Tàu sân bay đã trở thành một trong những vũ khí quan trọng nhất của các lực lượng quân đội kể từ Chiến tranh Thế giới thứ 2.

Một quốc gia sở hữu tàu sân bay có thể vươn tầm ảnh hưởng vượt xa vùng biển của họ và càng nhiều tàu sân bay được triển khai thì quân đội của nước đó lại càng có thể phóng chiếu sức mạnh ra khắp thế giới. Tuy vậy, những yêu cầu về tài chính và công nghệ để đóng mới và triển khai các tàu sân bay khá phức tạp, vì thể chỉ có một số nước trên thế giới đủ khả năng phát triển và duy trì chúng.

Mỹ có thể triển khai 11 tàu sân bay chạy bằng năng lượng hạt nhân, phản ánh vị thế siêu cường của nước này. Trung Quốc đã có 2 tàu sân bay là Liêu Ninh, Sơn Đông và đang chuẩn bị hạ thủy tàu sân bay thứ 3 Type 003, có công nghệ hiện đại gần tương đương với năng lực của các tàu sân bay Mỹ. Anh có 2 tàu sân bay mới. Một số quốc gia khác, trong đó có Pháp, Nga và Ấn Độ, có ít nhất một tàu sân bay. Các tàu sân bay, một khi được đưa vào hoạt động, có thể phục vụ trong quân đội trong thời gian dài.

Một trong những tàu sân bay có thời gian hoạt động lâu nhất là HMS Hermes – đã có 58 năm phục vụ cho các lực lượng hải quân của Anh và Ấn Độ.

HMS Hermes là một tàu sân bay lớp Centaur, hoạt động bằng năng lượng thông thường, được đóng vào năm 1944. Quá trình đóng bị trì hoãn trong một vài năm và phải đến năm 1953, con tày này mới chính thức được đưa vào hoạt động. Sau đó nó được biên chế cho Hải quân Hoàng gia Anh năm 1959.

Tàu sân bay này có thể chở 5 phi đội máy bay cánh xoay và cánh cố định. Nó được trang bị hệ thống phóng máy bay CATOBAR - tức là cất cánh bằng máy phóng nhưng hạ cánh bằng dây hãm, giúp máy bay có thể cất cánh và hạ cánh trên boong với quãng đường ngắn nhất, trong thời gian nhanh nhất.

Nhưng vào đầu những năm 1970, Hải quân Hoàng gia Anh đã quyết định chuyển đổi Hermes giống như các tàu tấn công đổ bộ của Hải quân Mỹ, để hỗ trợ cho hoạt động của Lực lượng Biệt kích Thủy quân Lục chiến Hoàng gia. Con tàu được bổ sung không gian dành cho 800 binh sỹ và trực thăng.

Sắp có thêm tàu sân bay, Trung Quốc vẫn rất khó “vượt mặt” Mỹ

VOV.VN - Trung Quốc có thể sẽ hạ thủy một tàu sân bay mới có công nghệ hiện đại gần tương đương với năng lực của các tàu sân bay Mỹ vào tháng 2/2022, theo phân tích hình ảnh vệ tinh của một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Washington.

Tàu sân bay Hermes được tái trang bị một lần nữa vào đầu những năm 1980, khi mối đe dọa từ các tàu ngầm Liên Xô buộc Hải quân Anh phải triển khai con tàu này cho chiến tranh chống tàu ngầm. Việc sửa đổi đã biến Hermes thành tàu sân bay có hệ thống STOBAR - cất cánh cự ly ngắn và cáp hãm đà hạ cánh.

Hệ thống ski-jump - đường cất cánh kiểu "nhảy cầu" đã được thêm vào mũi của tàu Hermes, giúp nó có thể vận hành được tiêm kích Sea Harrier – loại chiến đấu cơ có khả năng cất cánh và hạ cánh thẳng đứng.

Trong cuộc chiến Falklands, tàu HMS Hermes từng dẫn đầu hạm đội Anh tham chiến với Argentina từ tháng 4 đến 7/1982. HMS Invincible – tàu chị em của HMS Hermes cũng đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến này. Các máy bay chiến đấu Sea Harrier hoạt động trên cả 2 tàu sân bay đã mang lại cho Anh ưu thế trên không.

Người Argentina nhận ra tầm quan trọng của các tàu sân bay Anh và nhiều lần cố gắng đánh chìm chúng bằng các cuộc tấn công đường không mạnh mẽ. Họ đã đánh chìm một số tàu hộ tống và tuyên bố bắn trúng Invincible, nhưng cả 2 tàu sân bay vẫn sống sót.

Sau cuộc chiến Falklands, người Anh đã cố gắng bán nó cho Australia vào năm 1983 nhưng đề xuất này bị từ chối vì chi phí vận chuyển và vận hành cao.

Con tàu này đã ngừng hoạt động vào năm 1984, nhưng đây không phải là dấu chấm hết cho sự nghiệp của nó. Đến năm 1986, Anh đã bán nó cho Ấn Độ. Sau khi trải qua quá trình bảo dưỡng và tái trang bị, Hermes được biên chế cho hải quân Ấn Độ với tên gọi INS Viraat.

INS Viraat đã trở thành tàu chủ lực của Hải quân Ấn Độ và tham gia nhiều hoạt động, trong đó có sứ mệnh gìn giữ hòa bình của Ấn Độ ở Sri Lanka vào năm 1989, cuộc chiến Kargil giữa Ấn Độ và Pakistan năm 1999. INS Viraat cũng được triển khai trong một số cuộc tập trận thường niên Malabar có sự tham gia của Mỹ, Ấn Độ và các lực lượng hải quân khác.

Sau gần 6 thập kỷ phục vụ, tàu sân bay Hermes cuối cùng đã được Hải quân Ấn Độ cho nghỉ hưu vào năm 2017. Đến năm 2019, chính phủ Ấn Độ đã quyết định loại bỏ tàu sân bay này. Bất chấp nỗ lực của chính quyền các bang và nhiều tổ chức tư nhân nhằm biến Hermes thành một bảo tàng, con tàu này vẫn bị phá dỡ vào năm 2021./.