Phát triển xe xanh qua trung gian Hybrid: Lựa chọn tất yếu cho hạ tầng Việt Nam

Tiên phong trong quá trình điện hóa, các mẫu xe Hybrid luôn là lựa chọn phù hợp nhất tại bất kỳ thị trường nào trên toàn cầu để giúp cho người tiêu dùng bắt đầu làm quen với các khái niệm xe xanh trước khi bước đến kỷ nguyên mới của ô tô điện.

Tháng 8/2020, Toyota chính thức ra mắt mẫu xe Hybrid đầu tiên tại thị trường Việt Nam với Corolla Cross – xe Hybrid phổ thông mở đầu kỷ nguyên “xanh hóa” thị trường ô tô tại dải đất hình chữ S.

Tuy nhiên, dù mang lại hiệu quả tích cực và cho thấy sự phù hợp với thị trường nhưng xe Hybrid vẫn chưa được tạo điều kiện phát triển trong thời gian gần đây, điều này khiến quá trình điện hóa nói chung tại Việt Nam đang có những bước tiến chậm so với sự phát triển của thị trường ô tô thế giới.

Công nghệ Hybrid phù hợp với Việt Nam

Trong nhiều năm qua, nghiên cứu đánh giá của các chuyên gia đã chứng minh được mức độ tiết kiệm nhiên liệu khá lớn của các dòng xe Hybrid so với ô tô truyền thống nhờ vào các thử nghiệm thực tế trên đường ở Việt Nam.

Theo kết quả thử nghiệm xe Hybrid của PGS.TS Đàm Hoàng Phúc - Giám đốc chương trình đào tạo kỹ thuật Ô tô, khoa Cơ khí động lực, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội được công bố vào ngày 30/12/2021, xe Hybrid tiết kiệm nhiên liệu 22,81% so với xe xăng truyền thống trên cung đường Hà Nội – Tân Lập (Mộc Châu, Sơn La) dài hơn 214 km với 60% đường đồi núi.

Kết luận của nghiên cứu này cũng chỉ ra xe Hybrid có khả năng tái tạo năng lượng mạnh mẽ, tương đương với khoảng 4.821ml xăng tiết kiệm được, giảm tổng thời gian hoạt động của động cơ đốt trong lên đến 54,45%.

Ngoài ra, việc phanh tái tạo cũng giúp hệ thống phanh thường giải tỏa áp lực, đặc biệt trên cung đường đèo dốc Ba Khan (chiều dài 12,1 km), xe Hybrid có nhiệt độ các đĩa phanh thấp hơn khoảng 56% so với xe xăng truyền thống.

Thực tế, hiệu quả tiết kiệm nhiên liệu của xe Hybrid ở mức ổn, chưa thể loại bỏ hoàn toàn việc sử dụng xăng trong quá trình vận hành. Bên cạnh đó, xe Hybrid còn sở hữu ưu điểm là có thể đáp ứng được điều kiện cơ sở hạ tầng hiện tại của Việt Nam, không đòi hỏi chi phí thuê pin hay đổi pin và không làm thay đổi thói quen của người dùng.

Dù sở hữu nhiều ưu điểm nhưng xe Hybrid chưa thể có giá tốt so với xe xăng do chưa được hỗ trợ về mặt chính sách. Do đó, dòng xe này cần được quan tâm và chú trọng phát triển nhiều hơn tại Việt Nam, đặc biệt khi xe điện đang liên tiếp nhận được những ưu đãi về cả thuế tiêu thụ đặc biệt lẫn lệ phí trước bạ khi đăng ký.

Xe Hybrid dồn dập về thị trường Việt Nam

Thời gian gần đây, hàng loạt các mẫu xe Hybrid được mang về Việt Nam để bắt đầu quá trình xanh hóa phương tiện giao thông trong nước. Nếu thị trường xe điện hầu như chỉ có 1 nhà sản xuất tham gia với khó khăn về hệ thống trạm sạc thì thị trường xe xăng lai điện là cuộc cạnh tranh sòng phẳng hơn của các nhà sản xuất, mà tiên phong và nổi bật nhất trong số đó là Toyota.

Gần 3 năm qua, Toyota Việt Nam đã theo đuổi chiến lược xanh hóa hệ thống giao thông trong nước với nền móng từ công nghệ Hybrid với những lợi ích thực tế đã được chứng minh như: Tiết kiệm nhiên liệu, có khả năng tự sạc, vận hành êm ái, không thay đổi thói quen lái xe của người dùng và đặc biệt bỏ qua thách thức lớn về cơ sở hạ tầng như đối với xe điện hiện nay.

Vào tháng 8/2020, Toyota đã chính thức đặt bước chân đầu trong quá trình xanh hóa các sản phẩm ô tô với mẫu Corolla Cross mới, phiên bản cao cấp nhất với nhiều tiện ích hiện đại cùng công nghệ Hybrid làm chủ đạo đã giúp xe tạo được sức hút lớn đối với người tiêu dùng Việt Nam. Tổng doanh số xe Corolla Cross Hybrid tính đến hết tháng 10/2022 đạt 4.637 xe.

Tiếp bước thành công của mẫu SUV này, hơn 1 năm sau, hãng xe Nhật Bản tiếp tục tung ra các mẫu xe mới cũng kèm công nghệ Hybrid trên các phiên bản cao cấp nhất, lần này đến lượt Camry và Corolla Altis – những mẫu sedan từ lâu đã tạo dấu ấn với động cơ xăng truyền thống tại Việt Nam.

Bất chấp nhiều ý kiến về việc thăm dò thị trường, các phiên bản Hybrid cho Corolla Cross, Corolla Altis và Camry đã bán được tổng cộng 5.324 xe tính đến tháng 10/2022. Tỷ lệ này chắc chắn sẽ còn tiếp tục tăng lên trong thời gian tới, minh chứng cho sức hút không thể chối cãi của công nghệ xăng lai điện.

Xe Hybrid cần thêm chính sách hỗ trợ

Theo lộ trình chuyển đổi năng lượng của ngành giao thông vận tải tại Việt Nam, mục tiêu đến năm 2050 sẽ giảm mức phát thải ròng khí nhà kính về mức 0. Giai đoạn đầu tiên 2022 – 2030, nhà nước thúc đẩy người dân sử dụng xe xanh trước khi bước sang giai đoạn sử dụng hoàn toàn xe điện. Do đó, những dòng xe Hybrid chính là bước chuyển đổi cần thiết cho thị trường Việt Nam trước khi chuyển sang giai đoạn mới sau năm 2030.

Qua vài năm xuất hiện trên thị trường, xe Hybrid dù tạo nên sức hút lớn và chứng minh hiệu quả nhưng vẫn đang được phân bổ cho các phiên bản cao cấp của các mẫu xe, khó có thể giảm giá để trở thành các mẫu xe phổ thông hơn và dễ đến tay người dùng Việt Nam. Trong khi đó, hiện xe thuần điện đã được giảm thuế tiêu thụ đặc biệt xuống chỉ còn 3% (đến năm 2027) và lệ phí trước bạ về 0% (đến năm 2025).

Vào tháng 8 vừa qua, Hiệp hội các Nhà sản xuất Ô tô Việt Nam (VAMA) đã gửi kiến nghị đến Chính phủ về việc giảm thuế tiêu thụ đặc biệt và lệ phí trước bạ cho các dòng xe Hybrid với mức phát thải thấp và không đòi hỏi đầu tư lớn cho hạ tầng trạm sạc, điển hình như HEV (Hybrid tự sạc) và PHEV (Hybrid sạc ngoài).

Lộ trình được VAMA đề xuất kéo dài từ năm 2022 đến năm 2040 với 2 giai đoạn; ngoài các ưu đãi về thuế phí như xe điện, các nhà sản xuất xe cũng cần được hỗ trợ về quy định, tiêu chuẩn phát triển mạng lưới trạm sạc, hỗ trợ xây dựng nhà máy và quy trình nghiên cứu – phát triển, cùng với hỗ trợ về mặt tài chính trong giai đoạn sau.

Để thị trường ô tô Việt Nam phát triển theo hướng xanh hóa một cách bền vững, không thể bỏ qua dòng xe Hybrid đã và đang chứng minh hiệu quả trên toàn cầu. Nếu có thêm những chính sách phù hợp từ Chính phủ, những chiếc ô tô xăng lai điện chắc chắn sẽ tạo nên ảnh hưởng lớn hơn, đóng góp nhiều cho môi trường, hạn chế khí thải và mang đến lợi ích trực tiếp cho người tiêu dùng Việt Nam./.