Nơi “trận đầu thắng Mỹ” đang hình thành trung tâm cơ khí hàng đầu Việt Nam

20 năm trước, mảnh đất Chu Lai, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam là vùng cát trắng trải dài với những rừng dương, ruộng khoai, đồng sắn… Sinh ra ở vùng cát, cuộc mưu sinh của người dân nơi đây rất đỗi gian nan, nghèo khó.

Làm nông nghiệp trên đất cát cằn cổi, người dân Núi Thành quá quen với cảnh dãi dầu mưa nắng, mùa hè phải hì hục gánh từng gàu nước tưới dưới cái nắng gắt, mùa đông lại rơi vào cảnh trắng tay bởi thiên tai, bão lũ.

Thời điểm đó, hầu hết người dân nơi đây chỉ có hai lựa chọn. Đó là cố bám trụ với nghề nông, cuộc sống người dân nghèo khó hoặc ly hương vào miền Nam kiếm sống với phận đời long đong xa xứ.

Cả đời gắn bó với vùng cát Chu Lai, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam, ông Nguyễn Tiến, cán bộ hưu trí huyện Núi Thành đã chứng kiến gần như đầy đủ những đổi thay nơi đây. Gần 20 năm trước, chẳng ai hình dung được một ngày vùng cát nghèo khó quê mình có nhà máy, khu công nghiệp ô tô, sân bay, cảng biển tấp nập đưa bao chuyến hàng xuất khẩu ra các nước.

Ông Nguyễn Tiến hồ hởi khi vùng đất chỉ rặt xương rồng cát trắng đã trở thành điểm sáng trong phát triển kinh tế: “Đã tạo ra một sự tác động rất lớn, làm thay đổi toàn bộ cuộc sống người dân nơi đây. Bộ mặt nông thôn khởi sắc, đời sống xã hội của người dân có sự hưởng thụ về vật chất và tinh thần. Điều quan trọng nhất là cơ cấu việc làm chuyển dịch rất lớn, người dân từ tác phong nông nghiệp đã chuyển sang công nghiệp.”

Năm 2023, tròn 20 năm Khu kinh tế Chu Lai, tỉnh Quảng Nam ra đời theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, trở thành đòn bẩy quan trọng của vùng kinh tế trọng điểm miền Trung và cả nước. Nhiều năm liền, Khu kinh tế Chu Lai đóng góp hơn 2/3 tổng thu ngân sách trên địa bàn tỉnh Quảng Nam mỗi năm, góp phần đưa tỉnh này trở thành một trong những địa phương có tốc độ tăng trưởng nhanh và đóng góp ngân sách cao trên cả nước vào cuối năm 2022.

Dấu ấn quan trọng nhất trên hành trình xây dựng và phát triển Khu kinh tế Chu Lai, tỉnh Quảng Nam chính là sự ra đời của Khu tổ hợp cơ khí ôtô Thaco – Trường Hải... Đây được xem là trung tâm sản xuất ô tô và công nghiệp hỗ trợ lớn nhất cả nước. Sau 20 năm, Khu Công nghiệp Thaco Chu Lai giờ đây là “cánh chim đầu đàn” của ngành ô tô Việt Nam. Trên diện tích hơn 1.280 héc ta, tổng vốn đầu tư 3,5 tỷ USD, Khu Công nghiệp này có gần 40 công ty hoạt động và hàng chục ngàn lao động.

Nhớ lại những ngày đầu gian khó khi đầu tư xây dựng trung tâm sản xuất, lắp ráp ô tô tại Khu kinh tế Chu Lai, ông Phạm Văn Tài, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần ôtô Thaco- Trường Hải cho biết, ngoài lợi thế về mặt bằng rộng lớn, nguồn nhân lực dồi dào thì chính những cơ chế chính sách vượt trội, sự đồng hành của chính quyền địa phương là lý do để THACO Chu Lai quyết định đầu tư và gắn bó với tỉnh Quảng Nam suốt 20 năm qua.

“Thời điểm năm 2003, Khu kinh tế mở Chu Lai ra đời đã đáp ứng được mong mỏi của doanh nghiệp chúng tôi. Nơi đây có quỹ đất lớn có tiềm năng, cơ hội phát triển rất lớn. Ngoài ra Chính phủ có những ưu đãi lớn về chính sách nên doanh nghiệp quyết định đầu tư vào Chu Lai, tỉnh Quảng Nam. Đến nay chúng tôi cảm thấy vô cùng hài lòng vì quyết định đúng đắn của mình” - ông Phạm Văn Tài nói.

Khu kinh tế Chu Lai, tỉnh Quảng Nam không chỉ có công nghiệp ô tô mà còn có sân bay Chu Lai, cảng Kỳ Hà và hàng loạt nhà máy, công xưởng, đô thị và khu du lịch... lần lượt mọc lên. Trong đó, nhiều dự án có quy mô lớn, mang tầm cỡ quốc gia và khu vực.

Tỉnh Quảng Nam đang đẩy mạnh các giải pháp phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ, lấy Khu Công nghiệp THACO Chu Lai làm hạt nhân. THACO sẽ hỗ trợ, tạo điều kiện để các doanh nghiệp khác tham gia vào chuỗi sản xuất của Tập đoàn, từng bước xây dựng hệ sinh thái phát triển ngành cơ khí và công nghiệp phụ trợ thông qua hợp tác, chuyển giao công nghệ, máy móc, các công đoạn và quy trình sản xuất cho các doanh nghiệp tại Quảng Nam và các tỉnh khác.

Ông Lê Trí Thanh, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam kỳ vọng, địa phương đang đứng trước cơ hội mở ra một giai đoạn phát triển mới dựa trên nền tảng những giá trị đã tạo lập được. Trong đó, THACO Chu Lai với vai trò là “cánh chim đầu đàn” trong ngành cơ khí và sản xuất ô tô sẽ là cơ sở để thiết lập quan hệ hợp tác bền vững với các doanh nghiệp nhỏ và vừa cùng tham gia vào chuỗi sản xuất.

“Việc hình thành hệ sinh thái này sẽ tăng cường kết nối để ngành cơ khí và công nghiệp hỗ trợ bứt phá, nâng cao sức cạnh tranh, tạo nên mạng lưới liên kết ngành, liên kết vùng, tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu. Qua đó, hình thành trung tâm công nghiệp ô tô và cơ khí đa dụng tại tỉnh Quảng Nam”

Chu Lai, tỉnh Quảng Nam được lịch sử chọn làm nơi mở đầu những dấu mốc mới. Từ mảnh đất ghi dấu chiến tích hào hùng của “trận đầu thắng Mỹ”, Chu Lai được chọn thực hiện thí điểm Khu kinh tế mở đầu tiên trên cả nước và đang trên hành trình trở thành Trung tâm cơ khí hàng đầu Việt Nam.

Tại buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh Quảng Nam vào cuối tháng 3/2022, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đề nghị tỉnh Quảng Nam sớm hoàn chỉnh Đề án thí điểm cơ chế khuyến khích hợp tác liên kết sản xuất theo cụm ngành công nghiệp phụ trợ và công nghiệp cơ khí tại Khu Kinh tế Chu Lai; tập trung phát triển Khu kinh tế Chu Lai trở thành Trung tâm công nghiệp ô tô và công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô.

Thủ tướng mong muốn thúc đẩy nhanh tính liên kết vùng, đây là hướng đi không chỉ phục vụ cho sự phát triển của Khu Kinh tế Chu Lai mà còn góp phần phát triển công nghiệp của Quảng Nam và cả khu vực.

“Sứ mệnh trong 25 năm tới là phải sinh ra một THACO thế hệ mới cả về phát triển công nghiệp 4.0, cả về đóng góp cho xã hội bao gồm ngân sách và an sinh xã hội. Phải tiếp tục phát triển khu công nghiệp cơ khí cho xứng tầm, phần nào đó đáp ứng yêu cầu của các ngành công nghiệp nền tảng. Cơ chế chính sách thế nào, vướng mắc gì thì tỉnh Quảng Nam, các bộ, ngành và Chính phủ sẽ giải quyết”./.