Đối tượng tham gia BHXH tự nguyện vượt kế hoạch, nhưng mức đóng giảm nhanh

Báo cáo Quốc hội về tình hình thực hiện chính sách, chế độ bảo hiểm xã hội, quản lý và sử dụng quỹ bảo hiểm xã hội năm 2020, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, năm 2020 là năm đầu tiên số người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc giảm so với năm trước, nguyên nhân chính là do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19.

Lần đầu tiên số người tham gia BHXH bắt buộc giảm

Tính đến hết ngày 31/12/2020, số người tham gia BHXH bắt buộc là 15.050.944 người, giảm tương ứng 1% so với năm 2019. Hiện có trên 151.000 tổ chức, cá nhân có trả thu nhập nhưng chưa tham gia BHXH bắt buộc cho người lao động; gần 388.000 lao động thuộc đối tượng tham gia nhưng chưa tham gia BHXH bắt buộc.

Số người tham gia BHXH tính đến hết 31/12/2020 là 16.176.180 người, bằng 33,5% lực lượng lao động trong độ tuổi, đạt chỉ tiêu đặt ra của năm 2020.

Năm 2020, có 860.741 người hưởng BHXH một lần tăng 6,65% so với năm 2019 và gấp hơn 2 lần so với số người tham gia BHXH tăng thêm của năm 2020 so với năm 2019.

Việc lập khống, làm giả hồ sơ hưởng chế độ để lạm dụng, trục lợi vẫn còn

Thẩm tra báo cáo của Chính phủ về việc phát triển đối tượng tham gia BHXH, báo cáo của Ủy ban Xã hội do Chủ nhiệm Trần Thúy Anh trình bày, cho rằng việc phát triển lực lượng lao động tham gia BHXH còn thấp, nếu không tính đến tác động của đại dịch COVID-19 và việc Tổng cục Thống kê thay đổi cách tính lực lượng lao động (không tính nhóm đối tượng tự sản, tự tiêu vào lực lượng lao động) thì sẽ không đạt được mục tiêu. Đối tượng tham gia BHXH bắt buộc năm 2020 chỉ đạt 93,8% kế hoạch; chiếm tỷ lệ trên 31% lực lượng lao động trong độ tuổi và sẽ có nhiều khó khăn trong thực hiện chỉ tiêu năm 2021.

Đối tượng tham gia BHXH tự nguyện đã đạt tỷ lệ 2,31% lực lượng lao động trong độ tuổi, vượt xa kế hoạch đề ra và gần bằng kế hoạch đến năm 2025, tuy nhiên, mức đóng có xu hướng giảm nhanh.

Về tình hình thu BHXH, Ủy ban Xã hội cho rằng số thu BHXH bắt buộc tăng 6,25% nhưng tốc độ tăng thấp hơn so với tốc độ tăng thu của năm 2019; Mức lương bình quân làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc và BHTN tăng không đáng kể, thậm chí tỷ lệ tăng có xu hướng giảm so với giai đoạn trước. Tiền lương bình quân làm căn cứ đóng BHXH tự nguyện có xu hướng giảm nhanh.

Tình hình nợ đóng bảo hiểm, Ủy ban Xã hội cho rằng, số nợ, chậm đóng có thể tiếp tục gia tăng trong năm 2021 và những năm tiếp theo. Cần tính toán về hệ quả pháp lý đối với chính sách tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất khi triển khai các gói hỗ trợ các đối tượng chịu ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19 trong trường hợp doanh nghiệp không có khả năng đóng bù khi hết thời hạn tạm dừng đóng.

Tình hình chi trả các chế độ BHXH, BHTN, theo Ủy ban Xã hội, các nội dung chi của Quỹ BHXH và Quỹ BHTN đều tăng về số người, số tiền so với năm 2019 và nằm trong xu thế tăng đều trong những năm qua.

Đặc biệt, vẫn còn tình trạng cấu kết, lập khống, làm giả hồ sơ hưởng chế độ để lạm dụng, trục lợi Quỹ ốm đau, thai sản; vẫn còn tình trạng chi sai, chi chế độ trợ cấp thất nghiệp trùng với thời gian đóng BHXH; Quỹ bảo hiểm tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp và Quỹ bảo hiểm thất nghiệp vẫn chi chủ yếu vào một số chế độ nhất định, chưa thực hiện được hết các chế độ theo quy định.

Với 860.741 người hưởng BHXH một lần trong năm 2020, theo Ủy ban Xã hội, số đối tượng này có tốc độ tăng hơn so với năm trước, tuy nhiên, vẫn chỉ dao động ở mức khoảng 5% trong các năm qua nhưng lại ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả của công tác phát triển đối tượng.

Ủy ban Xã hội cho rằng, với tốc độ phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện và thực tế đời sống, thu nhập khó khăn như hiện nay, dự báo có thể số người hưởng chế độ BHXH một lần sẽ tăng cao vào các năm tiếp theo./.