Quốc hội khoá XV bước vào kỳ làm việc đầu tiên (khai mạc vào sáng mai 20/7) với thuận lợi bước đầu là sự thành công của cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội Khóa XV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021 – 2026 với nhiều cái “nhất” dù diễn ra trong hoàn cảnh chưa từng có tiền lệ là đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp.
Quy mô lớn nhất từ trước đến nay với gần 70 triệu lá phiếu tại 84.767 khu vực bỏ phiếu, cử tri đã lựa chọn để bầu chọn những người thực sự tiêu biểu, xứng đáng cả về phẩm chất đạo đức và năng lực, trí tuệ đại diện cho mình tham gia vào các cơ quan quyền lực nhà nước ở Trung ương và địa phương. Riêng với Quốc hội khóa XV, trong 499 người trúng cử được xác nhận tư cách đại biểu có 194 người do các cơ quan, tổ chức ở trung ương giới thiệu; 301 người do các cơ quan, tổ chức ở địa phương giới thiệu và 4 người tự ứng cử.
Cơ cấu thành phần đại biểu Quốc hội khóa XV đã giảm đại biểu “nhiều vai”, nhất là đại biểu kiêm nhiệm làm việc trong các cơ quan hành pháp, tư pháp, tăng tỷ lệ đại biểu hoạt động chuyên trách. Lần đầu tiên trong các nhiệm kỳ Quốc hội, tỷ lệ đại biểu Quốc hội dự kiến hoạt động chuyên trách trúng cử cao, đạt 38,6% tổng số đại biểu Quốc hội. Đây là tín hiệu tích cực trong quá trình đổi mới hoạt động và xây dựng một Quốc hội chuyên nghiệp, để đại biểu dân cử chuyên tâm, tránh phát sinh những vấn đề bất cập, thậm chí mâu thuẫn như vừa là người quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước, lại vừa là người chấp hành, thi hành; vừa là người có quyền giám sát, lại vừa là người chịu sự giám sát; vừa xây dựng chính sách, lại vừa thực thi chính sách...
Tất nhiên, không phải cứ có đại biểu chuyên trách thì có đại biểu hoạt động chuyên nghiệp. Thực tế hoạt động của Quốc hội cho thấy các đại biểu kiêm nhiệm nỗ lực thực hiện tốt nhiệm vụ, nhiều người để lại dấu ấn mạnh mẽ với cử tri. Điều đó đòi hỏi kỹ năng, bản lĩnh của một đại biểu dân cử tại cơ quan quyền lực nhà nước tối cao là Quốc hội. Điều quan trọng hơn, “mỗi đại biểu dù chuyên trách hay kiêm nhiệm cũng phải thấy trách nhiệm của mình trước cử tri và nhân dân” như lời Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn từng nhấn mạnh.
Như Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Chủ tịch Hội đồng Bầu cử Quốc gia khẳng định, chúng ta có quyền tự hào về những kết quả đã đạt được trong cuộc bầu cử vừa qua. Đặc biệt trong khó khăn do ảnh hưởng của dịch bệnh, thành công của cuộc bầu cử càng cho thấy sức mạnh của lòng yêu nước, tinh thần đại đoàn kết, ý chí tự lực, tự cường vượt qua khó khăn và khát vọng vươn lên của dân tộc Việt Nam, hội tụ ở niềm tin vững chắc của Nhân dân đối với với Đảng và Nhà nước. Cuộc bầu cử cũng để lại nhiều dấu ấn tốt đẹp trong dư luận trong và ngoài nước, được truyền thông quốc tế và kiều bào ta ở nước ngoài đánh giá cao. Hơn thế nữa, cuộc bầu cử lần này để lại nhiều kinh nghiệm, bài học quý cho các kỳ bầu cử tiếp theo.
Có thể nói, thành công của cuộc bầu cử là thành quả bước đầu rất quan trọng cho nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV. Tuy nhiên, thời gian tới, nhiệm vụ đặt ra đối với Quốc hội khóa XV rất lớn, đòi hỏi phải sớm bắt tay vào triển khai thực hiện và trước mắt là những quyết sách rất quan trọng tại kỳ họp đầu tiên của nhiệm kỳ.
Trong điều kiện dịch bệnh Covid- 19 diễn biến phức tạp, Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khoá XV sẽ họp tập trung tại phòng họp Diên Hồng với tinh thần tiết kiệm thời gian và đạt hiệu quả cao nhất, an toàn nhất, chương trình rút ngắn 5 ngày, làm việc vào cả ngày nghỉ cuối tuần, dự kiến sẽ bế mạc vào ngày 31/7, thay vì bế mạc vào ngày 5/8 như dự kiến trước đây. Kỳ họp có vai trò rất quan trọng, đặt nền móng cho hoạt động của Quốc hội khóa XV, trong đó Quốc hội tiến hành bầu, phê chuẩn kiện toàn nhân sự các chức danh lãnh đạo của các cơ quan Nhà nước; xem xét, thảo luận các báo cáo về kinh tế - xã hội và quyết định một số vấn đề quan trọng khác.
Quốc hội sẽ dành khoảng 3 ngày làm việc để xem xét, quyết định về công tác tổ chức, nhân sự với 50 chức danh được bầu hoặc phê chuẩn. Cụ thể Quốc hội quyết định số Phó Chủ tịch Quốc hội, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội; bầu Chủ tịch Quốc hội, các Phó Chủ tịch Quốc hội, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội; bầu Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc, Chủ nhiệm các Ủy ban của Quốc hội, Tổng Kiểm toán nhà nước.
Các đại biểu Quốc hội cũng bỏ phiếu kín bầu Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Phó Chủ tịch nước, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao; quyết định cơ cấu tổ chức, số lượng thành viên Chính phủ; phê chuẩn việc bổ nhiệm các Phó Thủ tướng, Bộ trưởng và các thành viên khác của Chính phủ; phê chuẩn danh sách Phó Chủ tịch và Ủy viên Hội đồng quốc phòng và an ninh; phê chuẩn bổ nhiệm Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao. Trong đó, điểm đáng chú ý lần này cơ cấu Chính phủ được quyết định tại kỳ họp sẽ gồm 27 thành viên, giảm 1 Phó Thủ tướng so với nhiệm kỳ Quốc hội khoá XIV.
Theo quy định của Hiến pháp năm 2013, ngay sau khi được Quốc hội bầu, Chủ tịch Quốc hội, Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao sẽ làm Lễ tuyên thệ trước Quốc hội.
Công tác nhân sự được chuẩn bị bài bản, kỹ lưỡng và đúng quy trình và được chuẩn bị một bước từ kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khoá XIV, ngay sau Đại hội lần thứ XIII của Đảng. Ngoài các chức danh Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Quốc hội và 24 chức danh lãnh đạo khác của các cơ quan Nhà nước đã được Hội nghị Trung ương 2 khoá XIII giới thiệu hoặc cho ý kiến thông qua với số phiếu tín nhiệm cao, Hội nghị Trung ương 3 cũng nhất trí phương án do Bộ Chính trị trình về tiếp tục kiện toàn nhân sự các chức danh lãnh đạo của các cơ quan Nhà nước nhiệm kỳ Quốc hội khoá XV và đề xuất, giới thiệu bổ sung 23 nhân sự đảm nhiệm một số chức danh lãnh đạo Nhà nước nhiệm kỳ 2021 - 2026.
Thủ tướng Phạm Minh Chính bày tỏ kỳ vọng kỳ họp đầu tiên của nhiệm kỳ mới sẽ nối tiếp và thể hiện cao nhất khí thế từ thành công tốt đẹp của Đại hội lần thứ XIII của Đảng, cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội Khóa XV, đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021 – 2026 vừa qua, thực hiện nhất quán quan điểm Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ, thể hiện sự lãnh đạo xuyên suốt, thống nhất của Đảng đến thể chế hoá của Quốc hội và cụ thể hoá của Chính phủ để tổ chức thực hiện.
Người đứng đầu Chính phủ cho biết, trong điều kiện dịch bệnh diễn biến phức tạp nhưng đất nước vẫn đạt được nhiều thành tựu quan trọng về xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị và Nhà nước pháp quyền, giữ vững chủ quyền quốc gia và đặc biệt là ngoại giao vaccine; tinh thần đại đoàn kết dân tộc, tương thân tương ái giúp đỡ nhau trong hoạn nạn được nhân lên. Những đánh giá này cần được thể hiện rõ trong các báo cáo trình Quốc hội. Thủ tướng cũng đồng tình với quan điểm kỳ họp thứ nhất được tổ chức ngắn gọn, an toàn nhưng bảo đảm dân chủ, đúng Hiến pháp, pháp luật và phát huy cao nhất trí tuệ của các đại biểu.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng nêu rõ đây là kỳ họp rất quan trọng, diễn ra giữa hai nhiệm kỳ và thực hiện theo các quy định mới của pháp luật. Theo đó, các kỳ họp đầu tiên trước đây chỉ tập trung làm công tác nhân sự và cho ý kiến về chương trình giám sát, nghe báo cáo về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 6 tháng đầu năm và phương hướng nhiệm vụ 6 tháng cuối năm. Tuy nhiên, tại Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội Khóa XV, theo các quy định mới của pháp luật, ngoài việc thực hiện quy trình nhân sự, Quốc hội sẽ nghe báo cáo và quyết định các kế hoạch kinh tế, xã hội, kế hoạch tài chính, ngân sách, đầu tư công, hai chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững để làm cơ sở cho việc triển khai thực hiện trong 5 năm tới.
“Đây là các vấn đề quan trọng, làm cơ sở cho việc thực hiện mục tiêu kép vừa chống dịch bệnh vừa phát triển kinh tế xã hội, thuộc thẩm quyền của Quốc hội theo luật định và quyết định càng sớm thì càng thuận lợi cho việc triển khai thực hiện đồng bộ”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh; đồng thời đánh giá các cơ quan của Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ, các bộ, ngành, các cơ quan tư pháp đã phối hợp chặt chẽ, bài bản từ trước, cơ bản đạt được thống nhất cao với các nội dung trình Quốc hội.
Khẳng định bộ máy của Chính phủ và Quốc hội khóa XIV đã vận hành rất năng động, quyết liệt, đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn TP Hà Nội) kỳ vọng bộ máy của Chính phủ, Quốc hội khóa XV tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được, phối hợp hài hòa giữa các đại biểu khóa cũ có kinh nghiệm, có năng lực cùng với các thành viên của khóa mới là những người thực sự tiêu biểu để tạo ra những bứt phá mới.
“Dịch chưa biết khi nào kết thúc, nhưng nhiệm vụ của chúng ta là cần sớm quay trở lại trạng thái bình thường vừa thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, vừa coi trọng các biện pháp phòng chống dịch bệnh. Điều đó đòi hỏi sự năng động, quyết tâm của bộ máy Chính phủ cũng như các cơ quan của Quốc hội thì mới tạo ra sự đồng lòng và có những quyết sách nhanh chóng, hiệu quả, thích ứng nhanh với diễn biến của dịch bệnh cũng như sự chuyển đổi của nền kinh tế thế giới sau đại dịch” – đại biểu Hoàng Văn Cường bày tỏ.
Đại biểu Quàng Văn Hương - Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội (đoàn ĐBQH tỉnh Sơn La) thì bày tỏ tin tưởng thành công trên nhiều phương diện của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV sẽ tạo đà để Quốc hội khóa XV và các khóa sau tiếp tục kế thừa, phát huy, xứng đáng là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất. Nhiệm vụ trước mắt là lựa chọn những người thực sự đủ tâm, đủ tài, đủ sức để thực hiện nhiệm vụ được giao; quyết sách, lựa chọn được những vấn đề quan trọng nhất, cấp bách nhất và phù hợp với tình hình, bối cảnh đang diễn ra để giải quyết.
“Trong điều kiện dịch bệnh Covid-19 đang diễn biến phức tạp, đại biểu kỳ vọng các địa phương sẽ thực hiện tốt mục tiêu kép, vừa chống dịch hiệu quả, vừa phát triển kinh tế. Bên cạnh đó, làm sao động viên nhân dân chấp hành các quy định để chung tay với Nhà nước đảm bảo an toàn tính mạng, sức khỏe cho người dân, đồng thời phát triển kinh tế, đạt được mục tiêu đề ra. Đó cũng chính là yếu tố quyết định cho sự phát triển của đất nước và sự thịnh vượng của người dân” – đại biểu Quàng Văn Hương chia sẻ.
Còn theo ông Phạm Văn Hòa – Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách tỉnh Đồng Tháp, kỳ họp lần này rất đặc biệt khi chúng ta vừa phải chống dịch, vừa tạo điều kiện cho các đại biểu được tiếp cận và dự kỳ họp đầy đủ nhằm thực hiện trách nhiệm hoàn thiện các chức danh chủ chốt của Nhà nước để lãnh đạo điều hành cả nhiệm kỳ, đưa đất nước phát triển. Ngoài ra, Quốc hội còn mang trọng trách rất lớn là quyết nghị các vấn đề kinh tế xã hội của năm 2021 và cả nhiệm kỳ 2021-2026 mà Nghị quyết Đại hội XIII đã đề ra.
Nền kinh tế đất nước ta từ nay đến cuối năm sẽ rất khó khăn, ngân sách Nhà nước sẽ thâm hụt; an sinh xã hội, đảm bảo ổn định sản xuất đứng trước nhiều thách thức, nhưng ông Phạm Văn Hoà hy vọng, với những giải pháp căn cơ cả hệ thống chính trị đang vào cuộc triển khai, dịch bệnh Covid -19 sẽ từng bước được ngăn chặn, tình hình sản xuất kinh doanh sẽ phục hồi, ổn định, khả quan hơn trong thời gian tới.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng nhấn mạnh, năm 2021 là năm đầu triển khai Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng. Nghị quyết đã xác định một trong những nhiệm vụ trọng tâm tới đây là xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng. Chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội khoá XV do đó cũng tác động trực tiếp và đánh dấu mức độ chuyển biến về chất trong đổi mới tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật nước ta.
Bước vào nhiệm kỳ mới, mỗi đại biểu Quốc hội cần làm tốt vai trò trung tâm trong hoạt động của cơ quan dân cử, phát huy đầy đủ, tích cực trách nhiệm của mình theo Hiến pháp và pháp luật, phải luôn đặt lợi ích quốc gia lên trên hết và quyết tâm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, ra sức học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, làm cho bộ máy nhà nước ngày càng trong sạch, vững mạnh. Chúng ta cần nhận thức rõ trong điều kiện cơ chế thị trường và hội nhập quốc tế, Quốc hội càng “phải có tầm nhìn mới, bản lĩnh mới và sức sáng tạo mới”./.
