Xuất hiện dấu hỏi về cách tính giá điện 6 bậc thang của EVN

Căn cứ để xây dựng biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt, lựa chọn phương án nào trong cải tiến biểu giá bán lẻ điện để vừa hài hòa lợi ích của Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng, bám sát được giá thị trường, đảm bảo sử dụng điện tiết kiểm hiệu quả vẫn đang được Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) lấy ý kiến hoàn thiện.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công Thương) cho biết, khi ngành điện xây dựng cơ cấu biểu giá bán lẻ điện phải căn cứ trên những số liệu thống kê trong quá khứ, đồng thời dự kiến tốc độ tăng trưởng của các nhóm khách hàng tiêu thụ điện trong đó có nhóm khách hàng mua điện sinh hoạt.

GS.Viện sĩ.TSKH Trần Đình Long cho rằng tỷ lệ giá tăng thêm theo mỗi bậc thang hiện nay là không tuân theo quy luật nào. (Ảnh: internet)

Với 3 phương án điều chỉnh biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt do EVN đưa ra, Cục Điều tiết điện lực đã tiến hành xem xét dựa trên thực tế bán lẻ điện. Cùng với việc xem xét về số hộ sử dụng cũng cần phải tính đến thực tế sử dụng điện, cơ cấu sử dụng điện của từng nhóm khách hàng, đảm bảo mục tiêu về an sinh xã hội như hỗ trợ trực tiếp tiền điện cho các hộ nghèo, hộ chính sách.

Ông Nguyễn Anh Tuấn cũng khẳng định dù có điều chỉnh biểu giá như thế nào thì giá bán lẻ điện bình quân vẫn ở mức 1.747 kWh. Tuy nhiên, với những hộ nghèo và hộ chính sách trên cả nước, hiện nay vẫn được nhà nước hỗ trợ trực tiếp tiền điện 49.000 đồng/hộ/tháng, tổng chi phí cho việc hỗ trợ này năm 2015 này ước tính sẽ là 2.100 tỷ đồng.

Do đó, khi xem xét theo phương án nhập biểu giá điện 50 kWh với 100 kWh thành một bậc sẽ đồng nghĩa với việc phải tăng thêm kinh phí để hỗ trợ cho các hộ nghèo, hộ chính sách. Trong điều kiện kinh tế đất nước với thực tế sử dụng điện, việc hỗ trợ tiền điện cũng cần phải được cân đối, đảm bảo cơ chế chính sách của nhà nước nhưng cũng phải đảm bảo nguồn ngân sách để hỗ trợ cho các hộ nghèo.

Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực cũng chỉ rõ: Các phương án của EVN đưa ra một mặt phải thực hiện việc xây dựng biểu giá bán lẻ điện theo cơ chế thị trường, nhưng biểu giá bán lẻ điện mới cũng phải phù hợp với thực tế của đa số khách hàng sử dụng điện cũng như cơ cấu và xu hướng sử dụng điện trong tương lai. Nếu thực hiện phương án tính giá điện bậc thang cũng vẫn phải làm sao khuyến khích người dân sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả đồng thời đảm bảo thuận lợi cho quá trình quản trị.

Giá điện giữa 6 bậc thang là “đường cong mềm mại”

Đánh giá về các phương án điều chỉnh biểu giá điện sinh hoạt do Tập đoàn Điện lực Việt Nam đưa ra, GS.Viện sĩ.TSKH Trần Đình Long, Phó Chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam cho rằng, với thuyến minh phương án tính giá điện nhiều bậc thang sẽ gây khó khăn cho việc ghi chỉ số công tơ điện, khó khăn cho việc tính toán giá điện là không thỏa đáng. Bởi trên thực tế hoàn toàn không có khó khăn gì trong việc ghi chỉ số công tơ điện khi những con số luôn được thể hiện. Tương tự đối với cách tính toán giá điện theo bậc thang cũng hoàn toàn không gặp khó khăn gì đối với 3 bậc hay thậm chí là 10 bậc.

Tuy nhiên với cách tính giá điện 6 bậc thang hiện nay, GS.Viện sĩ.TSKH Trần Đình Long cho rằng, EVN cần cải tiến ở hai điểm. Cải tiến trước tiên là với 2 bậc thang đầu tiên do không chênh lệch nhau quá nhiều, với mức giá gần nhau nên có thể gộp lại làm một. Điểm thứ hai là với 6 bậc thang hiện nay, tỷ lệ giá tăng thêm theo mỗi bậc là không tuân theo quy luật nào.

GS.Viện sĩ.TSKH Trần Đình Long phân tích, thường theo quy luật tăng giá theo tỷ lệ tuyến tính, giá điện tăng từ bậc này sang bậc khác theo một mức cố định thì yếu tố điều tiết sẽ giảm đi. Hiện nhiều quốc gia sử dụng giá điện bậc thang, nhưng người sử dụng điện đến những bậc thang càng cao chênh lệch giá điện càng lớn, điều này để nâng hiệu quả của việc điều tiết sử dụng điện.

Tuy nhiên với biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt theo phương án 1 của EVN đưa ra, các mức giá bậc thang đã không đi theo quy luật tuyến tính với mức tăng cố định của từng bậc. Thay vào đó giá điện mỗi bậc tuy có sự biến đổi nhưng không có tính chất gia tăng ở những bậc thang cao, có bậc lên, có bậc xuống. Điều này đã phá vỡ quy tắc càng dùng nhiều càng phải trả giá đắt của người sử dụng điện.

Theo diễn giải của GS.Viện sĩ.TSKH Trần Đình Long, ở mức 50kWh – 100kWh, mức giá chênh lệch là 49 đồng/kWh, nhưng từ mức 100kWh lên 101kWh mức giá đã tăng 253 đồng/kWh. Tiếp theo là từ 200kWh đến 201kWh giá điện có mức tăng 456 đồng/kWh. Nhưng từ 300kWh đến 301kWh mức tăng lại chỉ còn 261 đồng và với bậc thang cao nhất thì mức tăng lại giảm xuống chỉ còn 84 đồng/kWh.

“Ít ra ngành điện phải giữ được các bước tăng bậc thang theo mức giá cố định. Tuy nhiên hiện biểu giá bán lẻ điện đang được thiết kế theo một “đường cong mềm mại”. Đường cong lên cao rồi xuống thấp khiến nhiều người rất khó hiểu việc thiết kế biểu giá bậc thang không theo quy luật này là có tác dụng gì?”, GS.Viện sĩ.TSKH Trần Đình Long băn khoăn.

Từ đó, GS.Viện sĩ.TSKH Trần Đình Long cho rằng, nếu quan tâm và so sánh đến mức tiêu thụ điện năng hiện nay có thể thấy, những hộ sử dụng điện ở bậc thang cấp 5 có mức tiêu thụ trung bình khoảng 700 kWh/tháng, trong khi số hộ sử dụng điện ít nhất chỉ ở mức 30 kWh/tháng, chênh lệch giữa hai đối tượng này là rất lớn đến 25 lần. Chính vì vậy, thực chất lượng điện năng của mỗi cấp sử dụng bao nhiêu là điều cần phải xem xét trước tiên và mới cần thiết phải tác động để điều tiết.

“Ngành điện muốn đơn giản hóa thì dùng cách tính giá điện theo mức tăng lũy tiến cố định, nếu muốn có tác động điều tiết mạnh hơn thì tính giá tăng theo tỷ lệ tăng dần. Với phương án biểu giá bán lẻ điện 6 bậc, EVN cần xem lại. Nếu muốn giữ phương án 6 bậc cũng cần phải giải thích rõ vì sao tỷ lệ tăng giá lại “uốn lượn” không theo quy luật như hiện nay”, GS.Viện sĩ.TSKH Trần Đình Long chỉ rõ./.