Muôn hình muôn vẻ các chiêu trò lừa đảo trên mạng xã hội

Lòng tốt đặt nhầm “địa chỉ”

Đến bây giờ, bà Vũ Thị L. trú tại Tiểu khu 18, thị trấn Hát Lót, huyện Mai Sơn (Sơn La) vẫn không thể quên thời điểm mình bị lừa một cách “chóng vánh” đến như vậy. Hôm đó, bà nhận được cuộc điện thoại của một người tên “Hằng” (tên giả mạo của đối tượng Hoàng Thị Dung) hỏi mua ngô.

Sau khi thuê người bốc 15 tấn ngô, trị giá hơn 105 triệu đồng, “Hằng” gọi điện cho bà L. thông báo đã chuyển tiền mua ngô vào tài khoản ngân hàng và bảo bà kết bạn qua Zalo để gửi hình ảnh nội dung giao dịch chuyển khoản.

Bà L. tin tưởng đồng ý cho chở ngô đi. Sau một thời gian khá dài, bà L. không nhận được tiền, đến khi gọi lại cho “Hằng” thì chỉ nhận được thông tin “thuê bao quý khách hiện không liên lạc được...". Nhận thấy mình bị lừa, nên bà L. đã đến cơ quan Công an tố giác.

Nhận được tin báo trên, Đội Cảnh sát hình sự, Công an huyện Mai Sơn đã nhanh chóng điều tra, ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can, sau đó đã bắt giữ đối tượng Hoàng Thị Dung (sinh năm 1991, trú tại số nhà 24, ngõ 156, đường Lê Công Thanh, phường Trần Hưng Đạo, thành phố Phủ Lý, tỉnh Hà Nam) về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Trung tá Nguyễn Xuân Thủy, Đội trưởng Đội cảnh sát hình sự, Công an huyện Mai Sơn cho biết, quá trình điều tra, xác định: đối tượng Dung đã lên mạng xã hội mua các tài khoản Facebook, số điện thoại, thẻ ATM, giấy chứng minh nhân dân giả và nhờ người chỉnh sửa hình ảnh, làm hóa đơn ngân hàng chuyển tiền giả để lừa đảo. Thời điểm điều tra vụ án, tỉnh Hà Nam đang là tâm dịch Covid-19, nên rất khó khăn cho trinh sát tiếp cận điều tra. Song, bằng nhiều biện pháp nghiệp vụ, đến tháng 5/2021, lực lượng công an đã bắt giữ được đối tượng.

Cũng là câu chuyện về “lòng tin” đặt nhầm chỗ, chị Hà Trân (ở Thành phố Hồ Chí Minh) là một trong những nạn nhân của các chiêu trò lừa đảo trên mạng xã hội và là “con mồi” mắc bẫy lừa đảo của “hot girl” hàng hiệu 10x Nguyễn Trần Diệp Anh (sinh năm 2003, trú tại Thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La). Chị đã mất trắng hơn 160 triệu đồng vì đặt lòng tin nhầm ở “hot girl”.

Cụ thể, thời điểm cận Tết Nguyên đán Tân Sửu, chị Trân đặt mua của Diệp Anh 1 túi hiệu Chanel, 1 túi xách tay của hãng Loui Vuitton, 1 túi Dior. Ban đầu, chị chỉ phải chuyển cọc trước 30%, vì là khách mua lần đầu. Sau khoảng hơn 1 tháng thì Diệp Anh yêu cầu chị chuyển toàn bộ số tiền để nhận hàng ngay trong chiều hôm đó. Một phần vì cần đồ để diện, một phần cảm thấy tin tưởng, khi cô gái luôn khoe bán được hàng tỷ đồng, nên chị Trân không mấy nghi ngờ và chị đã chuyển qua tài khoản của Diệp Anh tổng số tiền 161 triệu đồng.

Tuy nhiên, sau hàng vạn lời hứa hàng sẽ về đến tay thì chị cũng bị đối tượng chặn tài khoản để không liên lạc được. Đến tháng 5/2021, đối tượng Nguyễn Trần Diệp Anh và đồng phạm đã bị Cơ quan CSĐT, Công an tỉnh Sơn La khởi tố vụ án, bắt tạm giam về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” và “Cưỡng đoạt tài sản”.

Trong năm 2021, trên địa bàn tỉnh Sơn La đã phát hiện, điều tra làm rõ 32 vụ, 40 đối tượng, với tổng tài sản bị chiếm đoạt hơn 19,4 tỷ đồng; trong đó, đã khởi tố 28 vụ, 38 bị can, xử lý hành chính 2 vụ, 2 đối tượng. Đây chỉ là con số được cơ quan chức năng phát hiện bắt giữ, điều tra qua tin báo, tố giác của người dân. Thực tế, còn không ít trường hợp người dân bị lừa đảo chiếm đoạt tài sản, nhưng không trình báo với cơ quan chức năng.

Nhận diện để phòng tránh

Lừa đảo trên mạng xã hội là những hành vi mới xuất hiện trong thời điểm gần đây, có tính chất đặc thù, riêng biệt, khả năng hoạt động phạm tội rộng khắp. Các đối tượng phạm tội sử dụng các nền tảng mạng xã hội một cách thuần thục, tinh vi mà người dùng khó có thể nhận diện ra hành vi lừa đảo. Trong khi đó, năng lực, nhận thức của người dân hiện nay, đặc biệt là đồng bào các dân tộc ở những địa bàn vùng cao như tỉnh Sơn La còn hạn chế, do vậy, rất khó khăn cho lực lượng Công an trong tiếp cận, giải quyết các vụ việc.

Theo Trung tá Nguyễn Xuân Thủy, Đội trưởng Đội Cảnh sát Điều tra tội phạm về hình sự, Công an huyện Mai Sơn (Sơn La), nhóm đối tượng dễ trở thành những “con mồi” của việc lừa đảo trên mạng sẽ gồm: Những người ít hiểu biết về công nghệ thông tin (họ thường dễ để lộ thông tin về cá nhân, gia đình trong quá trình sử dụng mạng xã hội); Những người dễ tin vào các thông tin giả mạo mà các đối tượng đưa ra; Những người có hiểu biết và giữ chức vụ, làm việc ở những vị trí nhạy cảm về tài chính... Khi các đối tượng muốn lừa đảo thường tìm hiểu rất kỹ về nhân thân, lai lịch và những điểm yếu để dọa nạt; chúng cũng tạo thành một ekip, tạo ra một kịch bản rằng họ đang vi phạm pháp luật, nếu như không cung cấp thông tin thì sẽ tố giác đến cơ quan mà họ đang làm việc...

Cũng theo Trung tá Thủy, việc tiếp cận thông tin của lực lượng Công an đối với các cơ quan khác như: Ngân hàng, công ty viễn thông,… còn nhiều hạn chế; thông tin cung cấp còn chậm, ảnh hưởng tới thời gian xác minh, củng cố tài liệu để phục vụ quá trình điều tra, phá án. Đến khi có thông tin về đối tượng thì do việc thông tin chậm, nên đối tượng có thể đã tẩu tán các tài liệu, chứng cứ phạm tội. Ngoài ra, tình hình dịch bệnh kéo dài cũng phần nào ảnh hưởng đến việc điều tra, xác minh các vụ việc...

Để phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm lừa đảo trên mạng xã hội, mỗi người dân cần nâng cao cảnh giác và trở thành những người dùng thông thái, hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân khi truy cập Internet, xác minh thông tin cụ thể trước khi thực hiện các giao dịch qua Internet và mạng xã hội. Khi biết mình trở thành nạn nhân của trò lừa đảo trên mạng xã hội thì cần báo ngay cho cơ quan Công an nơi gần nhất để phối hợp ngăn chặn, xử lý.

Trước tình trạng tội phạm lừa đảo qua Internet và mạng xã hội đang diễn biến phức tạp như hiện nay, Giám đốc Công an tỉnh Sơn La đã chỉ đạo các đơn vị Công an trong tỉnh đẩy mạnh tuyên truyền về phương thức, thủ đoạn lừa đảo qua mạng xã hội để người dân, nhất là người dân ở vùng cao nhận biết và nâng cao ý thức cảnh giác, tránh chui vào bẫy lừa đảo của các đối tượng. Các đơn vị nghiệp vụ Công an tỉnh hiện cũng đang tăng cường công tác nắm tình hình, nhằm kịp thời giải quyết các tin báo, tố giác tội phạm, nhất là tội phạm lừa đảo sử dụng công nghệ cao./.