Giáo dục phòng chống tham nhũng cho người nhà lãnh đạo ở Trung Quốc

Người nhà cán bộ lãnh đạo trở thành đối tượng giáo dục chống tham nhũng ở Trung Quốc

Tham nhũng thân hữu là vấn đề không mới ở Trung Quốc. Câu chuyện “một người làm quan, cả nhà hưởng lợi”, “một người ngã ngựa, cả nhà lộ theo” dường như năm nào cũng có.

Ngay trước thềm Đại hội 20 của Đảng Cộng sản Trung Quốc, người thân của các cán bộ, đảng viên đã chính thức trở thành đối tượng nhắm đến của cuộc chiến chống tham nhũng cam go, phức tạp ở nước này. Một bản quy chế mới về việc siết chặt quản lý các hoạt động kinh doanh của vợ chồng, con cái quan chức lãnh đạo đã ra đời hồi tháng 6/2022.

Nhưng tham nhũng nếu chỉ chống thôi chưa đủ, việc ngăn chặn cũng không kém phần quan trọng. Một trong những biện pháp ngăn chặn cần thiết đó là giáo dục chống tham nhũng. Trong đó, không chỉ giáo dục quan chức, mà còn phải giáo dục người nhà, mà trực tiếp là vợ/chồng của cán bộ lãnh đạo.

Báo cáo chính trị của Đại hội 20 Đảng Cộng sản Trung Quốc tháng 10/2022 nêu rõ, cần “phát huy những giá trị đạo đức truyền thống Trung Hoa, tăng cường giáo dục gia đình và truyền thống gia đình (gia phong)”.

Báo cáo cũng nêu rõ, phải điều tra và xử phạt nghiêm vấn đề người thân như vợ/chồng, con cái và vợ/chồng của con cái cùng những người thân cận của cán bộ lãnh đạo lợi dụng ảnh hưởng của họ để trục lợi và tham nhũng.

Trong cuộc chiến chống tham nhũng, Đảng Cộng sản Trung Quốc luôn đặt vấn đề “gia phong” ở vị trí quan trọng và thường xuyên đề cập. Tổng Bí thư Tập Cận Bình từng chỉ ra rằng “gia phong của cán bộ lãnh đạo không phải chuyện nhỏ của cá nhân hay chuyện riêng của gia đình, mà là biểu hiện quan trọng của tác phong cán bộ lãnh đạo”.

Trên cơ sở đó, Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc đã thực thi sách lược “quản lý song hành”, tức vừa kiểm soát quyền lực của đảng viên và cán bộ lãnh đạo, buộc họ phải liêm chính, tự giác; mặt khác kiểm soát vợ/chồng, con cái và vợ/chồng của con cái họ, nhằm ngăn chặn người thân núp bóng cán bộ lãnh đạo trục lợi bất chính, buộc cán bộ lãnh đạo phải giữ nghiêm gia phong, quản lý chặt chẽ đối với những người xung quanh mình.

Sau Đại hội Đảng, phiên họp toàn thể lần thứ hai của Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương khóa 20 hồi đầu năm 2023 một lần nữa đưa ra yêu cầu phải tăng cường xây dựng văn hóa liêm chính trong thời đại mới, xây dựng nền giáo dục gia đình và truyền thống gia đình tốt đẹp. Một bài viết đăng trên trang web của ủy ban này hồi cuối năm ngoái cũng nhấn mạnh, gia phong của cán bộ lãnh đạo không chỉ liên quan đến gia đình họ, mà còn liên quan đến nề nếp của Đảng và nề nếp chính trị. Cơ quan kiểm tra kỷ luật và giám sát cần coi việc “xây dựng gia phong” là xuất phát điểm quan trọng để thúc đẩy “3 không tham nhũng” (Không dám tham nhũng, không thể tham nhũng và không muốn tham nhũng), lồng ghép việc xây dựng gia phong vào công tác tổng thể xây dựng nề nếp trong đảng và chính quyền trong sạch cũng như công tác chống tham nhũng, xây dựng phòng tuyến gia đình chống tham nhũng, biến chất vững chắc.

Vấn đề giáo dục gia đình và gia phong ngày càng được nhắc đến nhiều và coi trọng hơn trong cuộc chiến chống tham nhũng ở Trung Quốc. Phòng ngừa và ngăn chặn tham nhũng thông qua các hoạt động giáo dục đối với những người thân thuộc nhất là vợ/chồng của “người đứng đầu” là cách làm đang được tỉnh Hồ Nam của Trung Quốc áp dụng, mà theo truyền thông nước này là nhằm “xây dựng pháo đài chống tham nhũng vững chắc từ bên trong”.  

Dư luận Trung Quốc với “mô hình Hồ Nam”

Những ngày qua, việc Hồ Nam tiến hành giáo dục chống tham nhũng đối với vợ/chồng của “người đứng đầu” đã ngay lập tức nhận được sự quan tâm từ dư luận. Nhiều cơ quan truyền thông, chuyên gia học giả và cư dân mạng đã phân tích về cách làm này.

Một bài bình luận trên mạng Hoa Long của Trùng Khánh phân tích, việc giáo dục liêm chính chọn đối tượng là vợ/chồng của “người đứng đầu” trong cách làm của Hồ Nam là nhằm xây dựng một pháo đài vững chắc từ bên trong, thúc đẩy công tác phòng, chống tham nhũng đi vào chiều sâu, đồng thời khẳng định đã là người đứng đầu thì phải đi đầu làm gương.

Bài bình luận cho rằng, cách làm sáng tạo này đã gợi mở những ý tưởng và phương pháp mới trong việc thúc đẩy công tác phòng, chống tham nhũng và xây dựng truyền thống gia đình, bước tiếp theo là cần tổng hợp các kinh nghiệm và điểm sáng, phân tích khả năng áp dụng và nhân rộng, hình thành cơ chế, kết hợp nhiều biện pháp để xây dựng tuyến phòng thủ liêm chính vững chắc từ gia đình.

Còn theo các chuyên gia, nếu vợ hoặc chồng của quan chức tăng cường giám sát, quản lý những hành vi bất thường của quan chức đó trong đời sống hàng ngày có thể nâng cao tác dụng cảnh báo để kiềm chế hành vi tham nhũng của cán bộ lãnh đạo.

Họ cũng cho rằng, việc ngăn chặn tham nhũng thông qua các cơ quan kiểm tra kỷ luật và giám sát cũng như phương tiện truyền thông còn hạn chế. Trong khi các thành viên trong gia đình có liên quan trực tiếp đến nỗ lực liêm chính. Do vậy, chìa khóa của giáo dục liêm chính là nâng cao nhận thức của chính cán bộ và khuyến khích các thành viên trong gia đình nhắc nhở họ vào thời điểm thích hợp, nhằm giảm thiểu và ngăn chặn tình trạng tham nhũng xảy ra.

Kỳ vọng vào giáo dục chống tham nhũng đối với vợ/chồng "người đứng đầu"

Nhìn lại những năm vừa qua, có thể thấy, Trung Quốc đã nhận thấy tầm quan trọng của việc giáo dục chống tham nhũng đối với cả quan chức và người nhà. Chỉ là vào mỗi thời điểm, thì cách làm và đối tượng khác nhau.

Ngay từ năm 2005, tức cách đây gần 20 năm, tỉnh Giang Tô, miền Đông Trung Quốc đã tổ chức giáo dục về phòng chống tham nhũng cho cán bộ từ cấp huyện trở lên và vợ/chồng của họ. Tại đây, các vụ án “tham nhũng gia tộc” của quan chức trong tỉnh đã được đem ra mổ xẻ, phân tích và cảnh tỉnh.

Hay như từ năm 2016, trên trang web của Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật và Ủy ban Giám sát tỉnh Giang Tây, cũng ở miền Đông Trung Quốc đã có bài viết của một lãnh đạo quận với nhan đề “Chống tham nhũng và thúc đẩy liêm chính là việc quốc gia cũng là việc nhà”, nhấn mạnh tầm quan trọng và vai trò mang tính quyết định của gia đình, đặc biệt là vợ/chồng cán bộ lãnh đạo trong công tác phòng chống tham nhũng.

Tỉnh Tứ Xuyên, miền Tây Nam Trung Quốc cũng đã tổ chức cho hơn 230 vợ/chồng của cán bộ cấp tỉnh mới được bổ nhiệm từ năm 2022 tham gia các hoạt động giáo dục cảnh tỉnh tham nhũng tính đến tháng 5/2023.

Tuy nhiên, việc giáo dục chống tham nhũng đối với vợ/chồng “người  đứng đầu” rất ít được đề cập ở Trung Quốc.

Với Hồ Nam, năm nay không phải là năm đầu tiên tỉnh này tổ chức hoạt động giáo dục chống tham nhũng cho vợ/chồng của “người đứng đầu”. Từ cuối tháng 2/2023, tỉnh này đã tổ chức sự kiện tương tự cho gần 130 người là vợ/chồng của “người đứng đầu” các cơ quan trực thuộc tỉnh, doanh nghiệp nhà nước và các trường đại học. Đây là lần đầu tiên Hồ Nam tổ chức hoạt động về chủ đề giáo dục gia phong với quy mô lớn như vậy.

Đáng chú ý là năm nay các hoạt động giáo dục ở tỉnh này không những mở rộng quy mô, mà còn được tổ chức rầm rộ và gần như đồng thời tại nhiều địa phương trong tỉnh. Có nơi có tới hơn 1.500 người được mời tham dự.

Phát biểu khi lên lớp giảng dạy cho vợ/chồng “người đứng đầu” trong một hoạt động giáo dục cấp tỉnh, Bí thư Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Tỉnh ủy Hồ Nam Vương Song Toàn nhấn mạnh: “Gia phong là biểu hiện quan trọng trong tác phong của cán bộ lãnh đạo. Đó là nền tảng quan trọng cho sự hưng vượng và kế thừa của gia đình và là phương thuốc tốt trong cuộc chiến chống tham nhũng”.

Có thể nói, việc giáo dục cho vợ/chồng “người đứng đầu” là cách làm mang tính nêu gương rất cao và có tầm ảnh hưởng sâu rộng. Phó Bí thư Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Tỉnh ủy Hồ Nam Triệu Chính Văn nhấn mạnh, vị trí đặc biệt của cán bộ lãnh đạo với vai trò là “nòng cốt nắm quyền” đã quyết định việc giáo dục gia đình và truyền thống gia đình của họ không chỉ liên quan đến sự thăng tiến của cá nhân, danh dự của gia đình, mà còn ảnh hưởng đến nề nếp trong đảng, chính quyền, xã hội và người dân của cả một vùng, cũng như ảnh hưởng đến nền tảng cầm quyền và nền tảng quần chúng của đảng.

Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình từng khẳng định chống tham nhũng là “cuộc đấu tranh chính trị lớn không thể để thua và quyết không được thua” của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Ông mô tả đây là “cuộc đấu tranh vô cùng phức tạp, khó khăn, không có chỗ cho sự nhượng bộ và thỏa hiệp”.

Với quyết tâm như vậy, trên cơ sở kinh nghiệm của Hồ Nam thời gian qua, không loại trừ khả năng cách làm tương tự sẽ được nhân rộng ra nhiều nơi ở Trung Quốc.