệp vệ tinh, Việt Nam đi sau, muốn chen chân vào chuỗi này là điều hết sức khó khăn vì sức yếu, kinh nghiệm chưa nhiều.

Rõ ràng, một xu thế nhãn tiền, khi thuế nhập khẩu về 0%, doanh nghiệp ô tô trong nước nếu muốn sản xuất ôtô ở Việt Nam thì vẫn phải nhập khẩu linh kiện với giá cao. Tức là sản phẩm sẽ khó cạnh tranh với ôtô nhập khẩu nguyên chiếc từ ASEAN.

Hơn nữa, gần đây, dư luận xôn xao, thậm chí cả kỳ vọng giá ô tô sẽ giảm tới cả trăm triệu vào năm 2015 và các năm sau, vì thị trường chung ASEAN bắt đầu thực hiện. Song, ngay lập tức, giới trong nghề đã bác kỳ vọng này. Hiệp hội Các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA) khẳng định trên báo giới rằng, cho dù thế nào các mức thuế suất đối với mặt hàng ôtô vào năm 2015 vẫn sẽ giữ nguyên và vì vậy, hầu như không có chuyện giảm giá bán lẻ ôtô như một số phương tiện đã dự đoán.

Như thế, với số lượng ô tô nhập khẩu nguyên chiếc ngày càng tăng, trong khi tỷ lệ nội địa hóa ngành ô tô trong nước vẫn èo uột, chưa có cơ sở để kỳ vọng xe Made in Việt Nam lên ngôi. Xe nhập nguyên chiếc có thể sẽ tiến lên chiếm lĩnh phần đa của thị trường một cách bền vững hơn. Khi đó, hẳn là giấc mơ xe nội, giá rẻ vẫn còn xa lắm mới thành hiện thực như người tiêu dùng bình dân kỳ vọng./.