Xây sân bay Long Thành: Loay hoay câu hỏi về vốn

Dự án đầu tư xây dựng cảng hàng không quốc tế Long Thành đã thực sự làm nóng không khí nghị trường ngay từ ngày đầu khai mạc kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIII. Nóng bởi dự án được trình ra giữa lúc đất nước đang bộn bề khó khăn, nợ công tăng cao, nợ xấu chưa giải quyết thấu đáo, nguồn tiền chi cho đầu tư phát triển đang bị thu hẹp.

Bộ trưởng GTVT Đinh La Thăng, ngay khi chuẩn bị trình dự án đã nhận định: “Thời điểm trình dự án ra Quốc hội không thuận lợi vì đang lúc Quốc hội bàn về nợ công”.

Đầu tư xây dựng sân bay Long Thành là một chủ trương lớn của đất nước, phải xin ý kiến của Quốc hội. Xung quanh việc làm hay không làm dự án này vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau. Những quan điểm nhiều chiều cho thấy, hơn lúc nào hết, các đại biểu Quốc hội thể hiện trách nhiệm của mình với đất nước, cử tri.

Đại biểu Phạm Quang Nghị (Bí thư Thành ủy Hà Nội) khi nói về việc còn nhiều ý kiến khác nhau dự án này nhận định: “Công trình lớn khi thảo luận chưa hẳn đồng thuận” và ông Phạm Quang Nghị dẫn chứng như dự án 500 KV Bắc Nam, thủy điện Sơn La… nhưng triển khai lại thành công. Ngược lại, có những công trình đồng thuận nhưng khi triển khai lại vướng, ví dụ như bô xít Tây Nguyên, dầu khí Dung Quất, đường Hồ Chí Minh.

Với dự án Long Thành, theo ông Phạm Quang Nghị, nếu thuyết minh sự cần thiết và nhu cầu của đất nước, so với các nước xung quanh… thì đúng là cần một sân bay tầm cỡ. Vấn đề là khi triển khai cần tính toán xem nguồn vốn lấy từ đâu? Theo Báo cáo của Chính phủ thì các nguồn vốn chưa chắc chắn; có nhiều yếu tố viết hơi lãng mạn, lạc quan, ví dụ như thành phố sân bay. Chúng ta cần tính toán kỹ và rút kinh nghiệm 1 số dự án, công trình khi đã giải phóng mặt bằng 1 lần xong lại để 10 năm sau mới khai thác hết thì rất lãng phí. “Cá nhân tôi thấy cần thiết phải có sân bay nhưng phải tính toán kỹ vốn, quy mô, tiến độ thực hiện” – ông Phạm Quang Nghị nói.

Còn theo đại biểu Chu Sơn Hà (đoàn Hà Nội): “Đây là Dự án trọng điểm, có tính chất lâu dài, hướng đến tương lai, Quốc hội bàn chủ trương là chính, còn nhiều bước nữa, không phải có chủ trương rồi là thực hiện ngay, có thể hết khóa này chưa chắc đã có quyết định triển khai”.

Đại biểu Bùi Thị An (đoàn Hà Nội) cho rằng: “Bên nào lý lẽ cũng rõ ràng. Tuy nhiên, theo tôi, giao thông nên đi trước một bước, căn cứ vào đặc thù đất nước để chọn cái nào trước, cái nào sau. Nếu đi sau sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển đất nước, dân trí”.

Vốn ở đâu?

Nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ lo lắng về việc khái toán chưa tính hết các chi phí phát sinh, sau này rất dễ đội vốn. Đại biểu Cao Sỹ Kiêm (đoàn Thái Bình) cho rằng, công trình nào mà đội vốn 1,5 lần là may mắn lắm rồi, với Long Thành, không phải chỉ ở mức như Chính phủ trình mà có thể phải cao hơn nữa. Cùng chung lo lắng này, đại biểu Bùi Thị An nói: “Không chỉ là hơn 18 tỷ USD đâu mà chắc sẽ lớn hơn nhiều, vì vậy Quốc đồng ý chủ trương thì Chính phủ cần có cam kết về tiến độ và qui mô đầu tư. Không thể để tình trạng bắt đầu thì vốn bé sau đội lên, cả nước chạy theo thì rất khó”.

Sau khi nghiên cứu báo cáo của Chính phủ về các giải pháp huy động vốn, đại biểu Võ Thị Dung, đoàn TP Hồ Chí Minh cho rằng Quốc hội và cử tri cả nước đang băn khoăn khi nợ công đang ở mức báo động thì việc sắp xếp nguồn vốn cho sân bay Long Thành có nhiều vấn đề.

"Nói là không sử dụng nguồn ngân sách nhà nước, tiền đó là tiền của nhân dân, sao có thể nói là nguồn vốn xã hội hóa? Dân gánh nặng quá rồi", đại biểu Dung nói.

Bà Võ Thị Dung cũng lo lắng về trình độ quản trị, với tham nhũng tràn lan, siêu dự án như thế này rất khó quản lý. "Đề nghị lùi  thời điểm đầu tư, tiếp tục nghiên cứu về nhiều mặt, cần thiết lấy ý kiến của chuyên gia, ý kiến nhân dân làm cơ sở cho Quốc hội xem xét. Có thể 10 năm nữa hoặc sau 2030 mới đầu tư để giảm nợ công, gánh nặng cho dân", đại biểu Dung đề nghị.

Cùng chung nỗi lo này, đại biểu Trần Đình Nhã (đoàn Thừa Thiên – Huế) cho rằng: "Trong vòng 2 năm chưa nói làm gì mà đã phải bỏ ra 2 tỉ USD giải phóng mặt bằng, khoản này lấy đâu ra? Báo cáo có nói huy động nguồn vốn tư nhân thông qua tiến hành cổ phần hóa Tổng công ty hàng không Việt Nam. Thế nhưng cổ phần hóa liệu có ai mua không khi mấy năm qua đơn vị này làm ăn thua lỗ? Rồi  báo cáo cũng nói nhiều nhà đầu tư nước ngoài quan tâm (tập đoàn của Pháp, Samsung….) cũng chỉ là những lời hứa. Những cam kết này liệu có giá trị pháp lý hay không?...".

Theo đó ông Trần Đình Nhã cho rằng những điều này trong đánh giá dự kiến đầu tư nhất là về vốn cần phải rõ ràng minh bạch hơn.  “Báo cáo nói không làm tăng nợ công là vô lý vì ODA hay trái phiếu thì cũng là nợ công. Nợ công chúng ta đang rất cao, thêm công trình này nữa nợ công bao nhiêu thì phải tính toán"- ông Nhã nhấn mạnh.

Theo đánh giá của đại biểu Trần Đình Nhã, hiện phân tích về hiệu quả dự án đang được "vẽ" quá lên. Báo cáo đang cho rằng có sân bay này thì việc ùn tắc tại sân bay Tân Sơn Nhất sẽ giảm, kéo theo đó là giảm chi phí nhưng dự án lại không tính đến những người ở TPHCM phải tăng chi phí, phải đi ô tô mất cả tiếng đồng hồ. Kể cả có đường sắt thì cũng phải chi thêm một khoản tiền nữa.

"Báo cáo lập luận 1 phía, nhấn mạnh cái này nhưng lại không chú ý cái kia. Cần giải trình một cách cụ thể rõ ràng , khách quan hơn", Đại biểu Trần Đình Nhã đề nghị./.