Thanh toán không dùng tiền mặt: Kiểm soát minh bạch dòng tiền

Ông Hoàng Quang Đông, Công ty Hoàng Minh Châu, Hưng Yên cho biết, từ khi có thanh toán bằng chuyển khoản ông đã yên tâm hơn khi đi giao dịch số tiền lớn. Đặc biệt, phí giao dịch không còn là gánh nặng khi hầu hết các ngân hàng đang áp dụng miễn phí giao dịch trên nền tảng số. Do đó, 80% giao dịch của doanh nghiệp gia đình này đã chuyển từ tiền mặt sang thanh toán trực tuyến, nhất là những giao dịch với số tiền lớn.

“Chúng tôi có giao dịch bằng tiền mặt, bằng thẻ ngân hàng, cũng thấy tiện lợi vì đi đâu giao dịch, mua bán dễ dàng, không phải cầm nhiều tiền đi theo, phát sinh xảy ra nhiều rủi ro”, ông Hoàng Quang Đông chia sẻ.

Cách đây 10 năm, nói đến hệ thống thanh toán tại Việt Nam là nói đến hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng và hệ thống thanh toán bù trừ điện tử. Người dân tiếp xúc với ngân hàng chỉ qua thẻ ATM, tài khoản rút và chuyển tiền mặt tại quầy giao dịch, số lượng cây ATM vẫn rất hạn chế, thanh toán không tiền mặt không được nhiều người biết đến. Sau 10 năm, tính đến cuối năm 2022, số lượng các loại thẻ ngân hàng đang lưu hành đã lên tới 140 triệu thẻ, số ATM đạt trên 20.000 máy, số lượng máy đọc thẻ POS đạt gần 400.000 máy, 94% đơn vị sử dụng ngân sách đã trả lương qua tài khoản, 77% người tiêu dùng Việt Nam biết đến ngân hàng số và có tới 31% người tiêu dùng sử dụng các dịch vụ này. Có thể nói, các phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt ở Việt Nam đã thay đổi thói quen của người tiêu dùng một cách nhanh chóng, các giao dịch thanh toán chuyển tiền trở nên thuận tiện hơn, dễ dàng hơn.

“Thực tế cho thấy, phát triển các sản phẩm cá nhân thúc đẩy quá trình bán lẻ phát triển hơn, trên cơ sở đó đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt trong nền kinh tế. Dư nợ cho vay bán lẻ ngày càng chiếm tỷ lệ cao, từ 40-50% đối với các ngân hàng trung bình, có các ngân hàng tỷ trọng cho vay bán lẻ chiếm đến 60%”, TS. Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp hội ngân hàng Việt Nam cho biết.

Đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt ở nông thôn

Thanh toán không tiền mặt đã trở nên quen thuộc ở khu vực thành thị, nơi tập trung đông dân cư và nhu cầu tiêu dùng cao, nhưng với khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa, việc thay đổi thói quen sử dụng tiền mặt không hề đơn giản. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng đã cho phép triển khai thí điểm các mô hình thanh toán không dùng tiền mặt ở khu vực nông thôn để người dân có thể dần làm quen với các phương thức giao dịch tiền trên nền tảng số.

Ông Phạm Tiến Dũng, Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho biết, hệ thống thanh toán ngân hàng đáp ứng nhu cầu thanh toán của người dân, doanh nghiệp ở khu vực nông thôn: “Ngân hàng Nhà nước đã cho phép triển khai thí điểm các mô hình thanh toán không dùng tiền mặt ở khu vực nông thôn với 3 mô hình ngân hàng hợp tác với các tập đoàn viễn thông, cửa hàng xăng dầu để cung ứng dịch vụ chuyển tiền nhanh tới người dân ở khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa, những người chưa có tài khoản ngân hàng”.

Các chuyên gia cũng đánh giá, việc các ngân hàng miễn phí giao dịch trực tuyến chính là điều kiện thuận lợi, để thúc đẩy quá trình áp dụng các phương thức thanh toán không tiền mặt. Theo ông Nguyễn Bá Diệp, đồng sáng lập kiêm Phó chủ tịch Ví điện tử MoMo, thanh toán không tiền mặt có ý nghĩa quan trọng đến việc tiết kiệm khối lượng tiền mặt trong lưu thông, từ đó, giảm bớt những phí tổn của xã hội có liên quan đến việc phát hành và lưu thông tiền. Ðặc biệt, thanh toán không tiền mặt còn giúp chống thất thu thuế cho Nhà nước qua kiểm soát, phát hiện những giao dịch chui hoặc không minh bạch; giảm rủi ro rửa tiền, hay nói cách khác là kiểm soát và phát hiện các thanh toán phạm pháp. Thông qua các ứng dụng QR code, ví điện tử hay thẻ tín dụng… việc thanh toán không tiền mặt nhìn chung an toàn hơn bởi được bảo vệ qua hệ thống ngân hàng, các ứng dụng bảo mật vân tay hay nhận dạng khuôn mặt, mã OTP.

“Tiện lợi, miễn phí là những yếu tố đầu tiên là lợi thế của thanh toán không dùng tiền mặt. Quản lý chi tiêu, tiết kiệm những mục không cần thiết. Thanh toán điện tử mang lại sự công khai, minh bạch cho toàn xã hội, đặc biệt trong những lúc thiên tai, dịch bệnh vẫn có thể sử dụng các dịch vụ mà không bị gián đoạn”, ông Nguyễn Bá Diệp đánh giá.

Chính phủ đã ban hành Ðề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt đến năm 2025. Tuy nhiên, theo các chuyên gia trong lĩnh vực kinh tế, với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt đến năm 2025 cần liên tục được cập nhật tạo cơ sở thúc đẩy hành lang pháp lý, đảm bảo theo kịp yêu cầu thực tiễn. Trong đó, nên tiếp cận, xây dựng các quy định pháp luật theo hướng khuyến khích thử nghiệm, sáng tạo nhằm tận dụng tốt thành quả công nghệ, nhưng vẫn kiểm soát được rủi ro và tăng khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính của người dân và doanh nghiệp./.