Xây dựng chính quyền đô thị là một yêu cầu khách quan

Các đại biểu tham dự Hội thảo đều có chung nhận định: Xây dựng chính quyền đô thị là một yêu cầu khách quan nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị, hiệu quả trong quản lý nhà nước, phục vụ tốt hơn nữa nhu cầu của người dân, đáp ứng yêu cầu phát triển đô thị bền vững và hội nhập quốc tế trong bối cảnh mới.

Ngày 19/6/2020, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 119/2020/QH14 “Về thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị và một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng”. Theo đó, Chính quyền địa phương ở thành phố Đà Nẵng là cấp chính quyền địa phương gồm có: Hội đồng Nhân dân thành phố và Ủy ban Nhân dân thành phố. Chính quyền địa phương ở các quận thuộc thành phố Đà Nẵng là Ủy ban Nhân dân quận. Chính quyền địa phương ở các phường thuộc quận tại thành phố Đà Nẵng là Ủy ban Nhân dân phường.

Sau gần 3 năm thực hiện Nghị quyết này, mô hình chính quyền đô thị tại thành phố Đà Nẵng đã phát huy tính ưu việt; bộ máy hành chính Nhà nước được sắp xếp tinh gọn gắn với đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền đã từng bước nâng cao được vai trò, trách nhiệm của chính quyền các cấp, phát huy được dân chủ ở cơ sở và nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hệ thống hành chính Nhà nước.

UBND các quận, phường hoạt động theo cơ chế thủ trưởng đã phát huy được tính chủ động, linh hoạt, tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu. Chế độ công vụ mới tạo cơ sở cho việc chuẩn hóa đội ngũ công chức phường theo hướng chuyên nghiệp. Tổ chức điều hành phát triển kinh tế - xã hội của UBND các cấp duy trì được ổn định, thông suốt. Các chỉ tiêu phát triển của thành phố đều đạt kết quả khá tốt; quốc phòng, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được đảm bảo. Các cơ quan chuyên môn được sắp xếp tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; đẩy mạnh phân cấp giữa các cơ quan Trung ương và chính quyền thành phố, qua đó nâng cao tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền.

Công tác tổ chức, sắp xếp, bổ nhiệm cán bộ các chức danh từ thành phố đến quận, phường bảo đảm thực hiện đúng quy trình, thủ tục về công tác cán bộ theo phân cấp quản lý. Việc chuẩn hóa đội ngũ công chức phường theo hướng chuyên nghiệp; tạo sự chủ động, linh hoạt, đơn giản hóa thủ tục hành chính.

Công tác quản lý tài chính, ngân sách được thực hiện bảo đảm theo quy định và đạt được một số kết quả tích cực. Các khoản thu trên địa bàn quận, phường được chuyển về ngân sách thành phố quản lý, góp phần tập trung nguồn lực lớn cho ngân sách thành phố, chủ động cân đổi triển khai thực hiện các nhiệm vụ quan trọng, cấp bách; các khoản chỉ tiêu được thực hiện bảo đảm đúng định mức, chế độ; tiết kiệm trong sử dụng ngân sách.

Mô hình chính quyền đô thị tại Đà Nẵng đã góp phần hạn chế những bất cập nảy sinh trong quá trình phát triển đô thị hiện nay thông qua việc quản lý, khai thác hiệu quả các công trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội; tạo thêm nhiều việc làm; cung cấp các dịch vụ công với chất lượng ngày càng cao cho người dân; thiết lập nếp sống văn hóa, văn minh đô thị; trấn áp và ngăn ngừa hiệu quả các loại tội phạm xã hội…

Phát biểu tại Hội thảo, ông Lương Nguyễn Minh Triết, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy, Chủ tịch HĐND thành phố Đà Nẵng khẳng định: Sau gần 3 năm thực hiện thí điểm, mô hình chính quyền đô thị tại thành phố Đà Nẵng đã bước đầu phát huy được nhiều tính ưu việt; quyền dân chủ của người dân tiếp tục được tăng cường và phát huy; người đứng đầu các cấp tích cực đối thoại với nhân dân, kịp thời giải quyết các phản ánh, kiến nghị của nhân dân ngay tại cơ sở. Đặc biệt đã có nhiều cách làm hiệu quả tại nhiều quận, phường trong quá trình thực hiện mô hình chính quyền đô thị. Theo kết quả khảo sát, hơn 80% người dân đồng thuận với chủ trương thực hiện thí điểm mô hình chính quyền đô thị trên địa bàn thành phố.

Bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình triển khai thực hiện thí điểm mô hình này đã gặp một số khó khăn, lúng túng ban đầu về cơ chế quản lý tài chính - ngân sách, chế độ công vụ của cán bộ phường chưa thống nhất với công chức phường, quy định về tổ chức bộ máy của quận chưa linh hoạt với đặc thù từng quận....

Ông Lương Nguyễn Minh Triết, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy, Chủ tịch HĐND thành phố Đà Nẵng cho biết thêm, một số cơ chế, chính sách đặc thù chưa triển khai, đang trong giai đoạn đề xuất hoặc chưa thực sự phát huy hiệu quả.

“Ngoài ra thì chế độ công vụ của cán bộ phường cũng chưa thống nhất với công chức phường. Theo mô hình chính quyền đô thị này thì có 675 đồng chí công chức cấp phường liên thông trở thành công chức cấp quận và thuộc biên chế của UBND quận chứ không phải là công chức cấp xã nữa. Đây cũng là cái được trong mô hình công vụ của chính quyền đô thị. Tuy nhiên, cũng phát sinh ra chế độ là 7 cán bộ Bí thư, Phó Bí thư, Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc và Trưởng các đoàn thể chính trị xã hội thì vẫn là công chức cấp xã. Cho nên nó cũng phát sinh ra những lúng túng chưa thống nhất trong cái chế độ công vụ giữa cán bộ phường và công chức phường, rồi quy định về tổ chức bộ máy của quận thì chưa linh hoạt với đặc thù từng quận”, ông Lương Nguyễn Minh Triết cho biết thêm.

 PGS-TS Phạm Minh Tuấn, Phó Tổng Biên tập Phụ trách Tạp chí Cộng sản cho biết, một số đô thị lớn, các thành phố trực thuộc Trung ương như thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng đã sớm đón bắt chủ trương, nghiêm túc triển khai thực hiện, tiến hành xây dựng đề án tổ chức thí điểm mô hình chính quyền đô thị theo chủ trương, định hướng, chính sách của Đảng và Nhà nước. Nhìn chung, qua thực hiện bước đầu, các cơ chế, chính sách đặc thù đối với các thành phố trực thuộc Trung ương áp dụng chính quyền đô thị tập trung vào một số lĩnh vực cơ bản, như quản lý tài chính, ngân sách; thẩm quyền quản lý đất đai, quản lý đầu tư; đổi mới về tổ chức bộ máy, nhân sự; cơ chế phân quyền, ủy quyền,…

Bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình tổ chức và hoạt động của chính quyền đô thị tại các thành phố lớn vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc, như tình trạng di cư tự do, gia tăng dân số đô thị, biến đổi khí hậu, kết cấu hạ tầng lạc hậu, quá trình đô thị hóa nhanh chóng, chính sách chồng chéo, cải cách hành chính chậm so với yêu cầu phát triển, thẩm quyền ra quyết định những vấn đề cấp bách chưa thật rõ. Đối với thành phố Đà Nẵng, trong quá trình thực hiện thí điểm đã phát sinh một số khó khăn, vướng mắc, như khó khăn trong việc chủ động bảo đảm kịp thời nguồn kinh phí thực hiện các nhiệm vụ cấp bách, quan trọng về quốc phòng, an ninh, phòng, chống và khắc phục thiên tai, dịch bệnh và nhiệm vụ phát sinh đột xuất khác. Số lượng đại biểu chuyên trách của Hội đồng Nhân dân thành phố chưa phù hợp, ảnh hưởng hiệu quả thực hiện nhiệm vụ...

Các đại biểu dự Hội thảo khoa học về “Mô hình chính quyền đô thị ở Việt Nam hiện nay - Thực tiễn thành phố Đà Nẵng” tập trung làm rõ hơn các vấn đề lý luận về xây dựng chính quyền đô thị hiện nay ở Việt Nam; kinh nghiệm quốc tế; cơ sở pháp lý, chính trị, kinh tế - xã hội của việc thực hiện chính quyền đô thị.

PGS,TS Phạm Minh Tuấn, Phó Tổng Biên tập Phụ trách Tạp chí Cộng sản cho biết: “Thứ nhất, đó là một số vấn đề lý luận về chính quyền đô thị hiện nay. Tôi nói một số vấn đề ra mục tiêu của xây dựng hệ thống chính trị, trong đó có nền hành chính quốc gia. Văn bản nhà nước cũng đã xác định xây dựng một nền hành chính nhà nước phục vụ nhân dân, dân chủ, pháp quyền chuyên nghiệp, hiện đại, trong sạch, vững mạnh, công khai, minh bạch, phân cấp, phân quyền hợp lý giữa Trung ương và địa phương”.

Các đại biểu cũng làm rõ quá trình thí điểm thực hiện chính quyền đô thị ở một thành phố trong thời gian qua. Nhiều chuyên gia, nhà khoa học nêu lên những yêu cầu, nhiệm vụ mới đặt ra trong việc tiếp tục thực hiện xây dựng mô hình chính quyền đô thị ở Việt Nam nói chung và thành phố Đà Nẵng nói riêng trong bối cảnh hiện nay.

Trên cơ sở làm rõ các nhóm vấn đề tại Hội thảo này, Tạp chí Cộng sản sẽ phối hợp với Thành ủy Đà Nẵng chọn lọc các nội dung quan trọng, đẩy mạnh công tác truyền thông trên các ấn phẩm của Tạp chí và trên các phương tiện truyền thông khác; đồng thời, xây dựng báo cáo, kiến nghị, tư vấn chính sách, qua đó góp phần nâng cao chất lượng xây dựng chính quyền đô thị ở Việt Nam nói chung và xây dựng chính quyền đô thị đối với thành phố Đà Nẵng nói riêng.