Ông Trương Đình Tuyển: Nền kinh tế đang vật vã để đi lên

Lạm phát năm 2014 sẽ không vượt quá 4,5%?

Nhìn lại thực tế những gì diễn ra trong nền kinh tế Việt Nam 2/3 năm 2014, ông Trương Đình Tuyển, nguyên Bộ trưởng Thương mại, đánh giá: Kinh tế vĩ mô ổn định tốt hơn, lạm phát giảm. Trong đó, tính đến tháng 8, CPI mới ở mức 1,84% so với tháng 12/2014. Dự báo cả năm 2014, CPI khó vượt quá 4,5% so với tháng 12/2013.

Theo ông Tuyển, “nền kinh tế đã thoát đáy và đang vật vã để đi lên nhưng tổng cầu vẫn yếu, nợ xấu không được giải quyết hiệu quả và đang có xu hướng tăng lên, tín dụng không đến được với nền kinh tế; tốc độ phục hồi chậm”.

Trong đó, doanh nghiệp là nhân tố quyết định chính đến “sức khoẻ” nền kinh tế, nhưng hiện khu vực này vẫn rất khó khăn. Đáng chú ý là doanh nghiệp hiện vẫn phải vay vốn với lãi suất cao, nhất là vay trung và dài han (theo khảo sát của Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương, chỉ có 20% doanh nghiệp vay với lãi suất dưới 10%, còn lại đều trên 10%, đặc biệt có những doanh nghiệp phải vay ở mức 16%). Doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ rất khó tiếp cận nguồn tín dụng. Thực tế khó khăn này còn thể hiện qua chỉ số quản trị mua hàng theo HSBC cho thấy, tuy vẫn ở mức trên 50 điểm % nhưng đã sụt giảm 4 tháng liên tục.

Điều đáng lưu ý là “khu vực tư nhân Việt Nam ngày càng yếu đi, tỷ trọng xuất khẩu của khu vực này 8 tháng năm 2014 chỉ còn chiếm 32,7% trong tổng kim ngạch của cả nước, trong khi kim ngạch xuất khẩu của khối FDI đã lên tới 67,3%, khu vực trong nước chỉ còn 32,7%.

Cùng với đó, hệ thống phân phối cũng đang bị các nhà đầu tư nước ngoài xâm lấn, FDI cũng đã chiếm tỷ trọng gần 70% tổng giá trị sản xuất công nghiệp cả nước”.

Với những chỉ số vừa nêu, ông Tuyển khuyến cáo rằng, câu hỏi cần được đặt ra một cách nghiêm túc là “tình hình này là tốt hay xấu và liệu tăng trưởng kinh tế có đi liền với tích lũy và tăng cường nội lực, gia tăng sức mạnh của DN trong nước?” Bởi vì, nó gắn liền với quan điểm: Nội lực là quyết định, ngoại lực là quan trọng. Theo quan điểm này, tăng trưởng kinh tế, phải gắn liền với tích lũy nội lực, tăng cường sức mạnh quốc gia và gia tăng sức mạnh của các doanh nghiệp trong nước. 

Không những thế, về tốc độ tăng trưởng, ông Tuyển cũng cho rằng, khó đạt mức tăng trưởng 5,8% như chỉ tiêu đề ra. Nếu muốn đạt, phải tăng thêm khai thác dầu thô, khai thác than…(như đã từng làm), nhưng “đây là cách tăng trưởng không hiệu quả”- ông Tuyển nhấn mạnh. Bởi theo ông, vấn đề không chỉ là tốc độ tăng trưởng mà quan trọng hơn là cách thức tạo ra tăng trưởng.

Hơn nữa, nếu giải quyết được nợ xấu, cải thiện môi trường kinh doanh, tạo điều kiện khuyến khích đầu tư tư nhân, ông Tuyển tin là có thể tiếp cận đến chỉ tiêu này và tạo đà cho năm 2014 và tạo đà cho năm 2015.

Đáng chú ý nữa là, ông Tuyển dự báo lạm phát năm nay sẽ không vượt quá 4,5% do tổng cầu thấp và giá thị trường thế giới theo dự báo không có biến động lớn.

Nợ công đe doạ an toàn tài chính

Dẫn dự báo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), ông Tuyển cho biết, kinh tế thế giới năm 2015 phục hồi mạnh hơn, tăng trưởng toàn cầu được dự báo là 4% tăng 0,6 điểm % so với dự báo tăng trưởng năm 2014 (mức này cao hơn khá nhiều mức tăng trưởng của năm 2013 so với 2012).

Mặc dù vậy, tình hình vẫn còn nhiều bất định, như: khủng hoảng Ukraine, kèm theo sự cấm vận của phương Tây với Nga, khủng hoảng và cuộc chiến chống Nhà nước Hồi giáo IS ở Trung Đông... sẽ tác động đến kinh tế toàn cầu. Trong bối cảnh đó, ông Tuyển vẫn có dự báo kinh tế Việt Nam năm 2015 có mức phục hồi cao hơn và có khả năng đạt mức tăng trưởng từ 6%-6,2%.

Cơ sở cho dự báo này, ông cho rằng, do yêu cầu cải thiện môi trường kinh doanh đang được Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo quyết liệt và sẽ có chuyển biến trên hầu hết các tiêu chí trong nửa đầu năm 2015. Không những thế, nhiều khả năng hầu hết các Hiệp định mậu dịch tư do ta đang đàm phán sẽ được hoàn thành không muộn hơn 6 tháng đầu năm 2015. Điều này sẽ tạo điều kiện thu hút đầu tư và mở rộng thị trường xuất khẩu, qua đó thúc đẩy tăng trưởng.

Với những dự cảm khá lạc quan đó, theo ông Tuyển, năm 2015, lạm phát có thể không quá 6,5% nếu Ngân hàng Nhà nước thực hiện tốt chính sách trung hòa tiền tệ (ngoại tệ vào Việt Nam sẽ tăng, lượng tiền VND để mua ngoại tệ sẽ  lớn (gần giống như năm 2007) cần phải có giải pháp rút tiền VND về...).

Tuy nhiên, sang năm vẫn có những nguy cơ và rủi ro về nợ công tăng sẽ đe doạ khả năng trả nợ và an toàn tài chính. Đặc biệt là nếu tăng trưởng thấp và do đó thu ngân sách tăng chậm, nguồn trả nợ sẽ khó khăn./.