Nga bắt đầu rút quân gần biên giới Ukraine, ngòi nổ căng thẳng tạm thời được gỡ bỏ

Những tuần qua đã chứng kiến “màn đấu” ngoại giao không khoan nhượng giữa Nga, Ukraine và phương Tây, với các đòn ăn miếng trả miếng gây lo ngại quan hệ hai bên bị kéo lùi trở lại giai đoạn căng thẳng trước năm 2015.

Được triển khai trong khuôn khổ cuộc tập trận tại Bán đảo Crimea, hàng nghìn binh sĩ Nga bắt đầu trở lại các căn cứ trước đây và việc rút quân dự kiến kéo dài tới ngày 01/05. Cuộc tập trận là nhằm kiểm tra khả năng sẵn sàng của các lực lượng Nga. Sự hiện diện của một số lượng lớn binh sĩ gần biên giới Ukraine, mà theo ước tính của Liên minh châu Âu lên tới 100.000 người, đã làm gia tăng căng thẳng giữa Nga, Ukraine và các nước phương Tây. Bất chấp việc Nga khẳng định cuộc diễn tập không nhằm đe dọa bất kỳ ai, song cả Ukraine và các nước phương Tây đều cáo buộc Nga tìm cách làm gia tăng căng thẳng.

Ukraine và Tổ chức quân sự Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) ngay lập tức hoan nghênh động thái rút quân của Nga. Trong khi đó Mỹ, vốn ủng hộ Ukraine trong cuộc khủng hoảng với Nga cho biết, nước này chờ đợi những hành động cụ thể.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price nhấn mạnh: “Chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc để cung cấp hỗ trợ an ninh mà Ukraine cần, bao gồm các hệ thống phòng thủ sát thương dựa trên đánh giá liên tục của chúng tôi về những gì nước này có thể cần. Mỹ có quan hệ đối tác bền vững với Ukraine và chúng tôi sẽ sát cánh Ukraine trong việc bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ”.

Theo giới quan sát, việc ồ ạt triển khai quân và bất ngờ rút quân sau đó đã phần nào cho thấy sự quyết đoán của Nga trước những tuyên bố kém thân thiện và hành động leo thang căng thẳng của Ukraine, cũng như phương Tây. Đây có lẽ cũng là một trong những nguyên nhân khiến Tổng thống Mỹ Joe Biden quyết định hạ nhiệt căng thẳng, dù vẫn không từ bỏ trừng phạt Nga.

Nhà lãnh đạo Mỹ đã gửi lời mời Tổng thống Putin tham dự một cuộc hội đàm song phương. Trong khi đó, Tổng thống Ukraine Volodymir Zelensky tuần trước cũng đề nghị gặp Tổng thống Putin tại vùng Donbass. Tuy nhiên, Tổng thống Nga Putin đã ngay lập tức bác bỏ đề xuất của người đồng cấp, đồng thời cho rằng, chính quyền Kiev trước hết cần mở các cuộc gặp với thủ lĩnh của Cộng hòa Donetsk và Lugansk tự xưng:

“Gần đây, giới lãnh đạo Ukraine đã thực hiện rất nhiều bước đi nhằm phá hoại quan hệ Nga-Ukraine. Đây là điều mà chúng tôi chỉ có thể lấy làm tiếc. Nhưng nếu Tổng thống Zelensky muốn bắt đầu khôi phục các mối quan hệ này, chúng tôi sẽ hoan nghênh. Tuy nhiên, nếu là về các vấn đề Donbass, thì trước hết họ phải gặp lãnh đạo của nước Cộng hòa tự xưng Donetsk và Lugansk. Sau đó họ có thể thảo luận với đại diện của các nước thứ ba, mà trong trường hợp này là Nga”, ông Putin nói.

Kiev vẫn luôn từ chối bất kỳ cuộc đàm phán trực tiếp nào với các nhà lãnh đạo tự xưng tại Donbass. Dẫu vậy việc Nga rút quân, cũng như đề xuất đối thoại của Ukraine phần nào đã mở ra cơ hội cho ngoại giao và giới chuyên gia kỳ vọng một cuộc đàm phán theo mô hình Normandy có thể mang lại triển vọng hòa bình như đã từng làm được năm 2015. Thỏa thuận hòa bình Minsk ký năm 2015 dưới sự trung gian của Pháp và Đức đã giúp căng thẳng tạm lắng trong một khoảng thời gian trước rơi vào bế tắc khi Ukraine không muốn trao quy chế tự trị cho các khu vực ly khai ở miền Đông./.