Vì sao thủy điện miền Trung khó cắt lũ cho hạ du?

VOV.VN - Do bị giới hạn bởi đặc điểm địa hình nên các hồ thủy điện miền Trung chỉ có dung tích chứa nước khiêm tốn, khó có thể cắt lũ triệt để.

Những ngày qua, một số tỉnh miền Trung lại ngập lụt nghiêm trọng. Nhiều ý kiến cho rằng, nguyên do là việc xả lũ của các thủy điện ở thượng nguồn đổ về dồn dập, với lưu lượng lớn. Tuy nhiên, trên thực tế, do bị giới hạn bởi đặc điểm địa hình, các hồ thủy điện ở khu vực miền Trung chỉ có dung tích chứa nước khiêm tốn, khó có thể cắt lũ triệt để cho vùng hạ du.

Thực tế này đòi hỏi quá trình vận hành xả lũ của các hồ thủy điện phải được thực hiện nghiêm ngặt theo quy trình với sự giám sát chặt chẽ nhằm tránh xảy ra lũ nhân tạo, gây thiệt hại về người và tài sản cho nhân dân.

Nằm ở thượng nguồn sông Ba, Thủy điện An khê – KaNak có dung tích chứa cả hai hồ lên tới hơn 300 triệu m3 nước. Bởi vậy, mỗi lần xả lũ, đều tác động tới các hồ chứa và khu vực dân cư ở hạ lưu.

Quá trình vận hành xả lũ của các hồ thủy điện phải được thực hiện nghiêm ngặt. (Ảnh minh họa: KT)
Theo ông Đỗ Đức Hoài – Phó Giám đốc Công ty Thủy điện An Khê – Kanak, lệnh xả lũ của UBND tỉnh Gia Lai cho phép lượng xả lớn nhất qua tràn Kanak là 695m3/s, nhưng thực tế nhà máy chỉ xả 450m3/s; còn xả qua tràn lớn nhất của An khê là 1245 m3/s, thực tế chỉ xả 900m3/s. Trong đợt xả lũ đầu tiên của năm nay, tại hồ Kanak, mức nước ngưỡng tràn là 502 m, tức là dưới rất nhiều so với quy định dung tích phòng lũ.

“Hồ ở thượng nguồn nên quy trình 1077 quy định rất chặt chẽ. Nếu ở miền Bắc, hồ thủy điện Sơn La quy định thông báo trước vận hành xả lũ là 2 tiếng, nhưng với Gia Lai quy định phải thông báo trước 4 tiếng để các địa phương phòng lũ hạ du. Trong phương án phòng lũ hạ du, đảm bảo tính toán được khi xả lũ tại các hồ chứa An khê- Kanak cũng như phối hợp tốt với địa phương mới có thể chủ động được”, ông Hoài cho biết.

Phía hạ du sông Ba, bên dưới đập thủy điện An Khê – Kanak là các Thủy điện Sông Ba Hạ, Thủy điện Krông H’Năng… Khi chịu áp lực nước từ thượng nguồn, các thủy điện này cũng phải giảm tải cho hồ chứa bằng cách xả nước.

Ông Nguyễn Đức Phú – Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thủy điện Sông Ba Hạ cho biết, thực tế, đợt mưa bão gần đây nhất vào ngày 4/12, thủy điện đã báo cáo UBND tỉnh Phú Yên đề nghị cho phép xả điều tiết hồ chứa trước từ ngày 1/12 và giữ điều tiết mực nước hồ là 1,02m. Với việc chủ động điều tiết đón lũ trước 3 ngày như vậy, ông Nguyễn Đức Phú khẳng định thủy điện Sông Ba Hạ không dồn dập xả lũ.

Tuy nhiên, qua thực tế vận hành liên hồ chứa, ông Phan Đình Thạnh, Giám đốc Công ty Cổ phần Sông Ba, đơn vị vận hành Nhà máy thuỷ điện Krông H'năng cho rằng, vẫn còn những bất cập.

Theo đó, khi các lưu vực khác trên sông Ba không có mưa mà chỉ có mưa cục bộ tại lưu vực hồ Krông H’Năng thì việc vận hành xả nước đón lũ theo Quy trình liên hồ hiện nay là không hợp lý, đồng thời không tích được nước cho mùa cạn. Vì vậy, trong trường hợp mưa lũ chỉ xảy ra cục bộ trên lưu vực, thì hồ thủy điện Krông H’Năng cần được vận hành theo quy trình đơn hồ.

“Thời gian tới công ty sẽ có một báo cáo đề xuất với tỉnh Phú Yên về xả lũ liên hồ trên sông Ba sao cho hợp lý hơn. Hiện nay việc sử dụng dung tích phòng lũ chưa phải là tối ưu. Ngoài ra khi xả nước đón lũ hiện vẫn theo một quy định cứng nhắc, chưa phải là khoa học”, ông Thạnh cho hay.

Những ngày gần đây, lưu lượng nước từ các thủy điện đầu nguồn sông Ba xả về hạ du giảm dần. Tuy nhiên, vẫn chưa thể dự báo chính xác tình hình mưa lũ bởi diễn biến thời tiết được đánh giá là rất phức tạp. Vì vậy, mới đây, Bộ Công Thương thành lập đoàn kiểm tra, đánh giá thực tế vận hành hồ chứa thủy điện trên sông Ba.

Qua kiểm tra, đánh giá thực tế, ông Tô Xuân Bảo, Phó Cục trưởng Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường Công nghiệp - Bộ Công Thương nhận định, về cơ bản, các nhà máy thủy điện Krông H'năng, Thủy điện Sông Ba Hạ, An Khê – Kanak đang tuân thủ tốt các quy định về quản lý an toàn đập và tuân thủ nghiêm quy trình vận hành liên hồ chứa được Thủ tướng phê duyệt (Quyết định số 1077/QĐ-TTg).

Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với địa phương trong việc vận hành hồ chứa, góp phần giảm lũ, chậm lũ cho hạ du. Tuy nhiên, do địa hình khu vực hẹp, dốc nên thuỷ điện chỉ có quy mô nhỏ, dẫn đến dung tích phòng lũ của hồ thuỷ điện cũng nhỏ, nên chỉ có thể góp phần giảm mức độ lũ, chứ không thể cắt lũ một cách triệt để cho hạ du.

Tiến sỹ Thái Phụng Nê, nguyên Thứ trưởng Bộ Công nghiệp, người từng lâu năm gắn bó với các công trình thủy điện cũng cho rằng, trên thực tế, các nhà máy thủy điện trên sông Ba không chống được lũ lớn vì có dung tích phòng lũ rất nhỏ, chỉ làm chậm lũ chứ không thể chống lũ triệt để như các hồ trên hệ thống sông Đà. Bởi vậy, việc điều hành xả lũ cần phải được thực hiện nghiêm theo quy trình vận hành liên hồ chứa, đồng thời phải có sự giám sát chặt chẽ, không gây ra lũ nhân tạo cho hạ du.

“Trên sông Ba không có địa điểm để làm những hồ chứa lớn đủ dung tích điều tiết chống lũ triệt để được. Điều hành phải thực hiện nghiêm quy trình vận hành liên hồ chứa, khi nào mức nước đến đâu như thế nào thì mở tháo bao nhiêu lưu lượng. Giám sát việc này giao cho địa phương họ có trách nhiệm đối với dân và tài sản địa phương họ. Có thể đặt camera xem van mở bao nhiêu tương ứng lưu lượng tháo bao nhiêu. Mở xả lũ thì phải thực hiện theo quy trình thông báo cho hạ lưu xả bao nhiêu, tương ứng mức nước nào đều minh bạch, không phải như trước đây không tính toán, quan sát…”, Tiến sỹ Thái Phụng Nê phân tích.

Không phải ngẫu nhiên mà mỗi mùa mưa lũ, người dân lại nơm nớp lo sợ các nhà máy thủy điện xả lũ. Chỉ tính riêng trên sông Ba, qua địa phận các tỉnh Gia Lai, Phú Yên, có tới 5 hồ đập thủy điện, với tổng dung tích lên tới hơn 1,4 tỷ m3 nước. Trong bối cảnh diễn biến thời tiết phức tạp, mưa bão gây nên nhiều đợt lũ lớn, việc vận hành hồ chứa thủy điện cần phải hết sức thận trọng.

Bên cạnh đó, sự phối hợp nhịp nhàng giữa chủ hồ đập và chính quyền địa phương là vô cùng quan trọng, để đưa ra được quyết định điều tiết xả lũ hợp lý đúng quy trình, không gây thêm lũ nhân tạo, hạn chế thấp nhất ảnh hưởng và thiệt hại đến tính mạng và tài sản người dân vùng hạ du mỗi khi mùa mưa lũ về./.

Mời quý độc giả theo dõi VOV.VN trên

Tin liên quan

Yêu cầu các địa phương hạn chế thiệt hại do xả lũ hồ chứa gây ra
Yêu cầu các địa phương hạn chế thiệt hại do xả lũ hồ chứa gây ra

VOV.VN - Công điện khẩn yêu cầu các địa phương cần chủ động đối phó ứng phó, hạn chế thiệt hại do xả lũ hồ chứa gây ra. 

Yêu cầu các địa phương hạn chế thiệt hại do xả lũ hồ chứa gây ra

Yêu cầu các địa phương hạn chế thiệt hại do xả lũ hồ chứa gây ra

VOV.VN - Công điện khẩn yêu cầu các địa phương cần chủ động đối phó ứng phó, hạn chế thiệt hại do xả lũ hồ chứa gây ra. 

Phú Yên thiệt hại nặng do bão số 12 và thuỷ điện xả lũ
Phú Yên thiệt hại nặng do bão số 12 và thuỷ điện xả lũ

VOV.VN - Do ảnh hưởng của cơn bão số 12 và thuỷ điện xả lũ, tỉnh Phú Yến gánh chịu thiệt hại nặng nề.

Phú Yên thiệt hại nặng do bão số 12 và thuỷ điện xả lũ

Phú Yên thiệt hại nặng do bão số 12 và thuỷ điện xả lũ

VOV.VN - Do ảnh hưởng của cơn bão số 12 và thuỷ điện xả lũ, tỉnh Phú Yến gánh chịu thiệt hại nặng nề.

Thủy điện ở miền Trung xả lũ, nhiều nơi ngập lụt
Thủy điện ở miền Trung xả lũ, nhiều nơi ngập lụt

VOV.VN - Các địa phương đang tập trung khắc phục và chủ động đối phó với diễn biến phức tạp của thời tiết.

Thủy điện ở miền Trung xả lũ, nhiều nơi ngập lụt

Thủy điện ở miền Trung xả lũ, nhiều nơi ngập lụt

VOV.VN - Các địa phương đang tập trung khắc phục và chủ động đối phó với diễn biến phức tạp của thời tiết.