Lo ngại căng thẳng bùng phát sau trưng cầu dân ý ở Ukraine

Một khu vực bỏ phiếu ở Donestsk (Ảnh: Zuma Press)

Các điểm bỏ phiếu mở cửa từ 8h đến 22h (giờ địa phương, tức 12h ngày 11/5 đến 2h hôm sau, giờ Việt Nam). Cử tri sẽ được trưng cầu ý kiến "có ủng hộ thành lập 2 nước cộng hòa độc lập hay không? Người đứng đầu lực lượng biểu tình ở Donetsk cho biết, các cuộc trưng cầu ý dân sẽ được tổ chức ở 90% thành phố trong vùng và tỷ lệ cử tri tham gia có thể lên đến 60%.

Theo kết quả thăm dò dư luận do Trung tâm nghiên cứu Pew ở Mỹ công bố, khoảng 18% cử tri Ukraine ở khu vực này ủng hộ độc lập cho Donetsk và Lugansk; 2/3 cử tri được hỏi ở miền Đông không hài lòng với Chính phủ tạm quyền ở Ukraine. Dự kiến kết quả sẽ được công bố vào ngày 12/5. Các quan chức bầu cử địa phương dự đoán, hầu hết người dân tham gia cuộc trưng cầu ý dân sẽ bỏ phiếu ủng hộ quyền độc lập của khu vực.

Một quan chức bầu cử tại Slaviansk, Vitaly Vyatkin cho biết: “Hiện giờ còn quá sớm để nói về kết quả cuộc trưng cầu ý dân. Tuy nhiên tôi nghĩ sẽ có hơn 70% số cử tri đi bầu bỏ phiếu đồng ý”.

Cuộc bỏ phiếu tại khu vực miền Đông Ukraine diễn ra bất chấp sự phản đối quyết liệt của chính quyền lâm thời Ukraine cũng như Mỹ và phương Tây. Chính phủ lâm thời Ukraine khẳng định sẽ tổ chức cuộc bầu cử Tổng thống theo đúng kế hoạch vào ngày 25/5 tới, đồng thời sẽ sử dụng mọi biện pháp để ngăn chặn cuộc trưng cầu ý dân về nền độc lập tại Lugansk và Donetsk ngày 11/5.

Tổng thống tạm quyền Ukraine Oleksandr Turchynov ngày 10/5 cảnh báo những hậu quả đối với việc tổ chức cuộc trưng cầu ý dân lần này. Bạo lực cũng gia tăng ngay trước thềm cuộc trưng cầu ý dân, đặc biệt tại thành phố cảng Mariupol thuộc tỉnh Donetsk, làm hàng chục người thương vong. Các vụ nổ và tiếng súng vẫn vang lên tại Slaviansk một ngày trước cuộc trưng cầu ý dân.

Trong khi đó, một lãnh đạo khu vực tại Lugansk Valery Bolotov cho biết, quân đội Ukraine đã kéo các trang thiết bị quân sự đến  khu vực trước thềm cuộc trưng cầu ý dân. Chính phủ Ukraine tuyên bố những phương tiện này đang di chuyển đến khu vực biên giới  Nga-Ukraine. Tuy nhiên theo ông Bolotov, lộ trình di chuyển cho thấy lực lượng quân đội Ukraine thực tế đang phong tỏa Lugansk.

Cuộc trưng cầu ý dân lần này tại hai khu vực miền đông Ukraine diễn ra sau cuộc trưng cầu ý dân tại Crimea vào tháng 3 vừa qua. Nhiều câu hỏi đặt ra sau cuộc trưng cầu ý dân hôm nay (11/5) đó là Lugansk và Donetsk liệu có lặp lại kịch bản của Crimea trước đó hay không?  

Nhận định về điều này, người đứng đầu Ủy ban bầu cử khu vực Donetsk Roman Lyagin nhấn mạnh: “Nhiệm vụ của chúng tôi đó là trao cho mọi người dân trong khu vực một cơ hội để bỏ phiếu, sau đó quyết định số cuối cùng và thông báo tới các phương tiện truyền thông để cả thế giới biết nguyện vọng của người dân khu vực. Tôi cũng không chắc dự đoán kết quả của cuộc trưng cầu ý dân tại  khu vực Donbass sẽ như thế nào, nhưng tôi nghĩ một viễn cảnh giống Crimea sẽ là thích hợp”.

Tuy nhiên, cách thức tổ chức cuộc trưng cầu ý dân tại Crimea và miền Đông Ukraine có những tiêu chuẩn khác nhau. Trong cuộc bỏ phiếu tại Crimea, người dân trả lời 2 câu hỏi: Có tán thành việc Crimea sáp nhập vào Nga với tư cách là một chủ thể của Nga hay không, và có ủng hộ việc khôi phục Hiến pháp năm 1992, duy trì quy chế Crimea trong thành phần Ukraine hay không?

Trong khi đó, cuộc bỏ phiếu ngày 11/5, người dân sẽ được trưng cầu ý kiến về việc "có ủng hộ thành lập 2 nước cộng hòa độc lập hay không?". Phản ứng trước những diễn biến tại phía đông Ukraine, Tổng thống Nga Putin gần đây kêu gọi hoãn cuộc trưng cầu ý dân diễn ra hôm nay nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc đối thoại. Nga cũng lên tiếng hối thúc chính phủ tạm quyền Ukraine và lực lượng ủng hộ liên bang hóa ở miền Đông Nam nước này tiến hành một cuộc đối thoại khẩn cấp dưới sự trung gian của Tổ chức An ninh và hợp tác châu Âu (OSCE).  

Một lãnh đạo khu vực Slaviansk ngày 10/5 khẳng định, lực lượng phòng vệ của khu vực không nhận viện trợ quân sự từ Nga. Hiện chưa rõ kết quả cuộc trưng cầu ý dân tại hai khu vực hôm nay (11/5) cũng như các bước đi tiếp theo của Nga. Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng, bất chấp kết quả lần này như thế nào, cuộc trưng cầu ý dân có thể khiến khu vực miền đông Ukraine leo thang căng thẳng trong thời gian tới ./